Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

όπως συνομιλήσουν μετ’ εμού διάφορα ζητήματα περί των Ιονίων Νήσων, περί της Ελλάδος, περί του κλίματος κτλ. Η τύχη του να γίνω δεκτός μετά τοσαύτης ευμενείας παρά του Αυτοκράτορος και της Αυτοκρατορικής οικογενείας επισύρει εις την Αυλήν τας φιλοφρονήσεις όλων των Μεγάλων προς εμέ και τας μεγίστας διακρίσεις. Εχθές την εσπέραν εδόθη εις την Αυλήν χορός μετημφιεσμένων κατ’ ακολουθίαν προς τας εορτάς, αίτινες έλαβον χώραν διά τον γάμον της Μεγάλης Δουκίσσης Αικατερίνης μετά της Α.Υ. του πρίγκιπος του Ολδεμβούργου. Επείσθην ότι έν ευμενές βλέμμα της Α.Μ. του Αυτοκράτορος, επισύρει επ’ εκείνου, όστις έχει την τύχην να επιτύχη τούτο, την προσοχήν και τον σεβασμόν υπό πάντων. Εις το Αυτοκρατορικόν Ανάκτορον υπήρχον τουλάχιστον 10.000 πρόσωπα θεαταί και χορευταί. Παρέμεινα θαυμάζων την μεγαλοπρέπειαν, την λάμψιν και την δημοτικότητα τούτου του μοναδικού εις το είδος του, θεάματος. Θα έπρεπε να σας γράψω πάρα πολλά διά να περιγράψω τούτο. Αλλ’ εκείνο, όπερ δύναται να παράσχη ιδέαν τινά, είναι το γεγονός ότι η είσοδος επιτρέπεται εις οιονδήποτε, τον φέροντα προσωπίδα· ότι όλον το ανάκτορον είναι προσιτόν εις την περιέργειαν και τον θαυμασμόν των προσερχομένων· ότι ο Αυτοκράτωρ και η οικογένεια Αυτού ευρίσκονται μεταξύ του λαού των, απαλαμβάνοντες τας τιμάς και τον σεβασμόν χωρίς επιτηδεύσεις και δύναμαι να ειπώ άνευ ουδεμιάς εθιμοτυπίας. Αρκετά περί τούτου. Υπεσχέθησαν λοιπόν εις εμέ θέσιν τινά. Δεν γνωρίζω επακριβώς ποια θα είναι αύτη. Διεβεβαίωσαν όμως εμέ ότι αυτή οφείλει να είναι σύμφωνος προς τας επιθυμίας μου. Είμαι ευχαριστημένος διότι εδοκιμάσθην... Αντέστην εις τας μεγαλυτέρας γοητείας και παρέμεινα σταθερός εις την απόρριψιν μιας λαμπράς και ανετωτάτης θέσεως, προτιμών αντί οιουδήποτε αγαθού, όπως παραμείνω συνδεδεμένος εκ καρδίας φ. 2 / προς την οικογένειαν και προς το ιερόν καθήκον του να μην απομακρυνθώ αυτής και των υποθέσεών της όσον μου είναι δυνατόν. Μοι προσεφέρθη πολλάκις μία άνετος τοποθέτησις. Απεποιήθην αυτής άνευ δυσαρεσκείας. Θα ήτο δυνατόν να καταστώ Κροίσος ως προς τα πλούτη αλλ’ εις τους αντίποδας. Θα είχα προχωρήσει κατά χίλια βήματα εν τη σταδιοδρομία μου, αλλ’ εκτός των αρχών και της ατμοσφαίρας ημών. Δεν ηθέλησα ούτε θα θελήσω τούτο. Αυταί αι σημειώσεις είναι προς απάντησιν των όσων υμείς προς εμέ έχετε γράψει διά τον Αυγουστίνον... Επί του παρόντος είναι αρκετά. Προτίθεμαι δι’ ετέρας επιστολής όπως εξηγηθώ λεπτομερέστεροι. Αι προσδοκίαι μου λοιπόν επαληθεύθησαν εν μέρει. Ελπίζω εις την Θείαν Προστασίαν και εις την συνδρομήν της πατρικής ευλογίας ότι τα πάντα θα εξελιχθώσιν συμφώνως πάντοτε προς τας υιικάς επιδιώξεις μου. Η υγεία μου είναι εξαιρετική. Ζώμεν άνευ παγετού. Ο Νέβας είναι πάλιν ποταμός· περιπατεί τις άνευ γουναρικού· ουχί όμως και άνευ επανωφορίου φοδραρισμένου... και γράφω ενδεδυμένος γουναρικά, χωρίς όμως να ενο-

χλώμαι ένεκα του ενδύματος τούτου, σπανιωτάτου διά την 26ην Απριλίου. Ο Βίκτωρ θα εξέλθη της οικίας και ελπίζω έχων αποθεραπευθή... Ουδέποτε έγραψα προς υμάς διά την οικογένειαν Μπρόλιο, καθ’ όσον η υποσχεθείσα μοι επιστολή δεν ελήφθη και διότι ων εν Βολονία χωρίς την επιστολήν αυτην, ήτο αδύνατον εντός ολίγων ημερών να συνάψω σχέσεις.

Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς. Χαιρετώ φίλους και συγγενείς. Ασπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός και των θείων. Επικαλούμαι την συνδρομήν της πατρικής ευλογίας.

Ο υιός Ιωάννης

12

No. 33

S(ant)o Pietroburgo, 8 / 20 Giugno 1809

Pochi giorni fa le scrissi per la posta. Oggi approfito di una occasione particolare per Parigi. Lo farei tutti i giorni, se tutti i giorni sorgessero cosi ridenti per me... L’ economia ne soffre. Ma il cuore si riposa. 15 ο rubli mi costano fin’ora le lettere nello spacio di sei mesi... Non posso calcolarne il prezzo col sommo bene che mi procurano. Io scriverò sempre ... ed ella non negliga nessuna occasione.

La salute è ottima... Le occupazioni le stesse. Le speranze eguali, e da qualche giorno migliori... L’ estate favorisce col mezzo della campagna (ove tutto il gran mondo è ritirato) la frequente oportunità di vedere e di trattare familiarmente personaggi alti, e prottetori. Le visite alla campagna costano. Non si può andarsi che a quattro cavalli... Ma c’è un compenso, n(on) compreso quello della salute. Benché io non sia intenzionato di ricadare1 a carico della famiglia, percchè no conosco la posizione, e ne sento io il2 primo tutto il peso, pure le indicherò qui sotto le mie spese mensuali, ed in confronto le mie rissorse... Il deficit è di 90 rubli il mese, n(on) calcolate le spese estraordinarie. Se nella corrente di questo estate avrò una collocaz(io)ne nell’ estero il mio disequilibrio non sarà grande... a ripararlo valerà un picciolo residuo fondo di cui Viaro era depositario, e la scattola. Quando si debba affrontare un inverno la cosa n(on) potrà più regolarsi... Dovrò prendere

1. αντί ricadere

2. ορθώτ. per primo

una risoluz(io)ne sempre forte, e difficile, ma necessaria... O ristringere φ. 1v le spese, che è quanto a dire sepelliosi3/ nella neve, e vegetare inutilmente ancora per i miei aspiri. Od incontrare un grosso debito o rinunciare alla carriera a cui sono incaminato, per intraprendere quella che mi è sempre aperta in seno alla famiglia... Io aborisco e detesto tutte le altre rissorse che mi si possono offerire4, e che mi furono offerte. A peso di oro, o di vana gloria, io non vendo la mia libertà, e non rompo i sacri legami, che uniscono la mia esistenza e la mia sorte, a quella della famiglia. Un giovine forestiere, nobile, Conte, di buoni costumi, ben accolto dal Governo... compatile dal Ministero; a capello piumato nel dipartim(en)to degli affari esteri; senza cercare è cercarlo. Avrà moglie. Avrà schiavi, avrà roubli... Che fare di tutto questo? Per me il più grande dei beni, è quello di potermi ritirare a Piscopianà, quando n(on) ci sia miglior cosa, nò più utile a fare. Ella conosce ora la mia posizione, e le mie ferme intenzioni.. Sarà per me sempre un conforto sentirle da lei approvate. Io n(on) mi lascio illudere delle apparenze... Penso ai casi miei per tempo. E cerco di n(on) essere sorpreso. Ripetto mi fu promessa una destinazione e pare che n(on) ci sieno grandi ostacoli a sormontare p(er) averla... Non di meno mai quattro senza il sacco. I soliti saluti a tutti. Abbraccj a f(rate)llj e sorelle. Baccio le mani a zij, e zie par(ticolarment)e alla zia Bellanda. Imploro la paterna, e la materna benedizione.

Il figlio Giovanni

φ.2 /al mese

Casa ....................... rubli 50

Carozza .................... » 140

Servitori .................... » 70

Vitto ..................... » 40

Collazione

Imbiancatura .............

Vestiario. Posta » 40

340

I miei appun(tament)i ....... 250

Defficit — 90

3. αντί seppolti.

4. αντί offrire.

Αρ. 33

Αγία Πετρούπολις, 8/20 Ιουνίου 1809

Προ η μερών έγραψα προς υμάς διά του ταχυδρομείου. Σήμερον επωφελούμαι ιδιαιτέρας τινός ευκαιρίας διά Παρισίους. Θα έγραφα προς υμάς καθ’ εκάστην, εάν πάσαι αι ημέραι ανέτειλον τόσον χαρούμεναι δι’ εμέ... Τα οικονομικά μου υποφέρουν. Αλλά η καρδία αναπαύεται. 150 ρούβλια έχουν κοστίσει, μέχρι στιγμής αι επιστολαί εις διάστημα έξ μηνών. Δεν δύναμαι να παραβάλω την αξίαν προς την υψίστην χαράν την οποίαν μοι προσφέρουν. Εγώ θα γράφω προς υμάς πάντοτε... και υμείς μη παραμελήτε ουδεμίαν ευκαιρίαν.

Η υγεία μου είναι εξαιρετική... Αι ενασχολήσεις μου αι αυταί. Αι ελπίδες όμοιαι και από τινων ημερών καλύτεραι... Το θέρος ευνοεί μέσω της εξοχής (ένθα έχει αποσυρθή πάσα η υψηλή κοινωνία) την συχνήν δυνατότητα να βλέπω και να συναναστρέφωμαι υψηλά πρόσωπα και προστάτας. Αι επισκέψεις εις την εξοχήν κοστίζουν. Δεν είναι δυνατόν να μεταβή τις παρά δι’ αμάξης των τεσσάρων ίππων... Όμως υπάρχει ανταμοιβή τις, εξαιρουμένης εκείνης της υγείας. Μολονότι εγώ δεν σκοπεύω όπως καταστώ εκ νέου βάρος εις την οικογένειαν, καθ’ όσον γνωρίζω την κατάστασιν αυτής και αισθάνομαι εγώ πρώτος το βάρος, εν τούτοις θα παραθέσω προς υμάς κατωτέρω τα μηνιαία έξοδά μου και παραλλήλως τους πόρους μου... Το έλλειμμα είναι 90 ρούβλια μηνιαίως, μη συνυπολογιζομένων των εκτάκτων εξόδων. Εάν κατά την διάρκειαν του τρέχοντος θέρους επιτύχω θέσιν τινά εις το Εξωτερικόν το παθητικόν μου δεν ήθελεν καταστή υψηλόν... και διά να θεραπεύσω τούτο θα εξαρκέση έν μικρόν απόθεμα, ούτινος ήτο φύλαξ ο Βιάρος, και η κασσετίνα. Εάν όμως οφείλω να αντιμετωπίσω ένα χειμώνα η υπόθεσις δεν δύναται πλέον να διευθετηθή... Οφείλω να λάβω μίαν απόφασιν, Οπωσδήποτε βαρείαν και δύσκολον αλλ’ αναγκαίαν... Ή να περιορίσω τα έξοδά μου, άτινα είναι, φ. 1v ως λέγεται, ενταφιασμένα / εις την χιόνα, και να φυτοζωώ εις βάρος και των βλέψεών μου. Ή να συνάψω ένα μεγάλον δάνειον ή να εγκαταλείψω την σταδιοδρομίαν εις την οποίαν προορίζομαι και αναλάβω εκείνην, εις τους κόλπους της οικογενείας, ήτις είναι πάντοτε ανοικτή εις εμέ... Εγώ απεχθάνομαι και αποστρέφομαι όλους τους άλλους πόρους, οίτινες δυνατόν να μοι προσφερθώσιν και μοι προσεφέρθησαν. Αντί χρυσού ή κενής δόξης εγώ δεν πωλώ την ελευθερίαν μου ούτε διαρρηγνύω τους ιερούς δεσμούς, οίτινες συνδέουν την ύπαρξίν μου και την τύχην μου μετ’ εκείνης της οικογενείας. Είς νέος ξένος, ευγενής, κόμης, χρηστών ηθών, μετ’ ευμενείας γενόμενος δεκτός παρά της Κυβερνήσεως, συμπαθής εις το Υπουργείον μετά πτερωτού πίλου εν τω Υπουργείω Εξωτερικών χωρίς να αναζητή, αναζητείται. Θα λάβη σύζυγον. Θα έχη σκλάβους, θα έχη ρούβλια... Τί να τα κάμωμεν πάντα ταύτα; Δι’ εμέ το σπουδαιότερον των αγαθών είναι το να δυνηθώ να απο-

συρθώ εις Επισκοπιανά, όταν δεν θα υπάρχη πλέον καλύτερον και ωφέλιμον να πράξω. Υμείς γνωρίζετε επί του παρόντος την κατάστασίν μου και τας σταθέρας επιδιώξεις μου. Ήθελεν είναι δι’ εμέ πάντοτε μία ενίσχυσις να ακούω υμάς επιδοκιμάζοντας αυτάς. Εγώ δεν παρασύρομαι υπό των φαινομένων. Σκέπτομαι τας υποθέσεις μου εγκαίρως. Και επιζητώ όμως μη καταλαμβάνομαι εξ απροόπτου. Επαναλαμβάνω ότι μοι προσεφέρθη μία θέσις· νομίζω ότι δεν υπάρχουν μεγάλα εμπόδια, άτινα πρέπει να υπερβώμεν διά να έχωμεν αυτήν... Ουχ ήττον ουδέποτε τέσσαρα άνευ σάκκου. Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Ενηγκαλισμούς εις τους αδελφούς και αδελφάς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων και ιδιαιτέρως της θείας Μπελλάντας. Επικαλούμαι την πατρικήν και μητρικήν ευλογίαν.

Ο υιός Ιωάννης

φ.2 / Μηνιαίως

Οικία ρούβλια 50

Άμαξα » 140

Υπηρέται » 70

Διατροφή » 40

Πρόγευμα

Πλύσις

Ιματισμός. Ταχυδρομείον » 40

340

Αποδοχαί » 250

Παθητικόν » - 90

15

No. 34

S(an)to Pietroburgo, 18/30 Giugno 1809

Colgo un’ altra occasione particolare per Parigi onde scriverle ancora nella corrente di questo mese. Dopo le lettere indicatele col mio precedente sono senza ulteriori notizie d’ Italia, e della famiglia. Aspetto d’ora in ora il Metropolita Ignazio; esso mi scrisse da Breslau passava a Konisberg per rendersi alla fine qui... Ma qual Iliade il suo viaggio? Esso si è trovato in mezzo alle battaglie. E non so quanto potrà tranquillamente viaggiare per giungere alla sua meta. Mi scrive che a molte mie lettere... Lo aspetto dunque con doppia impacienza. La mia salute è ottima. Cerco di tirare il miglior partito possibile dalla mia posizione. .. Non ne sono scontento... Ho presentato giorni fa

un picciolo lavoro sulla statistica a S.E. ii Ministro. Ebbe la bontà di approvarlo, e di gradirlo... Parve all’ E.S. che l’ estate non mi conferisce e che io dimagro... Colssi il momento per rimarcargli, che n(on) è l’ estate, ma l’ ozio, e la noja che dimagrano, e quello che è più decisivo p(er) me, la poca conpatibilità di questo clima colla mia costituzione fisica e morale. Si degnò di assicurarmi che fra pochi giorni avrei .motivo di rifare la mia salute alla mia maniera,' e di essere pienam(ent)e contento. Io lo spero... Mi consta che si è occupato di me, e che ha già in mente di prendere gli ordini di S.M.I(mperia)le per darmi una commissione nell’ esterno... Ecco quanto posso dirle p(er) ora intorno a me.

L’ estate è qui un nome, e non una cosa. Frequenti pioggie. Fresco. Freddo la serra. Talvolta al segno che la pelicia n(on) dispiace. Le camφ.1v pagne sono belle. La vegetazione è prodigiosam(ent)e vivace; ma non/ acque sorgenti. Non fiori. Non legumi. Non erbe. Non agrumi. Non... Non... Non... ec. Nulla di meno tutto il mondo è alla campagna; e non perde un minuto, senza tirare il miglior partito p(er) divertirsi. Io ci passo frequent(ement)e dei giorni intieri senza però potermi divertire. Ho veduto giorni fa mons(ieur) e mad(ame) de Tomara. Mandano a lei, ed al Cav(alier) Lefcochilo mille saluti. Io la prego di aggiungere allo stesso S(igno)r Cav(alier) i miei ossequij particolarm(ent)e. I soliti saluti ed abbracj agli amici e parenti. Imploro sempre la materna e paterna benedizione.

Il fig(lio) Giovanni

A Monsieur Monsieur le Comte Antoine Marie Capodistria Chev(allier) de l’ ordre de S(ain)t Jean de Jerusalem a Corfou

mi sappia dire qualche cosa sul corso di Nanne perche mi rimande a lei.

Αρ. 34

Αγία Πετρούπολις, 18 / 30 Ιουνίου 1809

Επωφελούμαι μιας άλλης εκτάκτου ευκαιρίας διά Παρισίους διά να σας γράψω πάλιν εντός του τρέχοντος μηνός. Μετά τας επιστολάς, τας οποίας διά της προηγούμενης μου επιστολής ανέφερα υμίν, δεν έλαβα περαιτέρω ειδήσεις από την Ιταλίαν και από την οικογένειαν. Αναμένω από ώρας εις ώραν τον μητροπολίτην Ιγνάτιον μου έγραψεν από το Μπρεσλάου· ταξί-

δευεν προς την Καινιξβέργην διά να φθάση εδώ... Αλλ’ η οποία Ιλιάς το ταξίδιόν του;... Ούτος ευρέθη εν μέσω των μαχών. Και δεν γνωρίζω πότε θα δυνηθή να ταξιδεύση μετ’ ηρεμίας διά να φθάση εις το τέρμα του ταξιδίου του. Μου γράφει ότι έχει πολλάς ιδικάς μου επιστολάς... Όθεν αναμένω αυτόν μετά διπλής ανυπομονησίας. Η υγεία μου είναι εξαιρετική. Επιδιώκω όπως επωφεληθώ κατά το δυνατόν περισσότερον εκ της θέσεώς μου... Δεν είμαι δυσαρεστημένος... Παρουσίασα πρό τινων ημερών εις την Α.Ε. τον Υπουργόν μικράν τινα εργασίαν επί της Στατιστικής. Ηυδόκησεν όπως επιδoκιμάση αυτήν και να αποδεχθή αυτήν... Η Α.Ε. έχει την εντύπωσιν ότι το θέρος δεν ωφελεί εμέ· και ότι αδυνατίζω... Επωφελήθην της στιγμής διά να παρατηρήσω εις αυτόν ότι δεν είναι το θέρος, αλλ’ η αργία και η ανία εκείνα τα οποία συντελούν εις την απώλειαν βάρους, και το πλέον σημαντικόν δι’ εμέ είναι το ασυμβίβαστον του κλίματος τούτου προς την ιδικήν μου φυσικήν και ηθικήν ιδιοσυγκρασίαν. Ηξίωσεν να διαβεβαιώση εμέ ότι, εντός ολίγων ημερών θα είχα την δυνατότητα όπως επιμεληθώ της υγείας μου κατά τον ιδικόν μου τρόπον και να είμαι πλήρως ευχαριστημένος. Ελπίζω εις τούτο... Είναι φανερόν ότι ησχολήθη περί εμού και ότι έχει ήδη κατά νουν να λάβη εντολήν παρά της Α.Μ. του Αυτοκράτορος διά να μοι αναθέση αποστολήν τινα, εις το Εξωτερικόν... Ιδού αυτά, τα οποία δύναμαι να ανακοινώσω υμίν περί εμού επί του παρόντος.

Το θέρος είναι εδώ μόνον έν όνομα και όχι κατάστασις. Συχναί βροχαί. Δρόσος. Ψύχος κατά τας εσπέρας. Ενίοτε εις τοιούτον σημείον ώστε τα γουναρικά να μη δυσαρεστούν. Αι εξοχαί είναι ωραίαι. Η βλάστησις είναι εξόχως φ. 1v πλουσία· αλλά δεν υπάρχουν / πηγαί. Ούτε άνθη. Ούτε λαχανικά. Ούτε χόρτα. Ούτε εσπεριδοειδή. Ούτε, ούτε... ούτε... κτλ. Ουχ ήττον όλοι οι άνθρωποι ευρίσκονται εις τας · και δεν χάνει τις ούτε ένα λεπτόν όπως επωφεληθή κατά τον καλύτερον τρόπον διά να διασκεδάση. Εγώ διέρχομαι ημέρας ολοκλήρους εις την εξοχήν χωρίς όμως να δυνηθώ να διασκεδάσω. Είδον προ ημερών τον κύριον και την κυρίαν Ντε Τομάρα. Σας αποστέλλουν πολλούς χαιρετισμούς καθώς και εις τον Ιππότη Λευκόκοιλον. Παρακαλώ υμάς όπως προσθέσητε και τα ιδικά μου σεβάσματα προς τον αυτόν Ιππότην. Τους συνήθεις χαιρετισμούς και ενηγκαλισμούς εις τους φίλους και συγγενείς. Επικαλούμαι πάντοτε την πατρικήν και μητρικήν ευλογίαν.

Ο υιός Ιωάννης

Προς τον Κύριον Κύριον Κόμητα Αντώνιον Μαρία Καποδίστρια Ιππότην του Τάγματος του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ, εις την Κέρκυραν.

Γνωρίσατέ μοι ο,τιδήποτε σχετικώς προς τον Νάνε, διότι με παραπέμπει προς υμάς.

14

No. 35

S(ant)ο Pietroburgo, 1 / 13 Luglio 1809

Il suo numero 22 mi è arrivato. Antica data... sempre preferibile alle più antiche. Nessuna nuova ulteriore intorno a me, dopo le scritte col mio precedente. Promesse, aspettate. Lorcchè1 si realizeranno mi affrettarò di mandarlo. La mia salute si mantiene ottima. Vivo con metodo. Trovo vantaggio dall’ ordine e profitto del tempo. I lunghi giorni dell’ estate si abbreviano. La felicità di una buona stagione è un lampo. E parmi già di essere d’ ora in ora immerso nelle pelicie. Sono andato a Crostati la scorsa settimana. Devo l’ ingresso e tutti i favori per tutto vedere minutamente all’ Ammiraglio Ministro della Marina Litzakoff. Il giorno era festivo p(er) quell’ isola per la presenza dell’ Imperatore, e per le manovre maritime e terrestri fatte sotto i suoi ordini. Incontrai il SOVRANO, degnò rispondere graz(iosame)nte ai miei omaggi. Ritornando la scr(r)a trovai arrivato a Pietroburgo Monsignore dell’ Aria, col f(rate)llo e segretario... Videli in esso tutta la Grecia, e qualche cosa di Corfù. Il suo viaggio è più un romanzo che una istoria... Ebbe esso due conferenze con S.E. il Ministro, ed una udienza di mezz’ ora con S.M.I(mperia)le. Esso è contento. E spero che lo sarà più ancora quando il suo stato sarà ascicurato. Parla bene il Francese... Non è poca cosa p(er) farsi molto stimare.

Ella mi ricorda Agostino. Non è tempo di nulla intraprendere, nò di decidersi a nessuna cosa... Bisogna cogliere questo tempo. Può non essere lontano. Io dormo poco per abitudine... È difficile che esso mi colga assopito... Baccio le mani alli zij e zie, e par(ticolarment)e alla zia Bellanda. Abbraccio sorelle e f(rate)llj e nipoti. Saluto amici e parenti. Imploro il favore della materna e paterna benedizione.

Il figlio Giovanni

Il Cav(alier) Tomara et la Dama, ring(ranzia)no e salutano.

Αρ. 35

Αγία Πετρούπολις, 21 Ιουλίου / 2 Αυγούστου 1809

Έφθασεν εις εμέ η υπ’ αριθ. 22 επιστολή υμών. Παλαιά ημερομηνία... πάντοτε προτιμητέα των παλαιοτέρων. Ουδέν πρόσφατον νέον περί της υπο-

1. παλαιός τύπος του allorché.

θέσεώς μου, εκτός των όσων σας έγραψα διά της προηγουμένης μου επιστολής. Υποσχέσεις, αναμείνατε. Ευθύς ως πραγματοποιηθούν θα σπεύσω να ανακοινώσω υμίν αυτάς. Η υγεία μου διατηρείται εξαιρετική. Ζω μεθοδικώς. Ευρίσκω πλεονεκτήματα εις την τάξιν και επωφελούμαι του καιρού. Αι μακραί ημέραι του θέρους βραχύνονται. Η ευτυχία μιας ωραίας εποχής είναι μία αστραπή. Και νομίζω ότι ήδη ευρίσκομαι βυθισμένος εις τα γουναρικά. Μετέβην εις Κροστάνδην την παρελθούσαν εβδομάδα. Οφείλω την είσοδον ως και πάσαν εύνοιαν του να δυνηθώ να ίδω τα πάντα λεπτομερώς εις τον Ναύαρχον, Υπουργόν των Ναυτικών, Λιτζακώφ. Η ημέρα ήτο εορταστική δι’ εκείνην την νήσον λόγω της παρουσίας του Αυτοκράτορος και διά τας ναυτικάς και χερσαίας ασκήσεις, αίτινες διεξήχθησαν υπό τας διαταγάς του. Συνήντησα τον ΜΟΝΑΡΧΗΝ· ηυδόκησεν όπως απαντήση, ευχαρίστως εις τας εκδηλώσεις του εμού σεβασμού προς αυτόν. Επανελθών την εσπέραν ηύρον αφιχθέντα εν Πετρουπόλει τον Μητροπολίτη της Άρτας μετά του αδελφού του και του γραμματέως του... Εν τω προσώπω αυτού είδον την Ελλάδα σύμπασαν και κάτι από την Κέρκυρα. Το ταξίδιόν του είναι μάλλον ένα μυθιστόρημα παρά μια ιστορία. Έσχεν ούτος δύο συνεντεύξεις μετά της Α.Ε. του Υπουργού και μίαν ακρόασιν ημισείας ώρας μετά της Α.Μ. του Αυτοκράτορος. Είναι ευχαριστημένος. Και ελπίζω ότι θα είναι έτι περισσότερον όταν θα έχη εξασφαλισθή η θέσις του.. Ομιλεί την Γαλλικήν... Δεν είναι τούτο ασήμαντον πράγμα διά να τύχη μεγάλης εκτιμήσεως.

Υμείς μου υπενθυμίζετε τον Αυγουστίνον. Δεν είναι του παρόντος όπως επιχειρήσωμεν ο,τιδήποτε, ούτε να αποφασίσωμεν. . Οφείλομεν να αναμένωμεν την κατάλληλον στιγμή. Ίσως να μην είναι πολύ μακράν. Εγώ κοιμάμαι ολίγον κατά την συνήθειάν μου... Είναι δύσκολον όπως ο καιρός προκαταλάβη εμέ ραθυμούντα... Ασπάζομαι τας χείρας των θείων και ιδιαιτέρως της θείας Μπελλάντας. Εναγκαλίζομαι αδελφάς και αδελφούς και ανεψιούς. Χαιρετώ συγγενείς και φίλους. Επικαλούμαι την προστασίαν της μητρικής και πατρικής ευλογίας.

Ο υιός Ιωάννης

Ο Ιππότης Τομάρα και η κυρία ευχαριστούν και χαιρετούν υμάς.

15

No 36

S(ain)t Petersbourg, 21 Luglio 1809/2 Agosto 1809

Il n° 26 sotto piego di Benackj mi è arrivato per la posta. Sfuggo la posta per evitare grande dispendio. La p(rese)nte come tutte le prece-

denti dalla Imp(eria)le Cancelleria viene spedita senza nessuno mio aggravio... Ciò che dissi coi numeri procedenti, è quanto potrei ripetere se di me particolari cose dovessi scriverle. Tutto resta nello stesso piede. Il ritardo della promessa risoluzione che mi riguarda perebbe dispiacevole, se attribuirsene potesse il motivo a cause particolari o personali. Quando esse tirano da generali sorgenti il p(rinci)pio e l’ origine, percchè dolersene.

Il Metropolita d’ Arta continua ad’ essere accolto e festeggiato · Nessuna misura definitiva fin’ ora sul suo destino. Però le più brillanti apparenze. Per fuggire gli ozj innevitabili di questo soggiorno ci serviamo col Vescovo delle reciproche nostre risorse... Leggo sotto i suoi auspicj et sotto la sferza grammaticale di Mostras, Omero. Essi travagliano meco p(er) familiarizarsi colla penna Francese. Pranziamo spesso assieme. E profilando di questo ritaglio di estate, passegiamo lungamente n(on) senza capotti. È di ritorno da Parigi S.E. il S(ignor) Conte Kouzcuckbin1. Spero fra qualche giorno di fare la sua conoscenza. Congliendo nei scorsi giorni un oportuno momento feci ancora la conoscenza del Conte Strogonoff, personaggio di alto riguardo, cultore delle belle arti, ammiratore di cose Greche antiche, e n(on) dispregiatore di moderne. Il figlio di questo S(ignor)e dopo di avere occupato i primarj posti nel dip(artimen)to civile e nel diplomatico, passò da poco tempo, nel militare. Esso viene di partire per l’ Armata della Moldavia e Valaehia, con S.E. il S(igno)r G(enera)le Pangration, che rimpiazza il G(enera)le Koutuzoff che da quell’ Armata passa ad’ un Governo. La mia salute è buonissima. Il mio umore n(on) molto triste, parmi di presentire un miglior essere, il quale n(on) tutto in me solo ristringesi, ma si estende eziandio sopra quanto più mi interessa... I soliti saluti a tutti gli amici, e parenti. Baccio le mani alli zij, e zie, particolarmente alla zia Bellanda. Abbraccio f(rate)llj e sorelle. Imploro la materna e paterna benedizione. Tutte le di lei conoscenze mi incaricanno di molt1 saluti p(er) lei e pel Cav(alier) Lefcockilo, a cui aggiungo i miei ossequj·

Il figlio Giovanni

Αρ. 36

Αγία Πετρούπολις, 18 / 30 Αυγούστου 1809

Έφθασε διά του ταχυδρομείου και εντός του δέματος του Μπενάκη η υπ’ αριθ. 26 επιστολή υμών. Αποφεύγω το ταχυδρομείον διά να αποφεύγω

1. πιθανή ανάγνωση

τας μεγάλας δαπάνας. Η παρούσα καθώς και πάσαι αι προηγούμεναι, αποστέλλεται μέσω της Αυτοκρατορικής Γραμματείας άνευ ουδεμιάς επιβαρύνσεως... Εκείνο, το οποίον σας είπον διά των προηγουμένων μου επιστολών, είναι το μόνον, το οποίον θα ηδυνάμην να επαναλάβω εάν ώφειλον να γράψω περί των προσωπικών μου υποθέσεων. Τα πάντα ευρίσκονται εις την ιδίαν κατάστασιν. Η καθυστέρησις εκπληρώσεως της υποσχεθείσης λύσεως, ήτις αφορά εις εμέ θα εφαίνετο δυσάρεστος εάν η αιτία αυτής θα ηδύνατο όπως αποδοθή εις ιδιαιτέρους ή προσωπικούς λόγους. Όταν όμως αυτοί έχουν την προέλευσιν και την αρχήν των εις γενικάς αιτίας διατί να λυπώμεθα;

Ο Μητροπολίτης της Άρτας εξακολουθεί να γίνεται δεκτός και να τυγχάνη περιποιήσεων. Ουδέν οριστικόν εισέτι διά την τύχην του. Όμως αι πλέον λαμπραί ενδείξεις. Διά να αντιμετωπίσωμεν την αναπόφευκτον ανίαν της διαμονής ταύτης χρησιμοποιώμεν μετά του επισκόπου τα αμοιβαία μέσα ημών... Αναγιγνώσκω υπό την επίβλεψιν αυτού και υπό την γραμματικήν μάστιγα του Μόστρα, Όμηρον. Ούτοι κοπιάζουν μετ’ εμού ίνα εξοικειώσουν εμέ προς την Γαλλικήν πένναν. Γευματίζομεν τακτικά ομού και επωφελούμενοι του υπολείμματος τούτου του θέρους, περιπατώμεν επί μακρόν, όμως ουχί άνευ επενδυτών. Επέστρεψεν εκ Παρισίων ο Κόμης κύριος Κουζούκμπιν. Ελπίζω ότι εντός ολίγων ημερών θα κάμω την γνωριμίαν μετ’ αυτού. Επωφελούμενος κατά τας παρελθούσας ημέρας καταλλήλου τινός περιστάσεως εγνώρισα ωσαύτως τον Κόμητα Στρογονώφ, προσωπικότητα υψηλής περιωπής, θεράποντα των καλών τεχνών, θαυμαστήν των Ελληνικών αρχαίων πραγμάτων και ουχί καταφρονητήν των νεωτέρων. Ο υιός του κυρίου τούτου αφού κατέλαβε τας υψηλοτέρας θέσεις εις τον δημόσιον και διπλωματικόν τομέα, προ ολίγου χρόνου εισήλθεν εις τον στρατιωτικόν. Ούτος ετοιμάζεται όπως αναχωρήση διά την στρατιάν της Μολδαυΐας και Βλαχίας μετά της Α.Ε. του Στρατηγού κυρίου Παγκράτιον, όστις αντικαθιστά τον Στρατηγόν Κοτούζωφ, όστις από την διοίκησιν της στρατιάς εκείνης εισέρχεται εις την Κυβέρνησιν. Η υγεία μου είναι πολύ καλή. Η διάθεσις ουχί τόσον θλιβερά· έχω την εντύπωσιν ότι προαισθάνομαι μίαν καλλιτέραν κατάστασιν, ήτις δεν περιορίζεται εις εμέ μόνον αλλ’ εκτείνεται ωσαύτως και επί πάντων, όσα ενδιαφέρουν εμέ... Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς πάντας τους συγγενείς και φίλους. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων, ιδιαιτέρως της θείας Μπελλάντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς. Επικαλούμαι την μητρικήν και πατρικήν ευλογίαν. Όλοι οι γνώριμοι υμών επιφορτίζουν εμέ διά πολλών χαιρετισμών προς υμάς και τον Ιππότη Λευκόκοιλον προς τον οποίον προσθέτω και εγώ τα ιδικά μου σέβη.

Ο υιός Ιωάννης

16

No 37

San(to) Pietroburgo, 18/30 Agosto 1809

Senza Sue lettere dopo il n° 26 riscontrato col mio precendente sotto data 21 Luglio / 2 Agosto. Meno grave questa privazione, percchè accompagnata da quella eziandio di ogni lettera d’ Italia. Qui arrivò l’ uffiziale Russo Backman partito da Corfù cinque mesi fa. Le nuove datemi da esso a viva voce mi parvero discese dal cielo, e valssero a riempire in qualche modo il vuoto infinito che lasciano nell’ animo mio tante catastrofi; tanta distanza; tanto silencio. In mezzo a tutto questo la mia salute è buona. Le mie cure e le mie speranze sono le stesse; ne pare accresciuto il bisogno di più grande pacienza. Vivo quasi in famiglia col Vescovo Ignazio. Abita esso pure nella stessa casa ove io abito, e questa circostanza contribuisce a diminuire le noje reciproche. S.E. il Ministro è da alcuni giorni assente. Trovasi a Fredikshamn1 in Finlandia dicesi por trattare della pace con la Svezia. È promesso il suo ritorno nella ventura settimana. (Orio e Giulinatz sono partiti da Vienna dopo l’ armisticio p(er) rendersi qui. Non arrivano ancora. Il loro ritardo annunzia le somme difficoltà del viaggiare a quest’ epoca. I di lei conoscienti in quali si parla ogni volta di passate cose, e di lei, mi incaricano di mandarle molti complimenti). Molti ossequj ai parenti, zij e zie. Abbraccio f(rate)llj e sorelle, cognate, e nipoti. Baccio le mani ai genitori, ed imploro la paterna benedizione.

Il figlio Giovanni

φ.1v 2 4 Agosto / 6 Septembre: Ritarda la partenza del corriere, e profitto p(er) aggiungere in data più recente le mie nuove. Caldo veramente estivo nella corrente di questo mese... S(econ)do gli esperti pressag(g)io infallibile di inverno crudele. Non come lo scorso, giudicato da tutti estraordinario... Vorrei sperare di non essere qui per giudicarne. D’ altronde quanti avenimenti p(er) inchiodarmi? Ci vuole pacienza. Uno sviluppo è aspettato. E vuoisi sollecito. La via di Parigi<è> la più celere di tutte p(er) la nostra corrispondenza... Che fa Benackj che n(on) se ne prevale?... L’ Armata Russa passò in parte il Danubio. Grandi speranze. Le mie individuali grandissime. Saluti2 distinti al p(adre)

1. ορθότ. Fredrikshamn

2. Οι τρεις επόμενες προτάσεις είναι γραμμένες στο περιθώριο του φ.2

Simeon e p(adre) Cassimati. Non ho dimenticato le raccomand(azio)ni sue. Ma fu in vano. Lo stesso di casi a Bestia...

A Monsieur Monsieur le Comte Ant(oine) de Capodistria Chev(alier) a Corfou

Αρ. 37

Αγία Πετρούπολις, 18 / 30 Αυγούστου 1809

Στερούμαι επιστολών υμών, μετά την υπ’ αριθ. 26, εις την οποίαν απήντησα διά της προηγουμένης μου επιστολής υπό ημερομηνίαν 21 Ιουλίου / 2 Αυγούστου. Η στέρησις αυτή καθίσταται έτι βαρυτέρα διότι συνοδεύεται ωσαύτως εξ εκείνης της στερήσεως πάσης επιστολής εξ Ιταλίας. Αφίχθη ενταύθα ο προ πέντε μηνών αναχωρήσας εκ Κερκύρας Ρώσος αξιωματικός Μπάκμαν. Αι ειδήσεις, τας οποίας προφορικώς μοι ανακοίνωσεν εφάνησαν εις εμέ ως κατελθούσαι εξ ουρανού και ηδυνήθησαν κατά τινα τρόπον όπως πληρώσωσιν το άπειρον κενόν, όπερ καταλείπουν εν τη ψυχή αι τόσαι καταστροφαί, η τόση απόστασις· η τόση σιωπή. Εν μέσω όλων αυτών η υγεία μου είναι καλή. Αι επιδιώξεις και αι ελπίδες μου διατηρούνται αι αυταί· η ανάγκη διά μεγαλυτέραν υπομονήν παρουσιάζεται ηυξημένη. Ζω σχεδόν οικογενειακώς μετά του Επισκόπου Ιγνατίου. Κατοικεί και αυτός εν τη αυτή οικία, όπου και εγώ κατοικώ, και η συγκυρία αυτή συμβάλλει εις την ελάττωσιν της αμοιβαίας ανίας. Η Α.Ε. ο Υπουργός είναι από τινων ημερών απών. Ευρίσκεται εις Φρέντερικσχαμ, εις την Φινλανδίαν, διά να διαπραγματευτή ως λέγεται, την ειρήνην μετά της Σουηδίας. Η επιστροφή αυτού αναμένεται κατά την προσεχή εβδομάδα. (Ο Όριο και ο Γκιούλινατς ανεχώρησαν εκ Βιέννης μετά την ανακωχήν διά να φθάσουν εδώ· δεν αφίχθησαν εισέτι. Η καθυστέρησις αυτών δεικνύει τας μεγίστας δυσκολίας του ταξιδεύειν κατά την εποχήν αυτήν. Οι γνώριμοι υμών, μετά των οποίων συνδιαλέγομαι εις κάθε περίστασιν διά τα παρελθόντα και περί υμών, επιφορτίζουν εμέ όπως διαβιβάσω προς υμάς πλείστας φιλοφρονήσεις). Τα σεβάσματά μου εις τους συγγενείς, θείες και θείους. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς, ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και επικαλούμαι την πατρικήν ευλογίαν.

Ο υιός Ιωάννης

24 Αυγούστου / 6 Σεπτεμβρίου: Καθυστερεί η αναχώρησις του ταχυ-

δρομείου και επωφελούμαι διά να προσθέσω υπό πλέον πρόσφατον ημερομηνίαν τας ειδήσεις μου. Αληθώς θερινή ζέστη κατά την διάρκειαν του παρόντος μηνός... Κατά τους έχοντας πείραν είναι αλάνθαστον προμήνυμα σκληρού χειμώνος. Όχι όπως εκείνος του παρελθόντος έτους, κριθείς υπό πάντων ως εξαιρετικός... Θέλω να ελπίζω ότι δεν θα ευρίσκωμαι εδώ διά να κρίνω αυτούς. Εξ άλλου πόσα γεγονότα δύνανται να καθηλώσουν εμέ; Οφείλομεν να έχωμεν υπομονήν. Εξελίξεις αναμένονται. Και θεωρούνται ως επερχόμεναι ταχέως. Η οδός των Παρισίων είναι η πλέον ταχεία διά την αλληλογραφίαν ημών... Διατί ο Μπενάκης δεν επωφελείται αυτής;... Η Ρωσική στρατιά διέβη εν μέρει τον Δούναβιν. Μεγάλαι ελπίδες. Αι ιδικαί μου προσωπικαί μέγισται. Ιδιαιτέρους χαιρετισμούς προς τον πατέρα Συμεώνα και τον πατέρα Κασιμάτη. Δεν ελησμόνησα τας υποδείξεις του. Αλλ’ επί ματαίω. Η αυτή περίπτωσις και διά τον Μπέστια.

Προς τον Κύριον Κύριον Κόμητα Αντώνιον Μαρία Καποδίστρια Ιππότην. Εις την Κέρκυραν.

17

No 38

S(an)to Pietrobourgo, 1/12 7mbre 1809

Naranzi da Genova sotto datta 15/27 Luglio mi scrivo di n(on) aver ricevuto mie lettere dal mese di Aprile. Se esso non ne ha, non posso sperare che ne pervengano a lei. Questo mi inquieta. Sospetto che si sieno perdute; o che arriveranno tutte ad un tempo. Dal numero della p(rese)nte ella giudicare può che n(on) ho mancato di scriverle tutti i quindici giorni... Ripetterò alcuni cen(n)i fatti colle precedenti; percchè possono interessare la di lei attenzione. Li 2 ο Aprile S.M. I(mperiale) ha sognato l’ Ukaz che mi accorda il grado di Consigliere di Stato, che mi attac(c)a al Collegio degli affarj esteri, e che mi accorda l’ appunta(men)to di 3000 rublj. Alcuni giorni dopo fui presentato alla Corte. L’ Imperatore degnò indirizarmi la parola, ricordando i serviggi da me resi, e la sua soddisfaz(io)ne veggendomi sempre intenzionato a continuarli. Con eguale clemenza tutta la famiglia Imp(eria)le degnò accogliere i miei omaggi... Fu allora data, continuò sempre, ed in ora pure mi si conforma la promessa di una collocazione nell’ esterno quale si convenga a me, ed ai miei principj nel voler l’osservanza scrupolosa

de miei filiali doveri. A quest’ ora tutto sarebe a felice termine. Le guerre si opposero, e si oppongono. Duopo1 è dunque avere pacienza. E n(on) sarebbe questa molto difficile, se la bilancia mia economica tener potesse l’ equilibrio lung(ament)e aspettando. Per vivere non sepolto mi sono necessarj p(er) lo meno 6000 rubli, all’ anno. Non ne ho che 3000. Ed ho dovuto vivere a tutto mio carico per quassi nove mesi; non incassando la paga che questo mese, e colla diminuz(io)ne nel p(ri)mo terziale di un mese, p(er) le spese di uffizio. Per ripararci φ.1ν un tanto defficit, ho esaurito tutti i miei mezzi compresa/la scatola che era dono Imperiale. Se le circostanze mi obligano restare qui l’ inverno venturo le mie rissorse sono esaurite. Non dispero pertanto, e non è mia intenzione dandole questa notizie di inquietarla. La Previdenza assisterà. È qui arrivato Orio; et Giulinatz. Mi diedero nuove di Gianacko assai soddisfacenti, e ne scrivo a suo zio... La Contessa Orio, e la moglie di Giulinatz vivono assieme. La p(ri)ma si conserva... La s(econ)da è ammalata, e si riscente molto dei disagj, e quello che più importa dalla miseria (questo sia detto fra di noi).

Ricevo in questo momento il n° 27 e 30... Spero presto di ricevere gl’ intermedi i susseguenti. Sua E(ccellenza) il Ministro è ancora a Frediskamn in Finlandia... Accolse con somma bontà un lavoro che mi fu ordinato e che spedj giorni fa. Sono assicurato della maniera la più positiva che al suo ritorno si occuperà definitiva(ment)e di me. Bisogna p(er) altro far voti, che tutto vi contribuisca. Mi sono permesso di oltrepassare i soliti limiti della breve mia corrispondenza; poicchè questa lettera, ne deve rappresentare p(er) lo meno dieci delle antecedenti... La prego di scrivermi spesso. La strada di Parigi è la migliore. Benackj può coglierne occasioni... La stagione si mantiene bellissima. Il mese di Agosto mi ricordò i calori di Corfù... Ma presto presto l’ inverno. Felice che può lasciarlo alle spalle?... I soliti cordiali saluti a tutti gli amici, e parenti. Baccio le mani a zij, e zie. Imploro la benedezione paterna e materna. Saluto gli amici di casa Pietro barbiere, e Cristodulo Bonifacio, Papà Simeone, P(apà) Andrea ec. ec.

Il figlio Giovanni

Abbraccio f(rate)llj, sorelle, nipoti, cognati ec .ec.

[Στο περιθώριο του φ.1 άνω και αριστερά διάφορες λέξεις, πιθανώς από το χέρι του πατέρα Καποδίστρια, που έχουν σχέση με την διεξαγωγή της αλληλογραφίας· διαβάζω με επιφύλαξη]:

Col no 35 risposi alii 35,36 e (prese)nte· alla no 37 risp(o)si- No 38 9 Lu(gli)o (Δυσανάγνωστη λέξη) notizie

1. ορθ. D’ uopo