Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Α΄

 φθάσει εκεί, διά να καταστρέψωμεν το Υγειονομείον, τα δικαστήρια, ώστε να επιτύχωμεν τον εμπρησμόν των οικιών μερικών θαυματοποιών εκείνης της επαρχίας... Αύται υπήρξαν ασύστατοι φήμαι· ημετέρα προκήρυξις ανακοινωθείσα αυτοστιγμεί, η πραγματοποίησις της αλλαγής φρουράς διεσκόρπισε τους φόβους και εγενόμεθα δεκτοί μετά μεγάλου πανηγυρισμού εξ όλων. Μετέβημεν εις την λαμπράν λέσχην. Εκεί συνεκροτήθη κατόπιν αιτήσεώς μας πολυάριθμος συγκέντρωσις. Ο γηραιός ιππότης Δεσίλλας εξέθεσε τους σκοπούς οι οποίοι είχον οδηγήσει την Αυτοκρατορικήν Επιτροπήν εις Ληξούρι. Εκείνη ήθελε να ακούση εκ των πλέον συνετών ποίαι ήσαν αι αιτίαι της απειληθείσης διενέξεως μετά του Αργοστολίου και διά ποίαν αποδοκιμαζομένην συναλλαγήν ήθελον να απολέσουν το μεγαλύτερον, το πολυτιμότερον των αγαθών, το οποίον παρεχώρει εις εκείνην την επαρχίαν, όπως εις κάθε άλλην, το απαραβίαστον σύνταγμα.

Εις την σύντομον ταύτην αλλά ζωηράν ομιλίαν απήντησεν ο κύριος Λιμπεράλης Τυπάλδος Πρετεντέρης κατά τρόπους ευγενείς μεν, αλλ’ ουχί σαφείς και οίους εχρειάζοντο. Παράπονα, εκπλήξεις, αμφιβολίαι, αμηχανίαι, αβεβαιότητες. Άλλος τις κύριος παριστάμενος εις την συγκέντρωσιν έλαβε τον λόγον και μετά περισσοτέρας ελευθερίας εισήλθεν εις τον λόγον καταδεικνύων ότι δεν ηδύναντο να έχουν εμπιστοσύνην προς τους κυρίους του Αργοστολιού, καθ’ όσον η εμπειρία τους είχεν αρκούντως διδάξει καθ’ όλας τας εποχάς ότι τα δικαιώματά των είχον βεβαίως χάσει εκ της ωφελίμου ουσίας των, και αν ακόμη είχον διατηρηθή υπό άλλους τρόπους και μορφάς· ότι η απομάκρυνσίς των λόγω τούτου και ο αποχωρισμός εξ Αργοστολίου είχεν επιβληθή εκ της προαισθήσεως την οποίαν είχον, ότι η πραγματική ελευθερία των έβαινε ταχέως να μεταβληθή εις δουλείαν· ότι εν τέλει είχον λάβει την απόφασιν να θυσιάσουν τα πάντα εις την διατήρησιν της ανεξαρτησίας των εκ του Αργοστολίου.

Ο Κόμης Καποδίστριας απήντησεν· η δυσπιστία δεν αρμόζει εις όποιον γνωρίζει να απαιτή δικαιοσύνην και εις όποιον βλέπει προ αυτού κάποιον δικαστήν, ο οποίος πρέπει να την απονείμη σοβαρώς μετά προσωπικής ευθύνης. Το Ληξούριον ηδύνατο να δύσπιστή διά την συνήθειαν των κυρίων του Αργοστολίου, δεν ηδύνατο δι’ υπολογισμόν των Εκτελεστών Επιτρόπων, οι οποίοι είχον εκδώσει πολλάς φοράς εις την επαρχίαν εκείνην τας υποδείξεις των, το σχέδιόν των. Είναι σφάλμα του Ληξουρίου άνευ δικαιολογίας το ότι δεν έχει απευθυνθή δι’ αντιπροσώπων του εις τους Επιτρόπους· είναι σφάλμα το να προκαλή ταραχάς στηριζόμενον εις τας απλάς υποψίας· είναι σφάλμα να αποσύρεται και να αντιτίθεται εις εκείνην την ένωσιν η οποία είναι επιθυμητή υπό του νόμου διά της προσαγωγής ως αποκλειστικής δικαιολογίας μιας υποψίας μη επιβεβαιωθείσης υπ’ ουδεμιάς ενδείξεως. Ας διαρθωθή λοιπόν φ. 2 / προθύμως μία πλάνη. Ας εκλεγούν τέσσαρες πολίται, οι οποίοι να χαίρουν της κοινής εκτιμήσεως· ούτοι ας έλθουν το ταχύτερον, διά να συζητήσουν

περί των υποθέσεων της πατρίδος των μετά των Επιτρόπων, μετά των σωφρονεστέρων του Αργοστολίου, άνευ όπλων, άνευ ακολούθων, άνευ επαναστατικών σχεδίων, μετά της ψυχραίμου και ηρέμου σκέψεως συζητούντες υπομονητικώς τα προτεινόμενα· θα τεθούν ασφαλώς επί κεφαλής πάσης προσπάθειας και μετά της μεγαλυτέρας ησυχίας θα μετατραπούν πάσαι αι διαφοραί και αντιθέσεις εις ισότητα, αρμονίαν, ομοφωνίαν. Έκλεισε τον λόγον του ο Κόμης Καποδίστριας καταδεικνύων ότι η Δημοκρατία έπρεπε να εγκαθιδρυθή το ταχύτερον· ότι οι προστάται ηγεμόνες το επεθύμουν ότι η ευεργετική ευμένεια του Αλεξάνδρου Α΄, Αυτοκράτορος πασών των Ρωσιών, παρεχώρει εις την Δημοκρατίαν αυτοκρατορικήν δύναμιν και ότι θα υπάρξη η δύναμις αύτη, ήτις επιθυμεί τερματισμόν εις τα ζητήματα, εφ’ όσον λογική, φιλία, αυθόρμητος πατριωτισμός δεν θελήσουν να συντρέξουν, διά να κάμουν να προέλθη η νέα αύτη κυβέρνησις στηριζομένη επί της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και καλής θελήσεως. Επεράτωσε διά των πλέον ζωηρών ζητωκραυγών υπέρ της νέας Δημοκρατίας, όπερ προεκάλεσε την χαράν και την γενικήν ικανοποίησιν... Η ημέρα αύτη έληξε λαμπρά. Εις τον λαόν ενεφυσήθη η πεποίθησις ότι το Υγειονομείον των, τα δικαστήριά των θα παραμείνουν άθικτα και τα πάντα θα πραγματοποιηθούν μετ’ απολύτου ικανοποιήσεως πάντων.

Δεν ηδύνατο να είναι περισσότερον καρποφόρος η περιοδεία μας. Κατά την επομένην ημέραν εδέχθημεν αμέσως τας επισήμους εκθέσεις προελεύσεως του Υγειονομείου εκείνου, όπερ ουδέποτε προηγουμένως είχομεν ίδει. Τα μέλη της Επιτροπής παρευρέθησαν εις τας κανονικάς συνεδριάσεις. Εσημειώθη κάποια ησυχία εις Ληξούριον και ηδυνήθημεν, αντί να τηρώμεν διηρημένας, διεσπαρμένας τας ημετέρας δυνάμεις και φροντίδας, να τας ενώσωμεν εις εν μόνον σημείον και δι’ εκείνην την πλευράν, Οπου ο κίνδυνος ηδύνατο να είναι περισσότερον επικείμενος.

Διά να περατώσωμεν εκείνο το οποίον επί του παρόντος αφορά εις το Ληξούριον, θα προσθέσωμεν ότι η εκλογή των τεσσάρων αντιπροσώπων προς διάλογον ανεβλήθη, θα επιστεύομεν, διά τους γνωστούς λόγους. Έπειτα πληροφορούμεθα σήμερον εξ ενός γράμματος ληφθέντος παρά τινων των κυρίων εκείνων ότι κατά την 9ην τρέχοντος επραγματοποίησαν την ονομαστικήν εκλογήν πολλών ατόμων παρέχοντες το δικαίωμα να ομιλήσουν εκ μέρους όλων.

Δεν θα ηθέλομεν να ασχοληθώμεν μετά πολλών, αν και θα ευχαριστηθώμεν να ακούσωμεν τέσσαρας ή πέντε εξ εκείνων των συνετών ευγενών, οίτινες δύνανται ησύχως να δώσουν πληροφορίας, να εξαγάγουν και να συγκεντρώσουν συμπεράσματα και να καθησυχάσουν διά της συνέσεώς των τον εν αναβρασμώ διατελούντα εκείνον πληθυσμόν, να τον οδηγήσουν κατόπιν εις την οδόν του δικαίου και του πρέποντος. Αναμένομεν τούτο εν αδημονία και γνωρίζομεν να μη απελπιζώμεθα διά πλεονεκτικάς επιτυχίας.

Θα εξετάσωμεν τώρα τα επί μέρους γεγονότα του Αργοστολίου, της Λιβαθούς. Μετά την συγκρότησιν κατά τας δύο του μηνός της Πληρεξουσίου Επι-

φ. 2ν Επιτροπής της Δημοσίας Ασφαλείας, παρεβάλαμεν / διαφόρους εκθέσεις, καταθέσεις, προφορικάς ανακρίσεις, εκ των οποίων διαρκώς περισσότερον εβεβαιούμεθα ότι η απειλουμένη εξέγερσις των αγροτών υπό τα αυτά εμβλήματα και τους αυτούς αρχηγούς, οίτινες προεκάλεσαν την μοιραίαν επανάστασιν του Αυγούστου, επλησίαζεν προς την πόλιν διά μεγάλων βημάτων, και η πορεία έτεινε να γίνη μετά τίνος στρατιωτικής τάξεως, αφθόνων εφοδιασμών πολεμοφοδίων και τροφών, εκτεταμένης στρατολογίας ειρηνικών χωρικών, καταστροφέων εφωδιασμένων διά πελέκεων, πίσσης, οργάνων γενικώς ενός είδους λίαν παραλόγου και ταυτοχρόνως απειλητικού. Εκρατήθη πάσα οριστική απόφασις μέχρι της σαφεστέρας διαπιστώσεως και ακριβείας των στοιχείων.

Τα έγγραφα τα οποία έχομεν την τιμήν να διαβιβάσωμεν (έγγρ. υπ’ αριθμόν 10) μαρτυρούν εμφανώς την κανονικήν πορείαν διακοσίων και πλέον ενόπλων, εκκινήσασαν εκ του χωρίου Ομαλά και κατευθυνθείσαν μετά κενού ταμείου προς την Λιβαθώ, τας ιεράς τελετάς, την στρατοπέδευσή εις το χωρίον Φωκάτα, την επιβεβαίωσιν του σχεδίου να καταστρέψουν την πόλιν του Αργοστολίου.

Το σχέδιον τούτο θα εφαίνετο περίεργον και παράφρον. Αλλά τα σημεία υποστηρίξεως, η κατεύθυνσις των γραμμών του χαραχθέντος σχεδίου προς πολλά σημεία τα οποία ευρίσκοντο εντός της ιδίας ταύτης πόλεως, η δελεαστική προσέλκυσις εκ πλούσιας λείας <υπαρχούσης> εις τα αφθονα αγαθά των κυρίων τούτων, το ευμετάβλητον του πνεύματος των χωρικών τούτων, εις τους οποίους ήτο εμπεπιστευμένη η εξωτερική φρούρησις μιας πόλεως άνευ τειχών αι πλέον προσεκτικαί έρευναι γενόμεναι υφ’ ημών διά παροχής συμβουλών, προσποιητών επαφών μετά πολλών κατοίκων του Αργοστολίου, αι ακριβείς γνώσεις τας οποίας απεκομίσαμεν, το θάρρος το οποίον είχον οι ένοπλοι χωρικοί, τους οποίους έκαμαν να πιστεύουν ότι η δύναμις μας έπρεπε να αποσυρθή κατά την ώραν της επιδρομής εις το λοιμοκαθαρτήριον, διά να μείνωμεν εν αναμονή· πάντα ταύτα τα σχέδια, εξετασθέντα ηρέμως, μας έκαμαν να σκεφθώμεν ότι, και αν ακόμη δεν ήτο πραγματοποιήσιμος η επιχείρησις της εισβολής εις την πόλιν, η αταξία βεβαίως, η αναταραχή εκ μιας αγροτικής συμπλοκής εις μικράν αφ’ ημών απόστασιν θα είχε να θέση εις σοβαρώτατον κίνδυνον την πόλιν, επειδή η κατεύθυνσις την οποίαν ώφειλε να τηρήση η ημετέρα δύναμις θα ευρίσκετο εν συγχύσει, εν περιπλοκή, θα ετίθετο ως εκ τούτου εις κίνδυνον η ασφάλεια όλων και θα εχάνετο οπωσδήποτε η ύπαιθρος, εφ’ όσον θα έμενεν απείρακτος η συγκέντρωσις των εξεγερθέντων και των πειρατών εις απόστασιν πέντε μόνον μιλλίων εκ της πόλεως. Εάν άπαξ εχάνετο η ύπαιθρος, τότε ούτε χίλιοι ούτε δύο χιλιάδες ούτε εξ χιλιάδες στρατιώται οιασδήποτε εθνότητος και εάν ήσαν θα ήρκουν να την υποτάξουν, χωρίς να εξαπολυθούν κεραυνοί εξ όλων των πλευρών, να πλήξουν και να εκμανούν άνευ διακρίσεως επί των ενόχων, όπως επί των αθώων. Αφού η ανάγκη θα έκαμε όλους γενικώς να ενδυθούν την αμφίεσιν της απάτης, η

πολύτιμος επαρχία της Λιβαθούς, εξαιρέσει χωρίων τινών, εδείχθη νομοταγής ανθισταμένη βιαίως να προσφέρη βοήθειαν εις τους πρωταγωνιστάς της επαναστάσεως. Αύτη δεν είχεν ανάγκην των ημετέρων φροντίδων; / Όμως θα ήτο εν τέλει υποχρεωμένη να λάβη εξ ανάγκης θέσιν η μετά των επαναστατων ή να συγκρουσθή μετ’ αυτών.

Ημείς έπρεπε να παραμένωμεν απρακτοι εν όψει τόσων μεγάλων κινδύνων; Τόσον μεγάλης απειλουμένης ανατροπής; Θα ηδυνάμεθα ποτέ να ελπίζωμεν να επαναγάγωμεν την νήσον ταύτην εις την Ομοσπονδίαν;

Απεφασίσαμεν λοιπόν να δράσωμεν και παρά την επιτακτικότητα της ανάγκης διεπραγματεύθημεν μετ’ απολύτου ψυχραιμίας και μεθοδικότητος το σπουδαίον τούτο ζήτημα.

Το απόγευμα των 2 του μηνός διετάχθη η αποστολή (έγγρ. υπ’ αριθμόν 1) του Ταγματάρχου του φρουρίου κυρίου Αναστασίου Φωκά, στρατιωτικού ο οποίος εις πολλάς περιστάσεις έδωσε δείγματα ανδρίας και πατριωτικής αποφασιστικότητος, μετά μιας εκατονταρχίας στρατιωτών της πόλεως και της περιφερείας. Ούτος κατέλαβε την προκεχωρημένην θέσιν των Κοκολάτων, ορεινήν τοποθεσίαν η οποία βλέπει απέναντι το χωρίον Φωκάτα. Εστείλαμεν επίσης την ιδίαν εκείνην στιγμήν δύο ικανούς κατωτέρους αξιωματικούς μετά της διαταγής να σημειώσουν πάντα τα τοπογραφικά και γεωγραφικά σημεία, να τα εντοπίσουν και να γνωρίσουν ασφαλώς την θέσιν του εχθρού, να την επαληθεύσουν κατά την επιστροφήν των. Ελάβομεν τας ακριβεστέρας πληροφορίας. Συνήλθε το Στρατιωτικόν Συμβούλιον μετά του Διοικητού και του Συνταγματάρχου κυρίου Πιέρη, διωρισμένου αρχηγού και διοικητού εκείνης της αποστολής. Η αποστολή της δυνάμεώς μας καθωρίσθη διά τας 3.30. Εξετέθησαν, παρεδόθησαν αι σχετικαί οδηγίαι, όπως θα φανή εις το συνημμένον (υπ’ αρ. 2). Το υπ’ αρ. 3 θα δείξη έτερον άμεσον μέτρον το οποίον ελήφθη και διά του οποίου εφωδιάσθη ο κύριος Συνταγματάρχης, διά να καθησυχάση τους καλούς ειρηνικούς κατοίκους της υπαίθρου, διά να υποτάξη εκείνους των οποίων αι προθέσεις ηδύναντο να είναι αμφίβολοι. Το υπ’ αρ. 5 θα παρουσιάση εις την Y. Ε., εις την Εξοχωτάτην Γερουσίαν, την έκθεσιν, την πιστήν ακριβή διήγησιν την οποίαν μας έκαμε ο γενναίος Συνταγματάρχης κύριος Πιέρης, ο οποίος εις ταύτην, ως εις πάσας τας λοιπάς ευκαιρίας, έδωσε τας πλέον λαμπράς αποδείξεις ηρωισμού και του πατριωτισμού την πλέον υποδειγματικήν και αξίαν μιμήσεως.

Οι αντάξιοι μαθηταί του, οι νέοι αξιωματικοί, εφέρθησαν θαυμασίως. Ο ημέτερος Λοχαγός Θεοτόκης μετά πραγματικής δυνάμεως ηθέλησε να μας αφήση, διά να διατρέξη το πεδίον της μάχης.

Ο Ταγματάρχης του φρουρίου κύριος Αναστάσιος Φωκάς επολέμησε γενναίως και έδωσε δείγματα σπανίας μετριοφροσύνης και φιλανθρωπίας. Ούτος αναμφιβόλως δικαιούται τιμητικήν μνείαν, όπως πάντες οι άλλοι, και οι αξιωματικοί, ημέτεροι και της πόλεως, και στρατιώται, οι οποίοι αδιακρίτως

 έλαβον και δι’ ευγενούς αγώνος και ενθουσιασμού τον τετιμημένον στέφανον της νίκης.

Όστις εκθέτει το στήθος του εις τα τραύματα, όστις δεν έχει εκπαιδευθή εις την άσκησιν ταύτην, όστις δεν μάχεται δι’ αρχάς θριαμβεύων είναι θηρίον φ. 3ν και διά την συγκράτησίν του δεν ισχύει διαταγή η βία. / Δεν είναι λοιπόν περίεργον εάν εις την νίκην των Φωκάτων ηκολούθησεν η μεγάλη και απεριόριστος λεηλασία του εκτεταμένου εκείνου χωρίου. Είχε προκαθορισθή τιμωρία παραδειγματική και αξιομνημόνευτος, όχι γενική λεηλασία, αλλά οι χωρικοί οίτινες επολέμησαν διέθετον μετριοπάθειάν τινα, έδωσαν όμως την μοιραίαν αρχήν... Η φήμη διεδόθη. Και ιδού αίφνης κατά στίφη εξ όλων των μερών χωρικοί, οίτινες δεν ανήκον εις την εκστρατευτικήν δύναμιν, να απειλούν την συνέχισιν της τρομερωτέρας ληστείας.

Ο ενθουσιώδης, ο επιμελέστατος ημέτερος Συνταγματάρχης τακτοποιεί τα πάντα αυτομάτως, μας μεταβιβάζει αμέσως ειδήσεις. Ημείς φροντίζομεν επίσης αποστέλλοντες αμέσως κήρυκας και δημοσιεύοντες το συνημμένον διάταγμα υπ’ αρ. 6.

Η καλώς υποδειχθείσα αποχώρησις της ημετέρας δυνάμεως, η δημοσίευσις του διατάγματος διέκοψε την συνέχισιν της καταστροφής.

Επήλθεν η νυξ. Η νέα ημέρα κάμει να ίδωμεν εις διαφόρους εισέτι ομάδας αποκεκρυμμένον μέγα πλήθος κατοίκων της υπαίθρου, οι οποίοι ανέμενον πάντες ανυπομόνως μίαν νέαν εκστρατείαν, διά να επωφεληθούν εκ των λαφύρων. Η εκασταχού παραμονή των προεκάλεσε τον τρόμον εις ολόκληρον την νήσον και ημείς εσπεύσαμεν να ανακόψωμεν την ακαταστασίαν, να εμπνεύσωμεν εμπιστοσύνην, να φέρωμεν την ησυχίαν εις τους αγαθούς. Εδημοσιεύθη εκ νέου το διάταγμα της 3 Ιουνίου. Απεστάλησαν εις την ύπαιθρον οι προύχοντες, οι ιερείς περισσοτέρων χωρίων, διά να πείσουν τους χωρικούς να αποσυρθούν. Αλλά όλα υπήρξαν μάταια, αν και δεν συνέβησαν νέαι αναταραχαί.

Κατά την 5 Ιουνίου, επειδή εισέτι η ασφάλεια και αι ιδιοκτησίαι ηπειλούντο κατά διαφόρους τρόπους, ειδικώς των της Λιβαθούς, απεφασίσθη παρά της Πληρεξουσίου Επιτροπής ίνα δημοσιεύσωμεν το συνημμένον διάταγμα (υπ’ αρ. 7). Τα ενθουσιώδη μέλη της αυτής Επιτροπής, ο κύριος Δημήτριος Πινιατόρρος, ο κύριος Σπυρίδων Χωραφάς Ιωάννης Βαπτιστής, ο κύριος Νικόλαος Άνινος, ήλθον προσωπικώς εις την εξοχήν και επέτυχον εμπράκτως να εξαφανίσουν όλον το απειλητικώτατον τούτο πλήθος. Προς μεγαλυτέραν ησυχίαν και ασφάλειαν της Λιβαθούς απεστάλη εκεί ο Λοχαγός Ματθαίος μετά πεντήκοντα στρατιωτών και παρέμεινεν εκεί επί τέσσαρας ημέρας μετά πραγματικής ευχαριστήσεως και ικανοποιήσεως εκείνης της περιοχής. Σήμερον τα πάντα είναι ήσυχα. Δεν υπάρχουν πλέον συγκεντρώσεις επίβουλοι εις την ύπαιθρον. Ημέτερος στρατιώτης περιοδεύει εις ολόκληρον την νήσον, κομίζει διαταγάς και υπακούουν αμέσως.

Ελάβομεν την τιμήν να ανακοινώσωμεν περιληπτικώς εις την Υ. Ε. τα

αποτελέσματα τα θαυμαστά και σωτήρια της ενδόξου επιχειρήσεως της 3 Ιουνίου.

Θα ομιλήσωμεν τώρα μόνον περί των Κομήτων Μεταξά. Ο Κόμης Ανδρέας επανήλθεν εις το χωρίον του / των Ομαλών άνευ ασφαλείας διά τον εαυτόν του και φοβούμενος μίαν σκιάν... Ο αδελφός του Κόμης Καίσαρ, περιπλανώμενος ανά την νήσον, ανεζήτει ίσως καταφύγιον και ασφάλειαν αλλαχού... Ο Κόμης Ανδρέας εζήτησε διά της αιτήσεώς του (υπ’ αρ. 8) να του δοθή στρατιωτική συνοδεία και ασφάλεια κατά την διέλευσίν του, διά να τεθή εις την διάθεσιν της δικαιοσύνης. Παρεχωρήθη, εύρε συμπεριφοράν λίαν επιεική, απεστάλη ο Λοχαγός Καποδίστριας κατά την νύκτα της 9 τρέχοντος μετά εξ ακολούθων εις το χωρίον του και εκείθεν τον μετέφερε επί του καταστρώματος του πλοίου του ρωσικού ναυτικού, το οποίον έχει αγκυροβολήσει ενταύθα.

Ο όχλος, ο οποίος είναι πάντοτε όχλος και ο οποιος οδηγείται να σκέπτεται και να φλυαρή όπως τύχη, ήρχισε να θορυβή, επειδή είδε την μεταχείρισιν ταύτην του Κόμητος Μεταξά... Ημείς τον παρημελήσαμεν, ούτε και μας επεβλήθησαν αι πλέον περίεργοι και ταυτοχρόνως υπολογίσιμοι απειλαί.

Το εκδοθέν σήμερον διάταγμα (υπ’ αρ. 9) θα δείξη ασφαλώς την <ακολουθηθείσαν> γραμμήν, τας αιτίας, τα αποτελέσματα τα οποία οφείλομεν να υποσχεθώμεν. Ηναγκάσθημεν να μεταχειρισθώμεν τον ατυχή τούτον μετά της αύστηροτέρας δικαιοσύνης, ακριβώς επειδή πληθυσμός ο οποίος θα είχε το δικαίωμα να διαμαρτυρηθή, [αλλ’ ο οποίος] ερεθισμένος, εξημμένος υπό1 εμψυχωτών αποδοκιμάζει σφοδρώς τας παρελθούσας επαναστάσεις και την τελευταίαν ταύτην και απαιτεί άμεσον απόφασιν, η οποία εις όλους να δείξη ότι ο ευγενής ένοχος είναι περισσότερον ένοχος οιουδήποτε άλλου όστις θα διέπραττε το ίδιον έγκλημα.

Το ιδεώδες είναι να γνωρίζωμεν παρά της Y. Ε., Γαληνότατε Πρίγκιψ, ότι θα μας καθοδηγήση (και το επιζητούμεν μετά της μεγαλυτέρας σπουδής) εις την περίστασιν ταύτην, ήτις είναι και τείνει να αποβή από ημέρας εις ημέραν περισσότερον ασφυκτική. Η ανυπομονησία να ακούσωμεν την κρίσιν του ανθρώπου τούτου δεν θα είναι πολύ λογική, αλλ’ εις τους ανθρώπους τούτους η ανυπομονησία καθίσταται δεσπόζουσα και δεν θα εγνωρίζομεν καλώς να προείπωμεν μέχρι ποίων υπερβολών θα ηδύναντο να φέρουν η αντίθεσις, η αντίστασις εκ μέρους ημών. Λέγομεν υπερβολών· και το τελευταίον μέρος του σημερινού διατάγματος θα είναι απόδειξις περί αυτού.

Ουδέ κατ’ ελάχιστον θα υποχωρήσωμεν εις τας τολμηράς απαιτήσεις, ιδιορρύθμους η ενόχους, θα υποστηρίξωμεν ισχυρώς τα δίκαια της Κυβερνήσεως, τα συμφέροντα της Ομοσπονδίας. Επετύχομεν κατά την δυσχερεστέραν δι’ ημάς περίοδον. Σήμερον δεν πρέπει να υπάρχουν εμπόδια.

Μόνον η σύνεσις μας συγκρατεί εκ περαιτέρω αποφάσεων, επειδή ακρι-

1. Η λ. mandici αμετάφραστος· ίσως maldicenti, κακολόγοι.

 ακριβώς ελπίζομεν εις την επίσημον ρωσικήν προστασίαν, την οποίαν εζητήσαμεν και ευελπιστούμεν να λάβωμεν διά του ενταύθα αφιχθέντος κρατικού πλοίου. Εκ τούτου η ευτυχεστάτη συμπλήρωσις του ημετέρου έργου άνευ πυρός, άνευ πυροβόλου, άνευ καταστροφών· εκ τούτου η διάλυσις των στρατιών των αγροτών· εκ τούτου η αναδιοργάνωσις και η αποκατάστασις της τοπικής ταύτης οικονομίας· εκ τούτου η επωφελής σύζευξις της νήσου ταύτης φ. 4ν προς τας λοιπάς διά την κατάρτισιν της Ομοσπονδιακής κυβερνήσεως. / Το ωραίον έργον, η μεγάλη και δύσκολος προσπάθεια απαιτεί ουχί ολιγωτέρους των εκατό Ρώσους στρατιώτας, χωρίς να χρειάζεται πολύ ετέρα κρατική ναυτική δύναμις· αρκεί εις την συσταθείσαν Διοίκησή να είναι δυνατόν να μείνη εις Κεφαλληνίαν αρμόζουσα φρουρά αποτελουμένη εκ Ρώσων και ημετέρων.

Εις τα λοιπά σημεία τα οποία αφορούν αι σεβασταί επιστολαί της Y. Ε. επιφυλασσόμεθα να απαντήσωμεν αναγγέλλοντες εν ταυτώ την εκτέλεσιν των ιδίων των διαταγών.

Διατελούμεν μετά πληρεστάτου σεβασμού και υπολήψεως.

Αργοστόλιον 12 Ιουνίου 1801

Της Y. Ε.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Αντιπρόσωπος της Αυτοκρατορικής Επιτροπής

φ. 1 / Προς την Α.Ε. τον Γαληνότατον Ηγεμόνα και Πρόεδρον του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου Εις Κέρκυραν

Άνω: Αρ. 19 εις τρία δίφυλλα μετά συνημμένων είκοσι.

6

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 23

Serenissimo Principe,

Vi è una mano divina la quale veglia ed agisce per salvare gl’innocenti. Erimo per chiudere il pacchetto delle pubbliche lettere, quando ci venne l’ avviso che i Neroni, i Clodi di Argostoli hanno fatto jeri di notte sottoscrivere una carta, con cui mentre profondono «lidi e ville» e seducente ammirazione verso di noi, dimandano con ingiustizia e con ree intenzioni che dall’autorità dell’E.V. siano levati di uffizio nob. s(igno)r c(avalie)r di Siila ed il nob. s(igno)r Com(andan)te dell’Armi Varuca.

All’esimia virtù di V.E. risulterà evid(entemen)te a quale risponsabilità ci esponerebbe non l’esaudimento di questa vile istanza, che n(on)

 può avere accoglienze nell’animo del nostro Principe, ma il nostro silenzio in questo istante.

Egli è un estraordinario, un imprevisibile evento, quello che ci scoperse questa trama. Ella non ha altro scopo che di avvilupparci, di fissare l’opinione pubblica sopra di noi, di farci credere associati, interessati alla φ. 9v loro fazione che noi detestiamo e che non / abbiamo mai seguito, nemmeno p(er) indulgenza. Anzichè abbiamo sempre battuto· esponendo più voite con giovanile imprudenza le particolari nostre persone.

Imploriamo dunque dall’autorità, dalla giustizia dell’E.V. che in espresso particolare decreto di V.E., diretto alla Presidenza dell’Interino Governo, sia disapprovata e condannata l’ingiusta, immodesta dimanda, motivando anche le nostre fervorose sollecitazioni su questo proposito, onde la lacerazione nella nostra famiglia in questa patria peregrinazione e le successive discussioni, odj, vendette, che insorgerebbero fra le famiglie nostre in Corfù, da costoro cancellate, l’onore nostro, la nostra responsabilità n(on) abbiano a sofrire le colpose macchie di un silencio che potrebbe essere interpretato sinistram(en)te dai malvagi.

Protestiamo all’E.V. il nostro profondo ossequio e venerazione.

Argostoli 28 Giugno 1801

GIOV. C. CAPODISTRIA Deleg. C.I.

NICOLO PIERI Col(onnell)o

φ. 1 / Kάτω: A S.E. il Serenissimo Principe

a Corfù

Άνω δι’ ετέρας χειρός: Addì 4 Luglio 1801 s.v. rice(vuta)

Εξοχώτατε Πρίγκιψ,

Υπάρχει χειρ τις θεϊκή, η οποία επαγρυπνεί και ενεργεί, διά να σώζη τους αθώους. Επρόκειτο να κλείσωμεν την δέσμην των αναφορών, ότε μας ήλθεν η είδοποίησις ότι οι Νέρωνες, οι Κλαύδιοι του Αργοστολίου ενήργησαν χθες την νύκτα να υπογραφή έγγραφον, διά του οποίου, ενώ διανέμουν αφειδώς «ακτάς και χωρία» και απατηλόν θαυμασμόν προς ημάς, ζητούν αδίκως και με υπόπτους προθέσεις όπως απαλλαγώσι της υπηρεσίας παρά της εξουσίας της Υ. Ε. ο ευγενής ιππότης Δεσίλλας και ο ευγενής Στρατ. Διοικητής κ. Βαρούχας.

Παρά της εξαιρετικώς εναρέτου Υ. Ε. θα συναχθή προφανώς το συμπέρασμα εις ποίαν υπευθυνότητα θα μας εξέθετε ουχί η παραδοχή της ταπεινής ταύτης προτάσεως, η οποία δεν δύναται να γίνη αποδεκτή εις την ψυχήν του ημετέρου Πρίγκιπος, αλλ’ η ημετέρα σιωπή την στιγμήν ταύτην.

1. Χφ. battute.

 Είναι έκτακτον, απρόβλεπτον γεγονός εκείνο το οποίον μας απεκάλυψε την δολοπλοκίαν ταύτην. Αύτη δεν έχει άλλον σκοπόν, ειμή να μας περιπλέξη, να συγκεντρωθή εφ’ ημών η κοινή προσοχή, να κάμη να πιστεύσουν δι’ ημάς ότι λαμβάνομεν μέρος, ενδιαφερόμεθα διά το κόμμα των, το οποίον φ. 1ν μισούμεν και το οποίον / ουδέποτε συνεμερίσθημεν, ουδέ εξ επιεικείας. Αντιθέτως, πάντοτε κατεπολεμήσαμεν εκθέτοντες πολλάς φοράς μετά νεανικής απερισκεψίας τους αφωσιωμένους ανθρώπους μας.

Παρακαλούμεν λοιπόν όπως παρά της αρχής, της δικαιοσύνης της Y. Ε. εις ιδιαίτερον άμεσον διάταγμα της Y. Ε., απευθυνόμενον εις το Προεδρείον της Προσωρινής Διοικήσεως, αποδοκιμασθή και καταδικασθή η άδικος, υπέρμετρος απαίτησις, διά της δικαιολογήσεως και των ημετέρων θερμών παροτρύνσεων επί του προκειμένου, ώστε η διάσπασις εις την ημετέραν οικογένειαν κατά την περιήγησιν ταύτην της πατρίδος και αι εν συνεχεία συζητήσεις, μίση, εκδικήσεις, αι οποίαι θα προέκυπτον μεταξύ των ημετέρων οικογενειών εις Κέρκυραν, διαγραφεισών παρ’ αυτών, η ημετέρα τιμή, η υπευθυνότης, να μη απαιτήται να υποστούν τα ενοχοποιητικά στίγματα σιωπής, ήτις θα ηδύνατο να ερμηνευθή παρά των κακών δυσμενώς.

Εκφράζομεν προς την Y. Ε. την ημετέραν βαθείαν υπόληψιν και σεβασμόν.

Αργοστόλιον 28 Ιουνίου 1801

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Αντιπρόσωπος της Αυτοκρατ. Επιτροπής ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΙΕΡΗΣ, Συνταγματάρχης

φ. 1 / Κάτω : Προς την A. Ε. τον Γαληνότατον Πρίγκιπα

Εις Κέρκυραν

Άνω : Την 4ην Ιουλίου 1801 π.η. παραλαβή.

7

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 30

Serenissimo Principe,

Il Cap(itano) Ten(en)te Avraclioti, datomi dal Governo di Paxò, assume l’ incarico di scortare all’ubbidienza dell’ E. V. la galeottina e gl’ oggetti in essa contenuti.

Io ho calcolato in pericolo il pub(blic)o legno, giacché un capitano reo che doveva temere la giustizia dell’ Em(inentissi)mo Senato poteva anco

combinare la fuga propria colla perdita del pub(blic)o vascello della Repub(blic)a.

Tanto rassegno e supplicando l’ E.V. di prendere sollecite misure, onde, riordinato l’ armo e la direzione della galeottina, ci sia spedita in Itaca.

Sono con piena consideraz(io)ne

Paxò, p(ri)mo Agosto 1801 s.v.

di V.E.

GIOV. C. CAPODISTRIA Del. C.I.

Άνω δι’ ετέρας χειρός: Addì 3 Agosto 1801 s.v. ricev(uta).

Γαληνότατε Πρίγκιψ,

Ο υποπλοίαρχος Αβρακλιώτης, παραδοθείς εις εμέ παρά της Διοικήσεως Παξών, αναλαμβάνει την υποχρέωσιν να συνοδεύση υποτεταγμένην εις την Υ. Ε. την μικράν γαλέραν και τα εν αυτή υπάρχοντα αντικείμενα.

Εθεώρησα το σκάφος του δημοσίου εις κίνδυνον, εφόσον ένοχος πλοίαρχος, ο οποίος έπρεπε να φοβήται την δικαιοσύνην της Εξοχωτάτης Γερουσίας, ηδύνατο και την φυγήν του να επιτύχη διά της απωλείας του δημοσίου πλοίου της Πολιτείας.

Ταύτα θέτω υπ’ όψιν και παρακαλώ την Υ. Ε. να λάβη εντατικά μέτρα, ίνα, ανασυνταχθείσης της υπηρεσίας και της διοικήσεως της γαλέρας, αύτη μας αποσταλή εις Ιθάκην.

Διατελώ μετά πλήρους υπολήψεως

Παξοί πρώτη Αυγούστου 1801 π.η.

της Υ. Ε.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Αντιπρόσωπος της Αυτοκρατ. Επιτροπής

Άνω : Την 3 Αυγούστου 1801 π.η. παραλαβή

 8

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 38

Serenissimo Principe,

Quel Lixuri di cui si temeva per le esternate dissensioni, per il progetto di dividersi, per quello di esaurire la pubblica finanza, questo stesso Lixuri che assunse in quest’ anno, nel mese di Agosto e nel giorno dei quattro, quella stessa rivoltosa divisa che disonoratamente e con infamia ha vestito nell’ anno decorso, nel giorno 12 Agosto, ci mette in qualche angustia.

Questo improvviso avvenimento rende per il momento inverificabile lo sioglimen della guarnigione secondo il venerato decreto di V.E. 30 Luglio.

Si sta da noi prendendo tutte le possibili misure per ristrorar il più pre ed istantaneamente la piazza di Corfù della dimandata forza e per non abbandonare alla sua perdizione l’ isola di Cefalonia.

Qualunque risorsa che dalla paternità di V.E. ritrovar si potesse analoga alla circostanza di cui le corrispondenze sono ben a conoscenza di V.E. si prenda ed il più presto si comunichi a nostro lume e conforto.

Lo strenuo Col. Varuca, giusta il richiamo avuto, passa costà colla sua persona per riparare intanto alle urgenze di costà.

Noi si affrettaremo di rapportare fedelmente con maggiore tranquillità l’ istoria tutta degli avvenimenti.

Argostoli 5 Agosto1

GIOV. C. DI CAPODISTRIA

Deleg. Co. I.

A S.E. il Principe del Senato

Άνω διά τρίτης χειρός: Addì 13 Agosto 1801 s.v. ricev(uta).

Γαληνότατε Πρίγκιψ,

Εκείνο το Ληξούριον περί του οποίου επεκράτει φόβος λόγω των εκδηλωθεισών αντιθέσεων, διά το σχέδιον της διαιρέσεως, δι’ εκείνο της εξαντλήσεως της δημοσίας οικονομίας, το ίδιον τούτο Ληξούριον το οποίον ανέλαβε το έτος τούτο κατά τον μήνα Αύγουστον και την τετάρτην του μηνός την ιδίαν εκείνην επαναστατικήν όψιν την οποίαν ατιμωτικώς και αισχρώς είχεν ενδυθή

1. Ημερομηνία και επιγραφή δι’ ετέρας χειρός.

τά παρελθόν έτος, την 12ην Αυγούστου, μας θέτει εις κάπως δύσκολον θέσιν.

Το απρόβλεπτον τούτο γεγονός καθιστά επί του παρόντος αδύνατον την διάλυσιν της φρουράς, συμφώνως προς την σεβαστήν διαταγήν της Y. Ε. της 30 Ιουλίου.

Παρ’ ημών λαμβάνονται πάντα τα δυνατά μέτρα, διά να αναδιοργανώσωμεν το ταχύτερον και αυτομάτως το φρούριον Κερκύρας διά της ζητηθείσής δυνάμεως και διά να μη εγκαταλείψωμεν εις την απώλειάν της την νήσον της Κεφαλληνίας.

Οιαδήποτε εξοικονόμησις η οποία παρά της πατρικής μεγαλοθυμίας της Y. Ε. ήθελεν ευρεθή ανάλογος προς την περίστασιν, περί της οποίας η αλληλογραφία είναι καλώς γνωστή εις την Y. Ε., ας ληφθή και ας ανακοινωθή το ταχύτερον προς ημέτερον φωτισμόν και ανακούφισιν.

Ο γενναίος Συνταγμ. Βαρούχας, συμφώνως προς την ληφθείσαν ανάκλησιν, μεταβαίνει εκεί μετά του ανθρώπου του, διά να θεραπεύση εν τω μεταξύ τας εκεί χρείας.

Ημείς θα σπεύσωμεν να εκθέσωμεν πιστώς μετά της μεγαλυτέρας ηρεμίας όλην την εξιστόρησιν των γεγονότων.

Αργοστόλιον 5 Αυγούστου

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ TOΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Αντιπρόσωπος της Αυτοκρατ. Επιτροπής

Προς την A. Ε. τον Πρόεδρον της Γερουσίας

Άνω : Την 13ην Αυγούστου 1801 π.η. παραλαβή

9

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 41

Serenissimo Principe,

Gl’ oggeti che trassero istantaneam(ent)e la Commisione in Itaca, ciò che ella fece, lo stato in cui si lasciò quell’isola, sono tre argomenti che debbono essere posti in piena luce da questo rapporto, che io mi affretto di presentare alla sapienza ed autorità di V.E. onde dalle generali e paterne cure dell’Ecc(ellentissi)mo Senato n(on) sfuga quell’isola sorella, per varj riguardi interessante.

L’isola d’ Itaca è divisa in tre riparti; Vati, Anoi, Oxoi. Il primo rappresenta la città, ivi siede il Governo e la maggior parte degl’ottimati

 vi hanno o.. Gl’altri due sono pertinenze abitate da <...>1 coltivatori della terra, pochi ed influenti nobili e da un misurato e <...>2 numero di commercianti.

Quest’isola fu sempre governata. Nell’epoca francese si governò sola; ebbe una municipalità eletta da primarie assemblee.

Lorchè furono le isole sotto la protezione russo - ottomana, mentre nel mare Ionico stavano ancora ambedue le squadre imperiali, il nobile s(igno)r Angelo Orio, destinato dagli Ecc(ellentissi)mi Ammiragli, si occupò per il corso di tre e più mesi onde divenire alla composizione di un governo grato a quella popolazione. Pare che ai travagli di questo sig(no)re siano stati corrispondenti i frutti... Vi fu in quel tempo tranquillità, pace, ordine in Itaca. Il G<ο>verno fu composto dai rappresentanti di a isola da personaggi indistintamente eletti dal<... >3 tutti gl’abitanti.

Nelle sistematiche e legislative cure del C(avalie)r Tisingausem ebbe parte l’isola d’Itaca. Nel breve giro di otto giorni si è verificata colà φ. lv l’interina costituzione. / Un Consiglio Generale composto da sessanta nobili circa, un Conclave, molti giudici, sei Presidenti, un Mag(istrat)o Economico, uno alla Sanità. Tutti codesti funzionarj pubblici tratti dal corpo dei nobili .... Ecco Porganizzazie del C(avalie)r Tisingausem.

Come quel Governo si sia diportato dal tempo della sua installazione fino a quest’ultima epoca del mese di Agosto 1801 l’Ecc(ellentissi)mo Senato, l’ E.V. lo saprà.

Sa soltanto la Commissione che il suo istantan4 in Itaca fu determinato da una imminente insurrezione la quale si era proposta un’ ordine nuovo ed arbitrario di <...>5 <...zio>e ne <...> del vessillo Britannico .... e s in Itaca il vessillo ... Erano conosciute le commission, i premj proposti, le lusinghe manifestate in seda<....>6 aspetto dai più prossimi interessati ad accomunare ed ampliare la colpa rivoluzionaria.

Sa la Commissione di aver ricevuto nel giorno stesso del suo arrivo in Itaca la spontanea abdicazione del Governo (n° 1); a cui ella ha risposto (n° 2) fermamente che n(on) si poteva senza colpa ritirarsi dal Governo chi lo ha rappresentato sino a quell’ultima epoca.

1. Τρεις έως τέσσαρες λέγεις εφθαρμέναι.

2. Μία λέξις εφθαρμένη, πιθανώς piccolo.

3. Δύο λέξεις εφθαρμέναι.

4. Μία λέξις εφθαρμένη, ίσως arrivo.

5. Μία λέξις εφθαρμένη.

6. Ημίσεια λέξις εφθαρμένη.