Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

corso di giurispundenza, e di diritto publico. Vedremo cosa puotrassi fare di lui l’ anno venturo. Ma penso, che dopo un giro in Italia potrebbe ritornarsene in seno alla sua famiglia. Almeno questo è il mio desiderio.

Le prego di passare questi cenni alla Stella, et allo Spiro. Abbraccio i f(rate)llj et sorelle, e cognati, e nipoti. Mi raccomando alle benedizioni dei genitori, e dello sacromonaco Simeone

Il figlio Giovanni

Vengo di ricevere i di Lei numeri 35 et 37 e mi sono grato di sapere tutti in salute.

Αρ. 048

Αγία Πετρούπολις, 9/21 Νοεμβρίου 1816

Σας έγραψα εκ Βαρσοβίας επιστολήν άνευ αριθμού, διότι μόλις είχον τότε τον χρόνον να ειπώ ολίγας λέξεις λαθραίως. Επέστρεψα εδώ εν αρίστη υγεία και συνεχίζω πάντοτε τας ιδίας ενασχολήσεις και μετά των ιδίων πλεονεκτημάτων να βλέπω το έργον μου τιμώμενον διά της ευαρεσκείας του Ηγεμόνος. Γνωρίζω ότι ο Βιάρος αφίχθη αισίως εις την Τεργέστην. Αγνοώ την οδόν, την οποίαν ούτος επέλεξεν εάν εκείνην της ξηράς θα ευρίσκηται νυν εις την Νεάπολιν. Εάν εκείνην της θαλάσσης δύναται να ευρίσκηται εις τας αγκάλας της οικογενείας, πράγμα, το οποίον διακαώς επιθυμώ. Αποστέλλω προς τον Ναράντζην την παρούσαν. Ούτος θα διευθύνη εκείνην προς τον Βιάρον, συμφώνως προς την κατεύθυνσιν την οποίαν ούτος έλαβεν διά το ταξίδιόν του. Σας έγραψα εκ Βαρσοβίας και επικυρώνω νυν, ότι διά το νέον έτος θα σας αποστείλω το χρηματικόν βοήθημα, το οποίον υμείς επιθυμείτε... Θα είναι ο καρπός μιας ταμβακέρας Αγγλικής, στολισμένης δι’ αδαμάντων, την οποίαν απέστειλα πάλιν εις το Λονδίνον διά να πωληθή. Αναμένω τας συναλλαγματικάς και θα τας αποστείλω υμίν δι’ εκείνης της οδού, ήτις δύναται το ολιγώτερον να κοστίση.

Όσον αφορά εις τα άλλα ημέτερα συμφέροντα... Μου φαίνεται ότι κάθε αμφιβολία συντόμως θα διαλυθή και τα πάντα θα διευθετηθώσιν αρμοδίως. Τουλάχιστον ελπίζω τούτο. Καθ’ όσον ούτως έκαμεν εμέ να ελπίζω, εκείνος. όστις δύναται να υπόσχηται και να τηρή τας υποσχέσεις αυτού. Θα αποστείλω υμίν δι’ ετέρας επιστολής μου αντίγραφον του διπλώματος πολιτογραφήσεώς μου του καντονίου της Γενεύης και εκείνον του Vaud, τα οποία μοι απέστειλαν. Τα άλλα καντόνια της Ελβετίας, πιστεύω ότι έχουν την πρόθεσιν να μοι παράσχουν μίαν ομοίαν μαρτυρίαν της ευγνωμοσύνης αυτών.

φ. 1v / Καίπερ είναι νέος ο τρόπος ούτος αναγνωρίσεως της εργασίας ενός ξένου υπουργού, αυτός είναι τα μάλα αρεστός εις τον Ηγεμόνα, και απείρως ευχάριστος και δι’ εμέ. Είμαι ο μόνος μεταξύ των ξένων υπουργών, οίτινες υπηρέτησαν εν τω εξωτερικώ, εν τη Ελβετία, προς τον οποίον παρεσχέθη μία αναγνώρισις και είναι εκείνη, δι’ ης εγώ ετιμήθην. Αύτη είναι ηθική κατά πάντα. Ουδέν αργυρώνητον συμφέρον ουδ’ έτερον χυδαίον είδος δύναται να ελαττώση την αξίαν εις τους οφθαλμούς μου ούτε να αυξήση αυτήν παρ’ εκείνοις, οίτινες διαφόρως σκέπτονται περί τοιούτων πραγμάτων.

Είμαι ικανοποιημένος διά τας ειδήσεις, τας οποίας λαμβάνω εκ της Ελβετίας, όσον αφορά; εις τον Νάνε Πολυλά. Θα αναχωρήση διά την Γενεύην, ένθα θα παρακολουθήση λίαν κανονικώς μίαν σειράν νομικών μαθημάτων και δημοσίου δικαίου. Θα ειδώμεν τί θα δυνηθώμεν να πράξωμεν δι’ αυτόν κατά το προσεχές έτος. Όμως σκέπτομαι ότι μετά μίαν περιοδείαν της Ιταλίας θα δύναται να επιστρέψη εις τας αγκάλας της οικογενείας αυτού. Τουλάχιστον αυτή είναι η επιθυμία μου.

Παρακαλώ υμάς, όπως μεταφέρητε τας σκέψεις αυτάς εις την Στέλλαν και τον Σπύρον.

Εναγκαλίζομαι τους αδελφούς και τας αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Συσταίνω εαυτόν εις την ευλογίαν των γονέων και του ιερομονάχου Συμεώνος.

Ο υιός Ιωάννης

Έλαβον τας επιστολάς υμών, υπ’ αριθ. 35 και 37 και είμαι ευχαριστημένος να μανθάνω άπαντας εν υγεία.

130

No 049

S(anto) P(ietroburgo), 23 Decembre 1816/4 Gennajo 1817

Desidero a Lei, alla famiglia, ed alle cose patrie un anno felice. Qui commincierà per noi sotto auspicj fecondissimi. Cioè pace, abbondanza, salute dell’ Imperatore, e della famiglia Imperiale.

La presente troverà Viaro in casa. Le sue lettere di Firenze, Roma e Napoli me lo annunciano. Ricevute quelle che ella mi scrisse sotto i num(e)ri 041, 042, 043.

Sento con piacere le buone nuove. Le spero sempre eguali per la salute, e migliori per le cose publiche. Ed a tanta speranza sono pienamente autorizzato.

La lettera che Le scrisse l’ Imperatore può, e deve essere publicata Lo dissi a Viaro. Ma sarebbe soltanto convenevole di farlo quando ella l’ avrà ricevuta. La migliore maniera è di mandarla in copia, e ben tradotta in Italiano a Trieste, ed in originale a Francfort Sur le Mein. Naranzi potrà incaricarsene con successo. Quanto a dennaro. Lo aspetto di giorno in giorno da Londra, ove ho dovuto far vendere l’ultima tabachiera in diamanti che era a mia disposizione. Viaro mi scrisse sul modo di far arrivare la somma indicata. Seguirò le sue direzioni.

Non mi dilungo, osservandomi di farlo fra pochi giorni con un corriere, il quale partirà pel Italia. La presente Le arriverà per Venezia.

Tutti i miei saluti a tutti quanti. Non negligerò le raccomandazioni. Baccio lo mani alla s(ignora) madre ed a Lei, et imploro la di loro bencdiz(io)ne.

Il figlio Giovanni

Αρ. 049

Αγία Πετρούπολις, 23 Δεκεμβρίου 1816 / 4 Ιανουαρίου 1817

Εύχομαι προς υμάς, προς την οικογένειαν και διά τας πατρίους υποθέσεις έν έτος ευτυχές. Εδώ θα αρχίση δι’ ημάς υπό ευνοϊκωτάτους οιωνούς: τουτέστιν ειρήνην, αφθονίαν, υγείαν του Αυτοκράτορος και της Αυτοκρατορικής οικογενείας.

Η παρούσα θα εύρη τον Βιάρον εις την οικίαν. Αι επιστολαί αυτού εκ Φλωρεντίας, Ρώμης και Νεαπόλεως μοι αναγγέλλουν τούτο. Ελήφθησαν εκείναι, τας οποίας υμείς μοι γράψατε υπ’ αριθμ. 041, 042, 043.

Μανθάνω μετ’ ευχαριστήσεως τας καλάς ειδήσεις. Ελπίζω αυτάς όμοιας διά την υγείαν και καλυτέρας διά τα δημόσια πράγματα. Και διά μίαν τοιαύτην ελπίδα είμαι πλήρως εξουσιοδοτημένος.

Η επιστολή, την οποίαν σας έγραψεν ο Αυτοκράτωρ δύναται και πρέπει να δημοσιευθή. Είπον τούτο εις τον Βιάρον. Όμως θα ήτο πρέπον να κάμητε τούτο μόνον όταν υμείς θα λάβητε αυτήν. Ο καλύτερος τρόπος είναι να αποστείλητε αυτήν εν αντιγράφω και ορθώς μεταφρασμένην εις την Ιταλικήν, εις την Τεργέστην και εν πρωτοτύπω εις την Φραγκφούρτην επί του Μάϊν. Ο Ναράντζης δύναται να αναλάβη τούτο μετ’ επιτυχίας. Σχετικώς προς τα χρήματα. Αναμένω αυτά από ημέρας εις ημέραν εκ Λονδίνου, ένθα υπεχρεώθην να πωλήσω την τελευταίαν αδαμαντοκόλλητον ταμβακέραν, την οποίαν διέθετον. Ο Βιάρος μοι γράφει τον τρόπον, δι’ ου θα φθάση το καθορισθέν ποσόν. Θα ακολουθήσω τας υποδείξεις αυτού.

Δεν επεκτείνομαι, επιφυλασσόμενος να πράξω τούτο εντός ολίγων ημερών δι’ ενός ταχυδρόμου, όστις θα αναχωρήση διά την Ιταλίαν. Η παρούσα αφιχθήσεται υμίν διά της Βενετίας.

Τους χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Δεν θα παραμελήσω τας συστάσεις. Ασπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός και τας χείρας υμών και επικαλούμαι την ευλογίαν υμών.

Ο υιός Ιωάννης

131

No 050

S(aint) Petersburg, le 1/13 Febrajo 1817

Comme Le ho annunciato per la mia precedente, questa Le porta l’ avviso, che sarà già arrivato a Viaro direttamente da Trieste, che ho passato alla di Lei disposizione la somma di talleri spagnoli 1192. Il s(igno)r Sograffo a ricevuto le cambiali, e Viaro potrà scrivergli, come e quando desidera ella che Le sieno trasmessi a Corfù. Non ho potuto fare di più, avendo dovuto pagare al signor) Stavro di Vienna 400 zecchini (che n(on) pagano ancora tulio il mio debito). E tale fu solamente il risultato della vendita della tabachiera che fu destinata a questo oggetto. Polillà in Svizzera ed a Vienna mi a costato, e costa moltissimo. Oltrepassa la misura. E sarò forse obligato di farlo passare a Venezia. I suoi genitori potranno intratenerlo ancora un anno a Padova. E poi ritirarlo. Avrà sufficiente instruzione, e sarà loro utile.

Desidero che ella continua alle sorelle monache gli interessi delle somme antecedenti, e che d’ ora innanzi la Marietta pure vi sia compressa. Essa non commincierà che un anno dopo l’ arrivo di questo ultimo invio di dennaro. E per questo La prego di rimetterle attualmente 100 talleri, prendendoli dalla somma dei 1192. Le scrivo a tale effetto il biglietto qui occluso. La mia salute è buona. Ma per essere migliore avrà bisogno di qualche cura l’ estate venturo. La vita sedentaria di Pietroburgo vuol essere compensata di tempo in tempo con altretanta vita attiva. Se l’ estate venturo potrò avere una permissione, farò certamente un viaggio. Cosi lungo che sarà possibile. Non lo sarà a mia disposizione, che quando mi condurrà sino alla casa paterna. Che il Cielo lo voglia? Viaro deve essere arrivato. Il di Lei numero 4 4 che ho ricevuto me lo persuade. Sono contento delle lettere avute sugli affari no-

stri. Le spedisco qui occlusa una copia della lettera scrittami ultimamente da Londra. Essa è per di Lei informazione, e p(er) regola della condotta della famiglia. Ella troverà qui occlusa la copia del diploma che ho ricevuto da Ginevra. Ne ricevo degli altri tutti i giorni da altri Cantoni della Svizzera, è probabil(mcnt)e sarò ad un tempo il concittadino φ. 1v di molti Svizzeri. Mi fa grande piacere questa tardiva e riflettuta testimonianza di amicizia, dalla parte di una nazione apresso alla quale ho servito l’ Imperatore. S.M. I(mperiale) a degnato gradire con somma bontà tutto quello che mi arriva a questo titolo.

Chiudo la mia lettera poicchè devo rispondere a molte altre. Ed il corriere per l’ Italia deve partire nella giornata. I miei saluti a tutti quanti. Imploro la benedizione dei genitori et quella dello sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

Αρ. 050

Αγία Πετρούπολις, 1/13 Φεβρουαρίου 1817

Ως είχον αναγγείλει υμίν διά της προηγουμένης μου επιστολής, η παρούσα παρέχει υμίν την ειδοποίησιν, ήτις θα έχη ήδη αφιχθή και εις τον Βιάρον κατ’ ευθείαν εκ Τεργέστης, ότι έθεσα εις την διάθεσιν υμών το ποσόν των 1192 Ισπανικών ταλλήρων. Ο κύριος Ζωγράφος ελαβεν τας συναλλαγματικάς και ο Βιάρος δύναται να γράψη προς αυτόν, κατά ποιον τρόπον και τον χρόνον εν ω υμείς επιθυμείτε να σας αποσταλώσιν εις την Κέρκυραν. Δεν ηδυνήθην να πράξω περισσότερα, οφειλών να καταβάλω εις τον κύριον Σταύρον Ιωάννου της Βιέννης 400 τζεκίνια (άτινα δεν εξοφλώσιν εισέτι όλον το ιδικόν μου χρέος). Το ποσόν αυτό είναι το αποτέλεσμα της πωλήσεως της ταμβακέρας, η οποία προωρίζετο διά τον σκοπόν αυτόν. Ο Πολυλάς εις την Ελβετίαν και εις την Βιέννην μοι εκόστισεν και κοστίζει τα μέγιστα. Υπερβαίνει το μέτρον. Πιθανώς δε, θα υποχρεωθώ να τον αποστείλω εις την Βενετίαν. Οι γονείς αυτού θα δυνηθώσιν να συντηρήσουν αυτόν δι’ εν εισέτι έτος εις την Πάδουαν. Και έπειτα να τον μετακαλέσουν. Θα έχη λάβει ικανοποιητικήν μόρφωσιν και θα είναι επωφελής δι’ αυτούς.

Επιθυμώ όπως υμείς εξακολουθήσητε να καταβάλητε τους τόκους των προηγουμένων κεφαλαίων εις τας αδελφάς μοναχάς και εις το εξής να περιληφθή ωσαύτως και η Μαριέττα. Η καταβολή αυτή δεν θα αρχίση παρά έν έτος μετά την άφιξιν της τελευταίας αυτής χρηματικής αποστολής. Και διά τούτο παρακαλώ υμάς, όπως εγχειρίσητε εις αυτήν 100 τάλληρα, τα

οποία θα λάβητε εκ του ποσού των 1192. Σας γράφω προς τον σκοπόν αυτόν το εσώκλειστον σημείωμα. Η υγεία μου είναι καλή. Όμως διά να είναι καλυτέρα έχει ανάγκην φροντίδος τινός κατά το προσεχές θέρος Η καθιστική ζωή της Πετρουπόλεως οφείλει από καιρού εις καιρόν όπως αντισταθμίζηται αντιστοίχως υπό ενεργητικής ζωής. Εάν κατά το προσεχές έτος δυνηθώ να λάβω άδειάν τινα, θα κάμω βεβαίως ένα ταξίδιον. Όσον το δυνατόν μακρύτερον. Δεν θα ήθελεν είναι όμως ευχάριστον δι’ εμέ, παρά μόνον όταν θα με οδηγήση μέχρι της πατρικής οικίας. Θα θελήση τούτο ο Θεός; Ο Βιάρος οφείλει να έχη αφιχθή. Η υπ’ αριθ. 4 4 επιστολή υμών, την οποίαν έλαβον βεβαιώνει εμέ περί τούτου. Είμαι ευχαριστημένος διά τας ληφθείσας επιστολάς περί των υποθέσεων ημών. Αποστέλλω υμίν, εδώ εσώκλειστον, έν αντίγραφον της επιστολής, την οποίαν μοι έγραψαν επ’ εσχάτως εκ Λονδίνου. Τούτο προς ενημέρωσιν υμών και διά την ρύθμισιν της συμπεριφοράς της οικογενείας. Υμείς θα εύρητε εσώκλειστον το δίπλωμα, το οποίον έλαβον εκ Γενεύης. Παρόμοια λαμβάνω καθημερινώς και εκ των άλλων καντονίων της φ.1v Ελβετίας και πιθανώς / θα είμαι συγχρόνως συμπολίτης πολλών Ελβετών. Μου προξενεί μεγάλην ευχαρίστησιν αυτή η καθυστερημένη και κατόπιν σκέψεως μαρτυρία της φιλίας, εκ μέρους ενός έθνους παρά τω οποίω υπηρέτησα τον Αυτοκράτορα. Η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ ηυδόκησεν να δεχθή μετ’ ευμενείας πάντα ταύτα, τα απορρέοντα εκ του τίτλου τούτου.

Κλείω την επιστολήν μου καθ’ όσον οφείλω να απαντήσω και εις πολλάς άλλας. Το ταχυδρομείον δε διά την Ιταλίαν οφείλει να αναχωρήση εντός της ημέρας. Τους χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων και εκείνην του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

132

No 052

P(er) Venezia

S(anto) Pietroburgo, 8/20 Aprile 1817

Le ho scritto oggi per la via di Napoli. La presente per quella di Napoli1. Le lettere di Viaro da Barletta in data del 13 Febrajo, me lo fanno sperare a quest’ora ben bene riposato dal suo lungo viaggio; e a portato di fare le consolazione della famiglia. Da Trieste deve avere esso ricevuto la notizia dell’arrivo del dennaro a di Lei disposizione consiste in pepi di Spagna 1192. Le mie lettere del numero ο 5 ο portavano le disposizioni. Le raccomando ancora alla di Lei benevolenza·

1. Πρόκειται για λάθος· αντί Napoli πρέπει να εννοηθεί Venezia.

Final(men)te avrà ella ricevuto a quest’ ora delle communicaz(io)ni soddisfacenti sotto altri rapporti. Sotto quelli voglio dire delle cose patrie. Non mi resta che aggiungere qui quanto Le scrissi relativ(amen)te alle nuove beneficenze delle quali mi colma l’ Imperatore. Fui onorato il giorno di Pasqua del Cordone di S(ant’) Alessandro. E tutte le mie rappresantazioni p(er) grazie furono nello stesso giorno approvate. Tante bontà impegnano tutta la mia riconnoscenza. E non posso dimostrarla a S.M. I(mperiale) che consacrandogli tutto il mio zelo, e tutta l’ opera mia bencchè debole. Avrò forse la permissione di fare un viaggio in Boemia per prendere le acque. Avrò voluto profitarne per arrivare se n(on) fosse che p(er) pochi giorni in seno alla famiglia. È impossibile sperarlo, non sarebbe giusto ne meno di insistere, poicchè il servizio dell’ Imperatore non potrà admettere che una permissione tutto al più di tre mesi. Avrà luogo dunque la mia visita alla famiglia l’ anno venturo. Se a Dio piacerà. Avrei voluto far qualche cosa per il s(ignor) Evasio Leone. Ma come farlo? Le opere sue Italiane n(on) possono qui essere gustate e poi ne vengono e ne sono venute tante e tante, φ.1v che è molto pretendere ancora / ricompense per lavori poetici di pene non accreditate dall’ opinione publica. In ogni modo cercherò di fare in maniera che il s(ignor) Leone, n(on) sia scontento. Ma per questo ella mi lasci il tempo..

Abbraccio f(rate)llj e sorelle, e cognati, e nipoti. Imploro le benedizioni dello sacromonaco nostro e quella dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 052

Μέσω Βενετίας

Αγία Πετρούπολις, 8/20 Απριλίου 1817

Σας έγραψα σήμερον διά της οδού της Νεαπόλεως. Η παρούσα μέσω εκείνης της Νεαπόλεως1. Αι επιστολαί του Βιάρου εκ Μπαρλέττας, υπό ημερομηνίαν 13ης Φεβρουαρίου, μοι παρέχουν την ελπίδα ότι κατ’ αυτήν την στιγμήν ούτος οφείλει να αναπαύηται εκ του μακρού ταξιδίου του· και ότι έφθασεν διά να προσφέρη την παραμυθίαν εις την οικογένειαν. Εκ Τεργέστης πρέπει να έλαβεν ούτος την είδησιν της αφίξεως των χρημάτων εις διάθεσιν υμών, τα οποία είναι 1192 Ισπανικά τάλληρα. Αι ημέτεραι υπ’ αριθ. 050

1. Βενετίας· βλ. σημ. σελ. 355.

επιστολαί θα πληροφορήσουν υμάς διά την διάθεσιν των χρημάτων. Εμπιστεύομαι τούτο εις την ευαρέσκειαν υμών. Επί τέλους θα έχητε λάβει υμείς κατ’ αυτήν την στιγμήν ικανοποιητικάς ανακοινώσεις εν σχέσει προς έτερα ζητήματα, θέλω να ειπώ, εν σχέσει προς τας πατρίους υποθέσεις. Δεν μοι υπολείπεται παρά να προσθέσω εδώ όσα σας έγραψα σχετικώς προς τας νέας ευνοίας, δι’ ων υπερπληροί εμέ ο Αυτοκράτωρ. Την ημέραν του Πάσχα ετιμήθην διά του παρασήμου του Αγίου Αλεξάνδρου. Και άπασαι αι υποδείξεις δι’ εξυπηρετήσεις εγένοντο κατ’ αυτήν την ημέραν δεκταί. Τοσαύτη καλωσύνη, υποχρεώνει την αναγνώρισιν όλης της ιδικής μου ευγνωμοσύνης. Δεν δύναμαι δε να αποδείξω αυτήν προς την Α.Μ. τον Αυτοκράτορα ειμή αφιερών εις τούτον όλον τον ζήλον μου και όλον το έργον μου, καίπερ μικρόν. Θα λάβω πιθανώς την άδειαν να ταξιδεύσω εις την Βοημίαν διά να κάμω λουτρά. Θα ήθελα να επωφεληθώ διά να έλθω, έστω και δι’ ολίγας ημέρας εις τους κόλπους της οικογενείας. Είναι αδύνατον να ελπίζω τούτο· δεν θα ήτο ορθόν ούτε να επιμείνω, καθ’ όσον η υπηρεσία του Αυτοκράτορος δεν δύναται να επιτρέψη παρά μόνον άδειαν το ανώτερον τριών μηνών. Θα λάβη χώραν όθεν, η επίσκεψίς μου εις την οικογένειαν το προσεχές έτος. Εάν το θελήση ο Θεός. Θα ήθελον να κάμω κάτι διά τον κύριον Evasio Leone. Όμως τίνι τρόπω; Τα ιταλικά αυτού έργα δεν δύναται να είναι εδώ αρεστά και έχουν αφιχθή και αφικνούνται τόσα και τόσα ώστε είναι υπερβολή να φ.1v έχη τις την αξίωσιν αμοιβής/ διά ποιητικά έργα, άτινα δεν επιδοκιμάζονται υπό της κοινής γνώμης. Οπωσδήποτε θα επιδιώξω να ενεργήσω κατά τρόπον ώστε ο κύριος Leone να μην είναι δυσαρεστημένος. Όμως περί τούτου υμείς διαθέσατέ μοι χρόνον.

Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Επικαλούμαι την ευλογίαν του ιερομονάχου ημών ως και εκείνην των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

133

No 053

P(er) Napoli

S(aint) Petersb(urg), li 8/20 Aprile 1817

La precedente mia che spero a quest’ ora arrivata porta lo disposizioni relative alla somma ili scudi di Spagna 1192, dei quali l’ arrivo a Trieste mi fu già annunciato dal s(igno)r Sograffo. Confermando le cose dette in essa lettera, e chiedendo scusa se dal mese di Febrajo fin oggi n(on) scrissi, riprendo il corso della nostra corrispondenza. Tante e

si moltiplicate furono le occupazioni in questo intervallo, che mi fu impossibile di cogliere qualche istante per scrivere lettere particolari. D’ altronde non si fa corriere p(er) Vienna, e p(er) l’ Italia, e rimetendo d’ un giorno all’ altro di scrivere col corriere che egualmente fu rimesso. Tutto questo tempo se ne andò.

Le lettere ultime di Viaro sono da Barletta in data del 13 Febrajo· Esse mi accompagnano una di Agostino del 19 Gennajo, la quale rende conto della famosa istoria del 9 dello stesso mese ed intorno a cui parlarono di già tutte le gazette dell’ Europa. Non mi appartiene di parlarne. Ciò, che ho creduto dover fare, avanti pure che me ne giungessero nuove dirette, quello si fu di non lasciare ignorare si fatto incidente a chi spetta. Sarà poi quello che piace, o piacerà alla Prοvidenza Divina.

Dopo l’ arrivo di Viaro, e quando esso avrà ricevuto le ultime mie lettere, mi sarà ancora più agradevole di sapere, come le cose della famiglia, e le generali, marciano. E sopra le nozioni che mi saranno date da costà, saprò pensare, e diro con conoscenza di cosa... Scrivo nello stesso senso a Viaro. E gli scriverò più a lungo per altra strada per quella cioè di Constantinopoli.

φ. 1v / Quando ero a Mosca, notte del Sabato Santo, per andare alla Corte, S.M. I(mperiale) a degnato farmi la grazia del cordone di S(ant’) Alessandro. Decorato di questa nuova marca della Sua benevolenza mi presentai tosto nel Suo cabinetto, per mettere ai Suoi piedi i miei rispettosi ringraziamenti. Fu allora che S.M. mi colmò di tante bontà, che ne ho ancora et avrò p(er) tutta la mia vita penetrato il cuore. Poco parlato per inclinazione naturale alle esteriorità, non ci voleva che tutta la generosità di questo angelico Sovrano, per farmi apprezzare il valore di quello di cui mi ha onorato. Per mettere il colmo alle beneficenze di cui esso degna rilevare i miei fedeli ma deboli serviggi, si compiacque nello stesso giorno di decidere favorevolmente tutte, le istanze per grazie particolari, di cui avevo osato fare precedent(emen)te il mio rapporto.

Se qualche cosa può compensare l’ amarezza della mia separazione si lunga dal seno della famiglia, certamente essa non è, nè può trovarsi, che nella compiacenza che mi procura l’ aprovazione del Sovrano che servo, ed il sentimento interno di meritarla por la regolarità della mia condotta. Mi fu promessa la permissione di un viaggio nella estate prossima ventura, all’ effetto di prendere le acque minerali della Boemia. Questa permissione è confermata. Ma n(on) oso crederla una realità, che nel momento in cui mi troverò a qualche posto fuori di S(anto) Pietroburgo. Non potendo dolermi della mia salute essa non di meno sarebbe più prospera se col mezzo delle acque di Carlsbade, o di Egra, potessi un poco adolcire le acrimonie, che risultano necessariamente, dalla

φ. 2 vita / sedentaria, dalla continua applicazione, e dalle stanze chiuse ermeticamente per corso di sette mesi dell’ anno. Queste acrimonie pertanto non producono nessuno incomodo nò serio, nè decisivo, ma una serie di picciole molestie che mi sarebbe grato di non avere. Efflorescenze cutanee, qualche lunga costipazione di ventre. Emoroidi, e delle emicranie che soporto pertanto. Nessuno di questi malcucci non mi toglie dal mio dovere. Ed è p(er) questo che la loro guarizione n(on) è possibile, fino a tanto, che non esco di qui, p(er) due o tre mesi. Era mia intenzione, e l’ Imperatore me lo aveva permesso, l’ anno passato, di profitare di questo viaggio per fare una visita alla famiglia. Por conciliare le due cose, bisogna almeno conservare sei mesi. Ed è di tutta impossibilità di toglierne più di tre al servizio dell’ Imperatore. S.M. imperiale) colla bontà che lo caraterizza mi lascia ora, come l’ anno passato giudice, ed arbitro. Ed in tutto onore, n(on) potrei predentere a più di tre mesi, ben inteso però, che questi si possano ancora accordare, senza nuocere a più riguardi dell’ Imperiale servigio. Se dunque otterò la permissione o p(er) meglio dire, se il viaggio in Boemia potrà avere luogo risservarò assolutamente all’ anno venturo la mia corsa fino a Corfù... Sono entrato in questi dettagli, p(er) non lasciarle ignorare alcuna particolarità, ed affincchè le voci vaghe non arrivino a dare un falso colore alla verità. Scrivo particolare a Viaro e ad Agostino.

Imploro la benedizione dei genitori, e quella del sacromonaco nostro. Abbracio f(rate)llj e sorelle, e nipoti.

Il figlio Giovanni

Αρ. 053

Μέσω Νεαπόλεως

Αγία Πετρούπολις, 8/20 Απριλίου 1817

Η προηγουμένη μου επιστολή, την οποίαν ελπίζω κατ’ αυτήν την στιγμήν αφιχθείσαν, μεταφέρει την διάθεσιν του ποσού των 1192 ισπανικών σκούδων, των οποίων η άφιξις εις Τεργέστην μοι ανηγγέλθη ήδη υπό του κυρίου Ζωγράφου. Επιβεβαιών τα λεχθέντα εν εκείνη τη επιστολή και ζητών συγγνώμην διά το ότι εκ του μηνός Φεβρουαρίου και εντεύθεν δεν σας έγραψα, επαναρχίζω την πορείαν της αλληλογραφίας ημών. Τοσαύται και περί ποικίλων αντικειμένων υπήρξαν αι ενασχολήσεις κατά το διάλειμμα τούτο, ώστε ήτο αδύνατον δι’ εμέ να εύρω μίαν στιγμήν διά να γράψω επιστολάς ιδιωτικάς. Εξ άλλου δεν υπήρξεν ταχυδρομείον διά την Βιέννην και διά την Ιταλίαν

και αναβάλλουν από ημέρας εις ημέραν να γράψω διά ταχυδρόμου, πράγμα το οποίον ομοίως ανεβλήθη, διήλθεν όλος αυτός ο χρόνος.

Αι τελευταίαι επιστολαί του Βιάρου είναι από την Μπαρλέτταν, υπό ημερομηνίαν 13ης Φεβρουαρίου. Αυταί συνοδεύουν μίαν επιστολήν του Αυγουστίνου, υπό ημερομηνίαν 19ης Ιανουαρίου, ήτις περιγράφει την περίφημον ιστορίαν της 9ης του ιδίου μηνός, σχετικώς προς την οποίαν ομιλούν ήδη πάσαι αι εφημερίδες της Ευρώπης. Δεν ανήκει εις εμέ να ομιλήσω περί τούτου. Εκείνο, το οποίον επίστευσα ότι ώφειλον να πράξω, πριν εισέτι φθάσουν εις εμέ ειδήσεις άμεσοι περί τούτου, υπήρξεν να μην αφήσω να αγνοή εν τοιούτον επεισόδιον, ο προς τούτο αρμόδιος, θα συντελεσθή μετά, εκείνο το οποίον αρέσει η θα αρέση εις την Θείαν Πρόνοιαν.

Μετά την άφιξιν του Βιάρου και όταν ούτος θα έχη λάβει τας τελευταίας μου επιστολάς, θα μου είναι πλέον ευχάριστον να γνωρίζω κατά ποίον τρόπον προβαίνουσιν αι υποθέσεις της οικογενείας και αι γενικαί υποθέσεις. Και συμφώνως προς τα στοιχεία, άτινα θα μοι παρασχεθώσιν εκείσε, θα γνωρίζω να σκεφθώ και να ομιλήσω έχων γνώσιν περί του πράγματος. Γράφω υπό το αυτό πνεύμα προς τον Βιάρον. Και θα του γράψω εκτενέστερον δι’ ετέρας οδού, τουτέστιν δι’ εκείνης της Κωνσταντινουπόλεως.

φ. 1v / Όταν ητοιμαζόμην εν Μόσχα, κατά την νύκτα του Μεγάλου Σαββάτου, να μεταβώ εις την Αυλήν, η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ ηυδόκησεν να μοι απονείμη το παράσημον του Αγίου Αλεξάνδρου. Τιμηθείς διά της νέας ταύτης μαρτυρίας της ευμενείας Αυτού παρουσιάσθην αμέσως εις το γραφείον Αυτού διά να αποθέσω ενώπιον των ποδών Αυτού τας μετά σεβασμού ευχαριστίας μου. Τότε δε η Α.Μ. υπερεπλήρωσεν εμέ διά τοσαύτης καλωσύνης ώστε έχω εισέτι και θα διατηρώ δι’ όλην την ζωήν μου, την καρδίαν μου συγκεκινημένην. Ολίγον ομιλήσας ένεκα φυσικής κλίσεως εις τας εξωτερικεύσεις, δεν εχρειάζετο ειμή πάσα η γενναιοψυχία τούτου του Αγγελικού Ηγεμόνος διά να εκτιμήσω την αξίαν, δι’ ης εκείνος με ετίμησεν. Διά να θέση εις το ύψιστον σημείον τας αγαθοεργίας, δι’ ων αξιοί να τιμά τας πιστάς, καίπερ ασθενείς υπηρεσίας μου, ευηρεστήθη κατ’ αυτήν την ημέραν να αποφασίση ευνοϊκώς δι’ όλας τας αιτήσεις δι’ ιδιαιτέρας χάριτας, διά τας οποίας ετόλμησα προηγουμένως να υποβάλω αναφοράν.

Εάν τι δύναται να αντισταθμίση την πικρίαν του τόσον μακρού αποχωρισμού από τας αγκάλας της οικογενείας, τούτο βεβαίως δεν είναι ουδ’ οφείλει να ευρεθή παρά μόνον εις την ευχαρίστησιν, την οποίαν μοι παρέχει η επιδοκιμασία του Ηγεμόνος, τον οποίον υπηρετώ, και το συναίσθημα ότι είμαι άξιος ταύτης ένεκα της ορθής διαγωγής μου. Μοι υπεσχέθησαν την άδειαν διά το ταξίδιον του προσεχούς θέρους, επί τω σκοπώ όπως λάβω τα μεταλλικά ύδατα της Βοημίας. Η άδεια αύτη επεκυρώθη. Όμως δεν τολμώ να την θεωρήσω ως πραγματικότητα, παρά μόνον την στιγμήν, καθ’ ην ήθελον ευρεθή εκτός της Αγίας Πετρουπόλεως. Μη οφείλων να παραπονούμαι διά την υγείαν μου, αύτη

ουχ ήττον ήθελεν καταστή πλέον ευτυχής εάν μέσω των υδάτων του Κάρλσμπαντ ή της Έγρας, ηδυνάμην επ’ ολίγον να καταπραΰνω τας κρίσεις, αίτινες φ. 2 κατ’ ανάγκην είναι το αποτέλεσμα της καθιστικής ζωής / και των επί επτά μήνας κλειστών ερμητικώς παραθύρων. Αι ενοχλήσεις αυταί εν τούτοις δεν προκαλούν ουδεμίαν, ούτε σοβαράν ούτε αποφασιστικήν στενοχώριαν, αλλά μίαν σειράν μικρών ενοχλήσεων, τας οποίας θα ήτο ευχάριστον να μην έχω. Δερματικάς εξανθήσεις, μικράν τινα δυσκοιλιότητα. Αιμορροΐδας καί τινας ημικρανίας, εκ των οποίων υποφέρω ουχ ήττον. Ουδεμία εκ των μικρών τούτων ενοχλήσεων αποσπά εμέ εκ του καθήκοντος μου. Ένεκα τούτου δε η ίασις αυτών δεν είναι δυνατή, εφ’ όσον δεν εξέρχομαι από εδώ επί δύο ή τρεις μήνας. Πρόθεσίς μου ήτο, και ο Αυτοκράτωρ είχεν επιτρέψει τούτο, κατά το παρελθόν έτος, να επωφεληθώ του ταξιδίου τούτου διά να επισκεφθώ την οικογένειαν. Διά να συμβιβάσω τα δύο πράγματα πρέπει τουλάχιστον να διαθέτω έξ μήνας. Είναι δε απολύτως αδύνατον να αφαιρέσω πλέον των τριών εκ της Αυτοκρατορικής υπηρεσίας. Η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ, διά της καλωσύνην, ήτις χαρακτηρίζει αυτόν, αφήνει εμέ νυν, ως και κατά το παρελθόν έτος, κριτήν και διαιτητήν. Εν πάση δε τιμή δεν θα ηδυνάμην να λάβω πλέον των τριών μηνών, καλώς εννοηθέντος όμως όταν και αυτοί δύνανται να παραχωρηθώσιν χωρίς να βλάψωσιν εκ πάσης απόψεως την Αυτοκρατορικήν υπηρεσίαν. Εάν λοιπόν επιτύχω την άδειαν ή διά να ομιλήσω καλύτερον, εάν το ταξίδιον της Βοημίας δύναται να λάβη χώραν, θα επιφυλαχθώ απολύτως να πράξω το ταξίδιον έως την Κέρκυραν κατά το προσεχές έτος... Υπεισήλθον εις τας λεπτομερείας ταύτα διά να μην αφήσω υμάς να αγνοήτε λεπτομέρειάν τινα και ίνα μη αοριστοι φήμαι αφιχθώσιν διά να δώσουν ψευδή τινα απόχρωσιν εις την αλήθειαν. Γράφω ιδιαιτέρως προς τον Βιάρον και τον Αυγουστίνον.

Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων και εκείνην του ιερομονάχου ημών. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανεψιούς.

Ο υιός Ιωάννης

134

No 059

S(anto) Petersburgo, li 9/21 Giugno 1817

Ho ricevuto le di Lei nuove, per la via di Constantinopoli sotto n(umer)o 049, 050, 055. La presente sarà indirizzata per la stessa via. Scrivo il giorno della mia partenza da qui per la Boemia. Le ho fatto sapere

colle lettere di Aprile p(er) Napoli il motivo di questo viaggio... Gli affari vanno essere in piena vacanza durante l’ estate. Tutti i ministri e Sovrani alleati viaggiano. L’ Imperatore si occuperà delle noz(z)e del Suo Augusto fratello il Grand Duca Nicolas con la Principessa di Prussia. Le feste e cerimonie di uso, avranno luogo qui a contare dal primo Luglio, giorno natalizio della Principessa. Profilo dunque di questa vacanza per prendere le acque di Carlesbad, che sono considerate comme uno specifico quando si soffre sovente del basso ventre, e del sistema billioso... L’ Imperatore in questa circostanza, come in tutte le altre mi ha colmato delle Sue bontà... avendomi accordato un richissimo argento di viaggio, cioè 3 m(illa) ducati di Ollanda. Conto di potere economizzare la terza parte, e con questa liquidando un picciolo affare con Stavro, restano a mia disposizione 800 zecchini, che Lo spedisco per mezzo di Sograffo. Il s(ignor) Debollis a l’ ordine di mandare questa somma nel corrente del mese... ed ella in due mesi potrà disporne... Mi limito soltanto a pregarla di accordare comme al solito gli interessi a benefizio delle sorelle monache e della Marietta ... Parliamo d’ altro... Dello cose patrie. Non sono forse del tutto come dovrebbero essere... Ma dove mai le cose si fanno senza deviazioni, o perfettame(nt)e. Bisogna prendere il tempo, e gli affari comme vanno e n(on) come dovrebbero andare secondo la nostra maniera di vedere, quale essa si sia... E sia essa la più giusta la più equa delle possibili... Con questa mia facia filosofica si vede tutto sotto il reale suo collorito... Dal canto mio, ho fatto e farò quello che mi è possibile pel bene di tutti. Spero di non essere nella dura necessità di darne nuove povere nè alla Patria nè agli amici nò alla famiglia. Ho scritto, e scrivo a Viaro. Parlo del Agostino dello stesso tuono... Esso è l’ espressione del mio convincimento.

La mia salute è sempre buona. Sarà migliore ancora p(er) un effetto del viaggio. Del riposo. E delle acque di Carlsbad. Le scriverò p(er) la posta della Germania, e della Boemia. Baccio le mani alla s(ignora) madre, ed a Lei. Abbraccio f(rate)llj e sorelle, e cognati, et nipoti. Mi raccomando alle preci dello sacromonaco Simeone.

Il figlio Giovanni

Αρ. 059

Αγία Πετρούπολις, 9/21 Ιουνίου 1817

Έλαβον τας ειδήσεις υμών διά της οδού της Κωνσταντινουπόλεως, διά των υπ’ αριθ. 049, 050, 055 επιστολών. Η παρούσα θα αποσταλή διά της

αυτής οδού. Γράφω την ημέραν της αναχωρήσεώς μου διά την Βοημίαν. Εγνώρισα υμίν τον σκοπόν του ταξιδίου τούτου διά των επιστολών του Απριλίου μέσω Νεαπόλεως... Αι εργασίαι πρόκειται να διακοπώσιν πλήρως κατά την διάρκειαν του θέρους. Οι Υπουργοί πάντες και οι Ηγεμόνες σύμμαχοι ταξιδεύουν. Ο Αυτοκράτωρ θα ενασχοληθή μετά των γάμων του Σεπτού Αδελφού Του, του Μεγάλου Δουκός Νικολάου, μετά της Πριγκιπίσσης της Πρωσσίας. Αι εορταί και αι τελεταί της εθιμοτυπίας, θα λάβωσιν χώραν ενταύθα από της πρώτης Ιουλίου, ημέρας των γενεθλίων της Πριγκιπίσσης. Επωφελούμαι όθεν, της αναπαύσεως αυτής διά να λάβω τα ύδατα του Κάρλσμπαντ, άτινα θεωρούνται ως ειδικόν φάρμακον όταν υποφέρη τις συχνάκις εις το κάτω μέρος της κοιλίας και εις το σύστημα της χολής... Ο Αυτοκράτωρ εν αυτή τη περιπτώσει, ως και εις πάσας τας άλλας, υπερπλήρωσεν εμέ διά της ευμενείας Αυτού... παραχωρών μοι έν μεγάλον ποσόν διά το ταξίδιον, τουτέστιν 3 χιλιάδας δουκάτα της Ολλανδίας. Υπολογίζω ότι δύναμαι να αποταμιεύσω το έν τρίτον, και εκ τούτου, εξοφλήσας έν μικρόν χρέος προς τον Σταύρον Ιωάννου, μένουν εις την διάθεσίν μου 800 τζεκίνια, τα οποία αποστέλλω μέσω του κυρίου Ζωγράφου. Ο κύριος Δομπόλλης έχει την εντολήν να αποστείλη το ποσόν τούτο κατά την διάρκειαν του τρέχοντος μηνός... υμείς δε εντός δύο μηνών δύνασθε να έχητε τούτο εις την διάθεσίν σας... Περιορίζομαι μόνον να παρακαλέσω υμάς, όπως διαθέσητε τους τόκους προς χάριν των αδελφών μοναχών και της Μαριέττας... Ας ομιλήσωμεν δι’ άλλα... Περί των πατρίων υποθέσεων. Δεν είναι πιθανώς ως ώφειλον να είναι... Πού όμως τα πράγματα πραγματοποιούνται άνευ παρεκκλίσεων ή κατά τρόπον τέλειον; Οφείλομεν να εκλαμβάνωμεν τον χρόνον και τα πράγματα ως βαίνωσιν και ουχί ως να ώφειλον να εξελίσσωνται συμφώνως προς τας ιδικάς μας αντιλήψεις, οιαιδήποτε και αν αυταί είναι... Και ας είναι αυταί αι ορθότεραι, αι δικαιότεραι εκ των δυνατών... Υπ’ αυτήν την φιλοσοφικήν μου θέσιν φαίνονται τα πάντα εν τη πραγματική αυτών χροιά... Εκ μέρους μου έπραξα και θα πράξω εκείνο, όπερ είναι δυνατόν διά το καλόν όλων. Ελπίζω ότι δεν θα ευρεθώ εν τη σκληρά αναγκαιότητι να παράσχω πτωχάς ειδήσεις ούτε διά την Πατρίδα ούτε διά τους φίλους ούτε διά την οικογένειαν. Έγραψα και γράφω προς τον Βιάρον. Ομιλώ περί του Αυγουστίνου υπό το αυτό πνεύμα. Τούτο είναι η έκφρασις της πεποιθήσεώς μου.

Η υγεία μου είναι πάντοτε καλή. Θα καταστή καλυτέρα διά των εκ του ταξιδίου ωφελημάτων. Εκ της αναπαύσεως. Εκ των υδάτων του Κάρλσμπαντ. Θα σας γράψω διά του ταχυδρομείου της Γερμανίας και της Βοημίας. Ασπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός και τας χείρας υμών. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Συσταίνω εαυτόν εις τας δεήσεις του Iερομονάχου Συμεώνος.

Ο υιός Ιωάννης

135

No 054

Carlsbad, li 4/16 Luglio 1817

Sono qui arrivato tre giorni fa partito essendo da Pietroburgo il 10 Giugno poche ore dopo averle scritto la lettera del numero precedente che deve essere partita per la via di Constantinopoli. Non solamente ho sostenuto agradevolmente la fatica del viaggio, ma ne ho risentito grandissimo benefizio. Mi sono trattenuto a Berlino quattro giorni, e due a Weimar. Qui stabilito, ho comminciato l’uso delle acquo minerali, e ne sento grande vantaggio; ripuliscono gli intestini e favoriscono una legera traspirazione. Quella però che giova più di tutto, si è l’ aria buona, il non fare niente, il caminaro molto, od il vivere con molta regolarità. Resterò qui tre settimane, passerò a Egra et verso la fine del venturo mese mi metterò ancora in viaggio per Petersburgo et successiva(men)te per Mosca, ove l’ Imperatore si troverà pel primo di Ottobre. Qui trovai molte connoscenze di Vienna. Il Maresciallo Principe Sfarzemberg, il Principe Rosomofskj, et Ruffo; va qui arrivare fra due o tre giorni il Principe Hardenberg, et il Primo Ministro di Vienna C(onte) di Mettermeli. La società è agradevolissima, e sono colmato di bontà, e di gentilezze da tutti questi signori. Detto questo del mio attuale sogiorno, aggiungerò quasi in replicata quanto Le scrissi da Petersburgo colla mia precedente. Nel corrente di questo mese saranno rimessi al s(ig'nor) Sograffo a Trieste 800 zecchini di Ollanda all’incirca, ed ella potrà disporne per gli usi della famiglia, come meglio ella potrà credere. Desidero solo che gli interessi, sieno ripartiti alle sorelle monache, ed alla Marieta, come ho preso la libertà di scriverle colle mio precedenti. Ho potuto fare questo omaggio estraordinario alla famiglia, poicchè l’ Imperatore mi a accordato p(er) questo viaggio 3 m(illa) zecchini ou 40 m(illa) rubli. Liquidati alcuni piccioli conti che avevo col s(ignor) Stavro e Naranzi, levato il dennaro che può essermi necessario p(er) questo viaggio posso far parte alla famiglia della somma di 800 zecchini, e desidero che ella ne gradisca φ. 1v la buona volontà. La presente sarà rimessa all’ amico / s(igno)r Naranzi, che avrà la cura di fargliela arrivare il più presto che sarà possibile. So il picciolo Polillà arrivato a Napoli, e lo spero a quest’ ora in seno alla sua famiglia. Non abbiamo fatto gran cosa di lui. Il tempo e gli anni, e la benedizione del Signore lo salvino. Mi fa penna la sua madre la quale por troppa tenerezza farà ancora più male; bisogna occupare quella picciola testa, e quella grande ambizione. Tutte le pene che mi sono dato per ridurla a ragione, sono tornate vane. Vero è che n(on)

ho potuto occuparmene il stesso. E che le commissioni in fatto di educazione non riescono sempre, quando sopra tutto le posizioni naturali non sono le più favorevoli. Ripetto la Providenza Divina che n(on) abbandona gli innocenti, verrà in soccorso di questo giovane. Abbracio f(rate)llj, e sorelle, et cognati, e nipoti. Baccio le mani alla s(ignora) madre. Imploro la benedizione del sacromonaco nostro, e quella dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 054

Κάρλσμπαντ, 4/16 Ιουλίου 1817

Αφίχθην ενταύθα προ τριών ημερών, αναχωρήσας εκ Πετρουπόλεως την 10ην Ιουνίου, ολίγας ώρας μετά την γραφήν της προηγουμένης επιστολής, ήτις οφείλει να έχη αναχωρήσει διά της οδού της Κωνσταντινουπόλεως. Όχι μόνον υπέστην ευχαρίστως την ταλαιπωρίαν του ταξιδίου, αλλ’ εδοκίμασα και μεγάλην ωφέλειαν. Παρέμεινα εις Βερολίνον επί τέσσαρας ημέρας και δύο εις την Βαϊμάρην. Εγκατασταθείς εδώ ήρχισα την χρήσιν των μεταλλικών υδάτων και ησθάνθην μεγάλο όφελος· καθαρίζονται τα έντερα και διευκολύνεται μία ελαφρά εφίδρωσις. Εκείνο όμως, όπερ ωφελεί πλέον των πάντων είναι ο καθαρός αήρ, το μηδέν πράττειν, η συχνή οδοιπορία και η μετά μεγάλης τάξεως ζωή. Θα παραμείνω εδώ επί τρεις εβδομάδας, θα μεταβώ εις Έγραν και προς το τέλος του προσεχούς μηνός θα ταξιδεύσω εκ νέου διά την Πετρούπολιν και ακολούθως διά την Μόσχαν, ένθα ο Αυτοκράτωρ θα ευρίσκηται κατά την πρώτην Οκτωβρίου. Εδώ ηύρον πολλούς γνωρίμους της Βιέννης. Τον Στρατάρχην Πρίγκιπα Σβάρτσεμπεργκ, τον Πρίγκιπα Ραζουμόφσκι και τον Ruffo· πρόκειται να αφιχθή ενταύθα εντός δύο ή τριών ημερών ο Πρίγκιψ Χάρτεμπεργκ και ο Πρωθυπουργός της Βιέννης Κόμης Μέττερνιχ. Η συναναστροφή είναι τα μάλα ευχάριστος και υπερπληρούμαι διά καλωσύνης και ευγενείας υπό πάντων των κυρίων τούτων. Ρηθέντος τούτου περί της παρούσης διαμονής μου, θα προσθέσω σχεδόν εν επαναλήψει όσα έγραψα υμίν εκ Πετρουπόλεως διά της προηγουμένης μου επιστολής. Κατά την διάρκειαν του τρέχοντος μηνός θα αποσταλώσιν προς τον κύριον Ζωγράφον της Τεργέστης 800 περίπου τζεκίνια τα οποία θα δυνηθήτε να διαθέσητε διά τας ανάγκας της οικογενείας, ως θα κρίνητε υμείς καλύτερον. Επιθυμώ μόνον όπως οι τόκοι διιανεμηθώσιν εις τας αδελφάς μοναχάς και την Μαριέτταν, όπως έλαβα το θάρρος να σας γράψω διά των προηγουμένων μου επιστολών. Ηδυνήθην να κάμω τούτο το έκτακτον δώρον προς την οικογένειαν καθ’ όσον

ο Αυτοκράτωρ μοι παρεχώρησεν διά το ταξίδιον αυτό 3 χιλιάδας τζεκίνια ή 30 χιλιάδας ρούβλια. Εξοφληθέντων μικρών τινων λογαριασμών τους οποίους έχω μετά του κυρίου Σταύρου Ιωάννου και του Ναράντζη, αφαιρεθέντος του ποσού των χρημάτων, των απαραιτήτων διά το ταξίδιον τούτο, δύναμαι να χορηγήσω εις την οικογένειαν το ποσόν των 800 τζεκινίων και επιθυμώ όπως υμείς ευχαριστηθήτε διά την καλήν θέλησαν. Η παρούσα θα αποσταλή φ. 1v προς τον φίλον / κύριον Ναράντζην, όστις θα φροντίση να φθάση εις υμάς το γρηγορώτερον δυνατόν. Γνωρίζω ότι ο νεαρός Πολυλάς έφθασεν εις Νεάπολιν και ελπίζω ότι κατ’ αυτήν την στιγμήν ούτος θα ευρίσκηται εις τας αγκάλας της οικογενείας. Δεν κατωρθώσαμεν μεγάλα πράγματα δι’ αυτόν. Ο χρόνος και τα έτη και η ευλογία του Κυρίου είθε να σώσουν αυτόν. Με στενοχωρεί η μήτηρ αυτού, ήτις ένεκα της πολλής τρυφερότητος θα προξενήση επί πλέον κακόν πρέπει να δαμάσουν την μικράν εκείνην κεφαλήν και εκείνην την μεγάλην ματαιοδοξίαν. Όλοι οι κόποι, εν οις υπεβλήθην διά να τον επαναφέρω εις το ορθόν απεδείχθησαν μάταιοι. Είναι αληθές ότι δεν ηδυνήθην να ασχοληθώ περί τούτου εγώ ο ίδιος. Και ότι αι εντολαί, εν σχέσει προς την ανατροφήν δεν επιτυγχάνουν πάντοτε, όταν αι υπεράνοι τούτων φυσικαί κλίσεις δεν είναι αι πλέον ευνοϊκαί. Επαναλαμβάνω ότι η Θεία Πρόνοια, ήτις δεν εγκαταλείπει τους αθώους, θα έλθη εις συνδρομήν αυτού του νέου. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός. Επικαλούμαι την ευλογίαν του ιερομονάχου ημών ως και εκείνην των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

136

No 055

Carlsbad, 22 Luglio/3 Agosto 1817

Ricevo qui le Sue lettere 052, 053. Sento le cose in esse breve(ment)e annunziate. Spero e confido, c,om(m)e Lei spera e confida nella Divina Providenza. Non ci a mai abbandonato, nè ci abbandonerà. Veggo nei publici fogli che l’ atto constituzionale fu portato alla rattificazione Brittanica. Desidero avere quest’ atto. Esso deve portare l’ esecuzione di un trattato, che è opera alla quale ho contribuito, e per la quale la mia coscienza è impegnata. Se non fossi pure cittadino delle Isole, avrei per questo solo titolo diritto di conoscere la maniera con cui la convenzione di Parigi si eseguisce. Essendo poi sempre lo stesso Uomo

della Patria terra Tento eguale il dovere di non negligere nessuna occasione, onde felicitarmi del bene che essa prova, o affligermi del male che affligerla potesse. Ripetto questa proffessione di fede, per di Lei, e per mia consolazione. Parliamo d’ altro. Quest’ anno il semestre o per meglio dire trimestre accordatomi lo ho consacrato alla salute. E di fatto ne provo sensibilissimo benefizio. Queste acque minerali, l’ aria di questi monti. La vita tranquilla. Il regime severo, contribuiscono considerabilmente al miglioramento delle forze, e più di tutto al ripulimento delle vie billiani. Resterò qui quindici giorni ancora, poi passerò a Egra dove mi propongo di passare una parte del mese di Settembre nuovo stile. In seguito mi metterò in viaggio p(er) ritornarmene in Russia. Ho piacere che il soccorso mandato nel mese di Febbrajo arrivato sia oppurtuno. Quello di già annunziatole, e che deve a quest’ ora essere stato indirizzato a Trieste complotterà lo rissorse se anco i prodotti dell’ annata venissero dannegiati dalla stagione. Come Le ho scritto è uno estraordinario che dobbiamo alla munificienza dell’ Imperatore. Scrivo a Viaro, affincchè quando avrà in mano li 800 zecchini fecesi ancora una gratificazione estraordinaria alla Marietta. Poicchè è gravida, e avrà nuovi bisogni; lo prego di fargli avere 150 tallari. E φ. 1v gli interessi indicati come / per le somme precedenti, a essere ripartiti colle sorelle monache. Per l’ anno venturo spero di poter fare venire Agostino in Italia, e forse qui od in altra picciola città di Allemagna si rivedremo. Fino a tal epoca bisognerà tollerare. Sarà difficile che prima di stessa io posso dissipare gli errori delli quali ella mi parla nella Sua lettera 052. Non di meno farò per iscritto quanto potrò. E lo farò quando avrò sott’ occhio l’ atto costituzionale, e che potrò parlare con conoscenza di cosa. Credo per altro che quale esso si sia, è sempre e sarà sempre migliore che un’ ordine provisorio. Ritorno senza volerlo sulla materia da cui comincia la mia lettera. La finisco. Le scriverò ancora prima di partire da qui, per profitare cosi, della prossimità. I soliti saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj, e sorelle, e cognati, e nipoti. Imploro la benedizione dei genitori e quella dello sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

P.S. Vengo di ricevere qui dall’ Imperatrice madre una bella tabachiera colla ciffra, accompagnata dalla lettera originale che per di Lei compiacenza aggiungo alla presente. Le spedirò il disegno della decorazione di S(anto) Alessandro. Quando sarò di ritorno in Russia mi propongo di far collocare in un bel quadro di ebano i ritratti dei Sovrani che mi hanno onorato di tabachiere che li portavano. Ella possederà

con soddisfaz(io)ne questa memoria della clemenza di cui anno degnato di graziarmi.

P.S. Dica a Gratagliano che non ho fin qui risposto alla sua lettera, poicchè mi sono proposto di servirlo in persona, parlando io stesso a Principe di Metternich. Lo aspettiamo qui di giorno in giorno. Quando sia arrivato n(on) dimenticherò la sua commissione. Lo saluti tanto e tanto da parte mia.

Αρ. 055

Κάρλσμπαντ, 22 Ιουλίου / 3 Αυγούστου 1817

Λαμβάνω ενταύθα τας υπ’ αριθ. 052, 053 επιστολάς υμών. Μανθάνω τα εν αυταίς εν συντομία αναγγελλόμενα πράγματα. Ελπίζω και έχω εμπιστοσύνην, όπως και υμείς ελπίζητε και έχητε εμπιστοσύνην εις την Θείαν Πρόνοιαν. Δεν εγκατέλειψεν ημάς ποτέ, ουδέ θα μας εγκαταλείψη. Αναγιγνώσκω εις τας εφημερίδας ότι η συνταγματική πράξις υπεβλήθη προς υπογραφήν υπό της Βρεταννικής κυβερνήσεως. Επιθυμώ να έχω την πράξιν αυτήν. Αύτη οφείλει να προβλέπη την εκτέλεσιν μιας συμφωνίας, ήτις είναι έργον εις το οποίον συνέβαλον και έναντι του οποίου η συνείδησίς μου είναι υπόχρεως. Και αν δεν ήμην πολίτης των Νήσων, θα είχον και μόνον εκ του τίτλου τούτου το δικαίωμα να γνωρίσω τον τρόπον, δι’ ου εφαρμόζεται η συνθήκη των Παρισίων. Ων όμως πάντοτε ο αυτός, άνθρωπος της πατρίου γης, αισθάνομαι το αυτό καθήκον, να μην αμελήσω εν ουδεμιά περιπτώσει, όπως συγχαρώ διά το καλόν, διά το οποίον αύτη χαίρεται ή να θλίβωμαι διά το κακόν, όπερ ηδύνατο να θλίψη αυτήν. Επαναλαμβάνω αυτήν την ομολογίαν πίστεως προς ιδικήν σας και ιδικήν μου παραμυθίαν. Ας ομιλήσωμεν δι’ άλλα. Το παραχωρηθέν κατ’ αυτόν το έτος εξάμηνον ή διά να ειπώ καλύτερον τρίμηνον το αφιέρωσα διά την υγείαν μου. Τω όντι αισθάνομαι αισθητήν ωφέλειαν. Αυτά τα μεταλλικά ύδατα, ο αήρ των ορέων τούτων, η ήρεμος ζωή, η αυστηρά δίαιτα, συμβάλλουν αισθητώς εις την βελτίωσιν των δυνάμεων και πλέον όλων εις την κάθαρσιν των χοληφόρων οδών. Θα παραμείνω εδώ επί δεκαπέντε εισέτι ημέρας, έπειτα θα μεταβώ εις Έγραν, ένθα προυτίθεμαι να διέλθω έν μέρος του μηνός Σεπτεμβρίου κατά το νέον ημερολόγιον. Εν συνεχεία θα ταξιδεύσω διά να επανέλθω εις την Ρωσίαν. Αισθάνομαι ευχαρίστησιν διότι το αποσταλέν κατά τον μήνα Φεβρουάριον βοήθημα αφίχθη επικαίρως. Εκείνο, όπερ ήδη έχει αναγγελθή υμίν και το οποίον κατ’ αυτήν την στιγμήν οφείλει να έχη αποσταλή διά την Τεργέστην, θα συμ-

πληρώση τους πόρους και αν ακόμη τα προϊόντα του έτους ήθελον καταστροφή υπό του καιρού. Ως έγραψα υμίν, πρόκειται δι’ έν έκτακτον βοήθημα, το οποίον οφείλεται εις την γενναιοδωρίαν του Αυτοκράτορος. Γράφω εις τον Βιάρον, ίνα, όταν θα λάβη τα 800 τζεκίνια, κάμη μίαν εισέτι δωρεάν προς την Μαριέτταν. Καθ’ όσον είναι έγκυος και θα έχη νέας ανάγκας· παρακαλώ αυτόν να της δώση 150 τάλληρα· καθώς και οι υποδειχθέντες φ.1v τόκοι / διά τα προηγούμενα ποσά να διανεμηθώσιν μετά των αδελφών μοναχών. Διά το προσεχές έτος ελπίζω να συμβάλω ώστε να έλθη ο Αυγουστίνος εις την Ιταλίαν και ίσως και εδώ ή εις ετέραν μικράν πόλιν της Γερμανίας να συναντηθώμεν. Έως την εποχήν εκείνην πρέπει να υπομένη. Θα είναι δύσκολον πριν από την εποχήν εκείνην να δυνηθώ εγώ να εξαλείψω τα λάθη, περί των οποίων μου ομιλείτε εις την υπ’ αριθ. 052 επιστολήν υμών. Ουχ ήττον θα πράξω γραπτώς ό,τι δύναμαι. Θα πράξω δε τούτο όταν θα έχω προ των οφθαλμών μου την συνταγματικήν πράξιν, και θα δύναμαι να ομιλώ έχων γνώσιν του πράγματος. Πιστεύω εξ άλλου ό,τι και αν είναι αυτή, είναι πάντοτε και θα είναι, καλυτέρα μιας προσωρινής διατάξεως. Επανέρχομαι, χωρίς να επιθυμώ, επί του αντικειμένου, δι’ ου άρχεται η επιστολή μου. Κλείω αυτήν. Θα σας γράψω εκ νέου προτού αναχωρήσω εντεύθεν, διά να επωφεληθώ ούτω της εγγύτητος. Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων και εκείνην του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

Υ.Γ. Έλαβον εδώ υπό της Αυτοκράτειρας Μητρός μίαν ωραίαν ταμβακέραν μετά της υπογραφής, συνοδευομένην υπό της ιδιοχείρου αυτής επιστολής, την οποίαν προς ευχαρίστησιν υμών επισυνάπτω εις την παρούσαν. Θα αποστείλω το σχέδιον του παρασήμου του Αγίου Αλεξάνδρου. Οταν θα επιστρέψω εις την Ρωσίαν προυτίθεμαι να τοποθετήσω εντός ενός εξ εβένου πλαισίου τα πορτραίτα των Ηγεμόνων οίτινες ετίμησαν εμέ διά ταμβακερών, ας εχρησιμοποίουν ούτοι. Υμείς θα έχητε εις την διάθεσιν υμών μετ’ ικανοποιήσεων αυτήν την ανάμνησιν της ευμενείας, δι’ ης ηυδόκησαν να τιμήσωσιν εμέ.

Υ.Γ. Είπατε εις τον Γραταλιάνον ότι μέχρι τούδε δεν απήντησα εις την επιστολήν αυτού, επειδή προυτίθεμαι να εξυπηρετήσω αυτόν προσωπικώς, ομιλών εγώ ο ίδιος εις τον Πρίγκιπα Μέττερνιχ. Αναμένομεν αυτόν εδώ από ημέρας, εις ημέραν. Όταν θα αφιχθή δεν θα λησμονήσω την παραγγελίαν αυτού. Εν τω μεταξύ χαιρετήσατε αυτόν εκ μέρους μου.