Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

ancora a cavallo... La mia salute se ne gioverà. Poicchè giammai n(on) mi sono meglio portato che durante la campagna passata.

La prego dei miei cordiali saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj e sorelle, ed i nuovi parenti. Mi raccomando alle benedizioni dei genitori ed alle preci del sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

L’ occlusa lettera per Viaro contiene un pachetto che gli è indirizzato dall’ Academia di Copenaghen ed una lettera pel sig(no)r Giorgio Quartano.

Αρ. 029

Βιέννη, 30 Μαρτίου / 11 Απριλίου 1815

Ο Συνταγματάρχης Church, όστις μέχρι της ώρας ταύτης παρέμεινειν ενταύθα, αναχωρεί διά την Ιταλίαν και επιφορτίζεται μιας επιστολής διά τον Μπενάκην, εις τον οποίον συνιστώ την παρούσαν επιστολήν. Έλαβον την υπ’ αριθμ. 058 επιστολήν του Βιάρου, υπό ημερομηνίαν 29 Φεβρουαρίου. Είναι ευχάριστον δι’ εμέ να πληροφορούμαι αφιχθέντα όλα τα αποσταλέντα πράγματα- και την ικανοποίησιν, δι’ ης εγένοντο δεκτά. Ετοιμάζω την αποστολήν ενός πιάνου, όπερ θα προσφερθή εις την Λουκρητίαν ως γαμήλιον δώρον. Συγχαίρω αυτήν και τους γονείς αυτής. Θα είναι ευτυχής διότι η οικογένεια Ανδρουτσέλλη αποτελείται εξ αρίστων προσώπων. Διά της ευκαιρίας του πιάνου θα αποστείλω ακόμη και αναμνηστικόν τι δώρον διά τον ιερομόναχον Συμεώνα. Αι υποθέσεις ημών είναι πάντοτε υπό συζήτησιν· οφείλουν όμως εντός συντόμου χρόνου να αποφασισθώσιν. Ο Συνταγματάρχης Church απέδωκεν δικαιοσύνην ημίν και υπήρξεν τα μάλα επωφελής δι’ ημάς. Ο δουξ του Ουέλλιγκτων, μετά του οποίου εγώ είχον εμπιστευτικήν συνομιλίαν διά τας υποθέσεις ημών, ανεχώρησεν διά την Ολλανδίαν, ένθα θα αναλάβη την διοίκησιν της στρατιάς. Ο Μυλόρδος Clancarth, όστις αναπληροί αυτόν εις τον Συνέδριον είναι ομοίως ευμενώς διατεθειμένος έναντι ημών. Ο Μυλόρδος Κάστλερεη πριν αναχωρήση από την Βιέννην, ηυδόκησεν να μοι παράσχη μαρτυρίας του πλέον ζωηρού ενδιαφέροντος διά την ευτυχή κατάληξιν των ημετέρων ελπίδων. Θα γνωρίσωμεν ταχέως το αποτέλεσμα το οποίον είναι έργον, τοσαύτης ευνοίας αφ’ ενός και αφ’ ετέρου όλων των κόπων, εν οις υπεβλήθην. Ο Αυτοκράτωρ σταθερώς παρέχει την ευμένειάν του και τη πατρίδι ημών. Ελπίζω δε ότι τοσαύτη προστασία θα έχη ως αποτέλεσμα όχι μικρά πλεονεκτήματα. Δεν εκοινοποίησα εις την Γερουσίαν ουδεμίαν εκ των ιδιαιτέρων διακοινώσεων, των υποβληθεισών κατά την διάρκειαν αυτών

των διαπραγματεύσεων, καθ’ όσον δεν δύνανται ουδ’ οφείλουν να καταστώσιν γνώσται παρά μόνον όταν η υπόθεσις θα έχη τελειώσει. Κρατώ όμως σημειώσεις, επί τη σταθερά αποφάσει, όπως καταστήσω γνωστόν εις την πατρίδα το περιεχόμενον δι’ ελάφρυνσιν της συνειδήσεώς μου και της ευθύνης μου.

Αι υποθέσεις του Συνεδρίου πλησιάζουν προς την λήξιν των. Αντικαθιστώσιν αυτάς, εκείναι περί του πολέμου. Ο Αυτοκράτωρ των Ρωσιών επί κεφαλής πασών των στρατιών, θα διεξαγάγη τον πόλεμον εναντίον του Βοναπάρτη και των δορυφόρων αυτού. Η Ευρώπη δεν θέλει, ούτε δύναται να ανεχθή την Γαλλίαν υποταχθείσαν εις μίαν τερατώδη εξουσίαν, στηριζομένην επί της απιστίας, επί της ψευδορκίας, συνοδευομένην δε υφ’ όλης της παραφοράς της επαναστάσεως. Ο πλέον στενός δεσμός αρχών και συμφερόντων συνδέει όλα τα Υπουργεία των μεγάλων Δυνάμεων. Μία νέα συνθήκη συμμαχίας συνήφθη. Πάσαι αι στρατιαί ευρίσκονται επί ποδός πολέμου. Η Αυστριακή εν Ιταλία πρόκειται να εκδιώξη τον Murat. Ιδού εν ολίγαις λέξεσιν η κατάστασις των πραγμάτων. Όσον αφορά εις την προσωπικήν κατάστασίν μου δεν γνωρίζω επί του παρόντος το μέλλον μου. Επιθυμώ, ως έγραψα υμίν, όπως επιστρέψω εις την θέσιν μου. Όμως δυσπιστώ, ότι δεν ήθελα δυνηθή να επιτύχω επί τινα χρόνον παρόμοιον πλεονέκτημα. Ίσως θα πρέπη εισέτι να εξακολουθήσω την εφ’ ίππου πορείαν... Η υγεία μου θα ωφεληθή εκ τούτου. Καθ’ όσον ουδέποτε ήμην τόσον καλά, όσον κατά την διάρκειαν της παρελθούσης περιόδου.

Παρακαλώ υμάς διά τους πλέον εγκαρδίους χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και τους νέους συγγενείς. Συσταίνω εαυτόν εις την ευλογίαν των γονέων και εις τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

Η εσώκλειστος προς τον Βιάρον επιστολή, περιέχει ένα δέμα το οποίον του αποστέλλει η Ακαδημία της Κοπεγχάγης και μία επιστολή διά τον κύριον Γεώργιον Κουαρτάνον.

105

Senza Numero

Vienna, 14/26 Aprile 1815

Mi trovo in un momento in cui non posso avere alla mano il registro della mia corrispondenza. La presente dunque Le verrà senza numero.

Essa indirizzata p(er) Constantinopoli all’ amico sig(no)r Minziakj. Mi scrisse esso in data dell’ 8 del passato di averle reso conto della operazione economica. Non mi pare molto felice. Ma degli errori si impara a non farne all’avenire. I cambj e le proviggioni sono eccessive diminuz(io)ni del capitale. Però l’ amico n(on) poteva mettere freno alla avidità dei banchieri. Prima della mia partenza da qui spero di poterle fare entrare un altro picciolo sοvegno. E combinerò l’operazione direttamente p(er) la via di Gianina, col mezzo della dita Stavro di Giovanni, di cui un ramo tiene qui in Vienna un banco onoratissimo. La mia salute si conserva benissimo. I nostri affari sono sempre indecisi. Ma n(on) dispero di un esito felice. L’Europa va prendere le armi per ristabilire la pace generale minaciata fortemente dalla nuova rivoluzione operatasi in Francia. Credo quindi che mi sarà prescritto di montare ancora a cavallo. E lo farò di buon cuore, poicchè n(on) è fatica che onest’uomo debba fare volentieri per un principe cosi ottimo, e tanto giusto quanto lo è Alessandro. Degna sempre colmarmi delle sue infinite grazie, ed ogni giorno mi fa più schiavo. Dolce schiavitù, poicchè si fonda sui sentimenti i più veri di stima, di ammirazione, e di riconoscenza. Detto questo per mia e di Lei consolazione Le dirò una parola delle cure che mi sono date ultimamente, p(er) farmi ricordare alla niφ.1v potè Lugrecia. Ho qui / ordinato un pianoforte espressamente p(er) essa. Riusci perfettissimo. Ed è stato già spedito p(er) la via di Trieste avanti jeri. a cinque registri. Pianoforte. Arpa. Fagoto. Tamburo tartaro1. Feci innoltre l’ acquisto di molta musica, la quale va partire dimani, con una veste pel sacromonaco Simeone. Il sig(no)r Sograffo di Trieste sarà incaricato di tutta questa spedizione, e spero che sarà essa cosi fortunata come lo furono le precedenti. La spesa fatta p(er) tutti questi oggetti n(on) è grande... Ho profitato dei vantaggi del cambio, ed avendo i miei appuntamenti in zecchini di Ollanda posso senza grave sbilancio permettermi una simile soddisfazione. Il pianoforte in zecchini n(on) mi costa più di 50. Il resto di questa spedizione n(on) oltrepassa i 15... a tutto prendere, essa è una picciola economia che ho potuto fare del mio terziale passato. E ne fò quest’ uso colla più viva contentezza.

Ella mi a dimandato più di una volta se la fine della commissione mia in Svizzera mi a reccato qualche vantaggio. Nessuno degli usitati fra le grande potenze poicchè in Svizzera tutto è frugalità e semplicità repubblicana. Se un vantaggio grandissimo o ritirato quello si è di avere ottenuto l’ amicizia e la confidenza degli uomini i più interessati al bene ed alla gloria dello paese.

1. πιθανή ανάγνωση.

Chiuderò questo biglietto poicchè n(on) ho più di tempo per prolungarlo. La prego dei miei soliti saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj φ.2 e sorelle, cognati, e nipoti./ Baccio le mani ai genitori e prego sempre il sacromonaco Simeone delle sue preci.

Il figlio Giovanni

Άνευ αριθμού

Βιέννη, 14/26 Απριλίου 1815

Ευρίσκομαι εις μίαν στιγμήν, εν η δεν δύναμαι να έχω ανά χείρας το κατάστιχον της αλληλογραφίας μας. Η παρούσα όθεν, αφιχθήσεται υμίν άνευ αριθμού. Αύτη διευθύνεται μέσω της Κωνσταντινουπόλεως εις τον φίλον Μιντζιάκην. Μοι γράφει ούτος, υπό ημερομηνίαν 8ης του παρελθόντος μηνός, ότι επέδωσεν υμίν λογαριασμόν διά το οικονομικόν ζήτημα. Δεν μοι φαίνεται τόσον επωφελές. Όμως εκ των σφαλμάτων διδάσκεται τις, ώστε να μη διαπράττη αυτά εν τω μέλλοντι. Αι ανταλλαγαί (των νομισμάτων) και αι προμήθειαι αποτελούν υπερβολικάς μειώσεις του κεφαλαίου. Ο φίλος όμως δεν ηδύνατο να θέση φραγμόν εις την απληστίαν των τραπεζιτών. Πριν αναχωρήσω εντεύθεν, ελπίζω ότι θα δυνηθώ να αποστείλω υμίν ετέραν μικράν οικονομικήν βοήθειαν. Θα πραγματοποιήσω δε την επιχείρησιν ταύτην απ’ ευθείας διά της οδού των Ιωαννίνων, μέσω του εμπορικού οίκου του Σταύρου Ιωάννου, ούτινος είς κλάδος διατηρεί εδώ εις την Βιέννην μίαν αξιόλογον τράπεζαν. Η υγεία μου διατηρείται καλή. Αι υποθέσεις ημών παραμένουν εισέτι αναποφάσιστοι. Όμως δεν δυσπιστώ δι’ έν αίσιον αποτέλεσμα. Η Ευρώπη πρόκειται να λάβη τα όπλα διά να αποκαταστήση την γενικήν ειρήνην, απειληθείσαν τα μάλα υπό της νεωστί εκραγείσης εν Γαλλία επαναστάσεως. Πιστεύω όθεν, ότι προώρισται να ιππεύσω εκ νέου. Θα πράξω δε τούτο εκ καρδίας, καθ’ όσον δεν αποτελεί μόχθον, ότι είς έντιμος άνθρωπος οφείλει ευχαρίστως να πράξη τούτο, δι’ ένα πρίγκιπα τοσούτον άριστον και τοσούτον δίκαιον, όσον είναι ο Αλέξανδρος. Ευδοκεί ούτος να υπερπληρή εμέ διά της απείρου ευνοίας του και οσημέραι καθιστά εμέ περισσότερον δούλον του. Γλυκεία δουλεία, καθ’ όσον στηρίζεται επί των πλέον ειλικρινών αισθημάτων της εκτιμήσεως και του θαυμασμού και της ευγνωμοσύνης Τούτου λεχθέντος προς παρηγορίαν μου και παρηγορίαν υμών, θα σας ειπώ τας φροντίδας, άτινας έλαβον επ’ εσχάτως διά να με ενθυμηθή η ανεψιά Λουκρητία. φ.1v Παρήγγειλα εδώ / ένα πιάνο αποκλειστικώς δι’ αυτήν. Κατεσκευάσθη τελειότατον. Και απεστάλη ήδη διά της οδού της Τεργέστης προχθές. Έχει πέντε φωνητικά συστήματα: πιάνο, άρπα, φαγκότο, τύμπανον ταρταρικόν. Ηγόρα-

σα ωσαύτως πολλά μουσικά κείμενα, άτινα πρόκειται να αναχωρήσουν αύριον μεθ’ ενός ενδύματος διά τον ιερομόναχον Συμεώνα. Ο κύριος Ζωγράφος της Τεργέστης αναλαμβάνει πάσαν την αποστολήν ταύτην και ελπίζω ότι ήθελεν είναι και αυτή τοσούτον ευτυχής, όσον υπήρξαν και αι προηγηθείσαι. Η δαπάνη δι’ όλα αυτά τα αντικείμενα δεν υπήρξεν υπερβολική. Επωφελήθην των πλεονεκτημάτων των ανταλλαγών (των νομισμάτων) και διαθέτων τας αποδοχάς μου εις τζεκίνια της Ολλανδίας, δύναμαι άνευ βαρέος ελλείμματος να επιτρέψω εις εαυτόν μίαν τοιαύτην ικανοποίησιν. Το πιάνο εις τζεκίνια δεν κοστίζει πλέον των 50 τζεκινίων. Τα υπόλοιπα της αποστολής ταύτης δεν υπερβαίνουν τα 15... υπολογισθέντων πάντων τούτων, δεν πρόκειται παρά περί μιας μικράς οικονομίας,, την οποίαν ηδυνήθην να κάμω κατά το παρελθόν τρίμηνον. Πράττω δε την χρήσιν ταύτην μετά την πλέον ζωηράς ευχαριστήσεως.

Ερωτάτε υμείς εμέ, πλέον της μιας φοράς, εάν το πέρας της εν Ελβενων εν ταις μεγάλαις δυνάμεις, καθ’ όσον εις την Ελβετίαν τα πάντα ευρίσκονται εν δημοκρατική απλότητι και λιτότητι. Εάν έν μέγα πλεονέκτημα έχω αποκομίσει, εκείνο είναι ότι επέτυχον την φιλίαν και την εμπιστοσύνην των ανθρώπων, των μάλλον ενδιαφερομένων διά το καλόν και την δόξαν της πατρίδος.

Θα κλείσω την επιστολήν ταύτην, καθ’ όσον δεν έχω πλέον τον χρόνον τία αποστολής προσεπόρισεν εις εμέ πλεονέκτημά τι. Ουδέν εκ των συνηθισμέδιά να την επιμηκύνω. Παρακαλώ υμάς διά τους συνήθεις χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς, ανδραδέλφους και φ.2 ανεψιούς. / Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και παρακαλώ πάντοτε τον ιερομόναχον Συμεώνα διά τας δεήσεις αυτού

Ο υιός Ιωάννης

106

No 030

Vienna, 17/29 Aprile 1815

Dimani giorno di Pasqua. Si farà la festa della ressurrezione alla Capella della Missione, e Sua Maestà degnerà darci il baccio di pace. Sia per molti anni, che desidero felici ai genitori ed alla famiglia.

Le ho scritto avanti jeri senza numero. Ho spedito la mia lettera a Minziakj. La riceverà ella più tardi, che la presente la quale la indirizzo a Naranzi.

Il pianoforte per la Lugrecia. L’ abito pel sacromonaco Simeone.

La musica. Tutto è stato spedito giorni fa a Trieste alla direzione del sig(no)r Sograffo. Non ho avuto il tempo di scrivergli io stesso. Lo farò dopo dimani.

Delle cose nostre non parlo. Sono sempre in status quo. Diveranno migliori. Io fò tutto quello che può dipendere da me p(er) ottenerlo. E lo spero. Piutosto che di stabilim(ent)i definitivi si occupa attualmente della grande intrapresa alla quale si accingono le potenze alleate. Si va marciare sul Beno con 600 m(illa) uomini, non compresa l’ armata d’ Italia. Sostenendo la più giusta delle cause, ed appongiandola di forze cosi grande, come dubitare del successo.

Chiudo percchè il tempo mi manca assolutam(ent)e. Scriverò più a lungo p(er) la via di Trieste.

I soliti saluti a tutti quanti. Baccio le mani ai genitori, ed imploro la loro benedizione.

Il figlio Giovanni

Αρ. 030

Βιέννη, 17/2'9 Απριλίου 1815

Αύριον είναι Κυριακή του Πάσχα. Θα τελεσθή η εορτή της Αναστάσεως εις το παρεκκλήσιον της Διπλωματικής Αποστολής και η Αυτού Μεγαλειότης θα ευδοκήση να δώση εις ημάς το φιλί της αγάπης. Έστω τούτο επί πολλά έτη, άτινα επιθυμώ ευτυχή διά τους γονείς και την οικογένειαν.

Σας έγραψα προχθές μίαν άνευ αριθμού επιστολήν. Απέστειλα την επιστολήν μου εις τον Μιντζιάκην. Θα λάβητε αυτήν υμείς βραδύτερον της παρούσης, την οποίαν διευθύνω προς τον Ναράντζην.

Το πιάνο διά την Λουκρητίαν. Το ένδυμα διά τον ιερομόναχον Συμεώνα. Την μουσικήν. Τα πάντα απεστάλησαν προ ημερών εις την Τεργέστην, εις την διεύθυνσιν του κυρίου Ζωγράφου. Δεν έσχον τον καιρόν διά να γράψω προς αυτόν και εγώ ο ίδιος. Θα πράξω τούτο μεθαύριον.

Περί των ημετέρων υποθέσεων δεν ομιλώ. Παραμένουν πάντοτε εις την αυτήν κατάστασιν. Θα καταστώσιν καλύτεραι. Εγώ πράττω παν ό,τι δύναται να εξαρτηθή εξ εμού διά να επιτύχω τούτο. Και το ελπίζω. Αντί των οριστικών διευθετήσεων, επί του παρόντος αι σύμμαχοι δυνάμεις ασχολούνται διά την μεγάλην επιχείρησιν, διά την οποίαν προπαρασκευάζονται. Θα βαδίσουν προς τον Ρήνον μετά δυνάμεως 600 χιλιάδων ανδρών, μη συμπεριλαμβανομένης της στρατιάς της Ιταλίας. Υποστηρίζουσαι την δικαιοτέραν εκ των υποθέσεων και ενισχύουσαι αυτήν διά δυνάμεων τοσούτον μεγάλων, πώς να αμφιβάλη τις περί της επιτυχίας.

Κλείω την παρούσαν διότι μου λείπει απολύτως ο χρόνος. Θα σας γράψω εκτενέστερον διά της οδού της Τεργέστης.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και επικαλούμαι την ευλογίαν των.

Ο υιός Ιωάννης

107

No 031

Vienna, 21 Aprile/3 Maggio 1815

La presente per la via di Trieste. Conferma le precedenti per quella di Constantinopoli e di Venezia. Accompagna l’ abito pel sacromonaco Simeone. La musica ed il pianoforte per la Lugrecia. Il tutto raccomandato al s(igno)r Zograffo. Essendo esso ben disposto a favorire delle sue attenzioni, la nostra corrispondenza, e allo stesso che continuerò a indirizzare le mie lettere p(er) la famiglia. Scrivo al Viaro, al quale da lungo tempo n(on) dissi parola. Entro in alcuni dettagli, che ella avrà a cuore di conoscere. Mi dispenso quindi di qui ripetterli.

Mi sarà grato sapere se i confidenti del Metropolita mi hanno bene servito quanto alla scelta della tunica destinata allo sacromonaco Simeone... Se i professori trovano buona la scelta egualmente del pianoforte e della musica che lo accompagna. Ho dubitato un’ instante che essi n(on) abiano le connoscenze neccessari p(er) rilevare le molte particolarità. Spero però die i talenti riuniti di Morettj il famoso, di Pojago; ed altri, ne sapranno farne apprezzare il merito.

Feci la Settimana Santa col Metropolita. E rinunciai a tutti gl’ annojosi pranzi diplomatici. Lo stesso feci dei due p(ri)mi giorni di Pasqua, nel s(econ)do dei quali ho potuto soltanto fare le mie devozioni. La mia salute è buona, la desidero egualmente buona a tutti della famiglia, che abbraccio cordialmente. Dimando sempre le benedizioni dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 031

Βιέννη, 21 Απριλίου / 3 Μαΐου 1815

Η παρούσα αποστέλλεται διά της οδού της Τεργέστης. Επιβεβαιοί τας προηγηθείσας μέσω της Κωνσταντινουπόλεως και της Βενετίας. Συνοδεύει

το ενδυμα διά τον ιερομόναχον. Την μουσικήν και το πιάνο διά την Λουκρητίαν. Τα πάντα συστημένα εις τον κύριον Ζωγράφον. Καθώς ούτος είναι ευνοϊκώς διατεθειμένος να διευκολύνη διά των αυτού φροντίδων την αλληλογραφίαν ημών, θα συνεχίσω να διευθύνω τας επιστολάς μου διά την οικογένειαν προς αυτόν. Γράφω προς τον Βιάρον, προς τον οποίον επί πολύ χρόνον δεν είπον μίαν λέξιν. Υπεισέρχομαι εις λεπτομερείας τινάς, άτινας υμείς θα ευαρεστηθήτε να πληροφορηθήτε. Απαλλάσσομαι όθεν της υποχρεώσεως να τας επαναλάβω εδώ.

Ήθελεν είναι πολύ ευχάριστον δι’ εμέ να πληροφορηθώ, εάν οι έμπιστοι του Μητροπολίτου εξυπηρέτησαν εμέ καλώς εις την επιλογήν του χιτώνος του προοριζομένου διά τον ιερομόναχον Συμεώνα... Εάν οι καθηγηταί θα εύρουν ομοίως καλήν την επιλογήν του πιάνου και της μουσικής, η οποία συνοδεύει τούτο. Προς στιγμήν αμφέβαλλον αν ούτοι θα είχον τας απαραιτήτους γνώσεις διά να αντιληφθούν τας πολλάς ιδιαιτερότητας αυτού. Ελπίζω όμως τα ηνωμένα ταλέντα του διάσημου Moretti, του Pojago και των άλλων θα δυνηθούν να το εκτιμήσουν δεόντως.

Διήλθον την Μεγάλην Εβδομάδα μετά του Μητροπολίτου. Απεποιήθην δε πάντα τα ανιαρά διπλωματικά γεύματα. Το αυτό έπραξα και κατά τας δύο πρώτας ημέρας του Πάσχα, εις την πρώτην μόνον εκ των οποίων ηδυνήθην να εκτελέσω τα θρησκευτικά μου καθήκοντα. Η υγεία μου είναι καλή, επιθυμώ αυτήν ομοίως καλήν δι’ άπαντας της οικογενείας, τους οποίους εναγκαλίζομαι εγκαρδίως. Επικαλούμαι πάντοτε την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

108

No 032

Vienna, 4/16 Maggio 1815

Accuso il ricevimento del n(ume)ro 061. Nane Polilà arrivato a Venezia mi fa grandissimo piacere. Spedisco oggi un domestico, colla mia carozza p(er) prenderlo da Venezia, e per farlo arrivare con sicurezza e comodamente qui. Scrivo a Spiro relat(ivamen)te a tutte le misure die ho preso, p(er) ascicurare in modo convenevole quanto a rapporto alla sua educazione in Vienna. Sarà regolata da principj. Avrà p(er) iscop(p)o: Cuore. Costumi. Religione. Instruzione propria ai tempi nei quali viviamo, ed agl’ uomini coi quali abbiamo et avrem(m)o a fare...

Desidero soltanto che la Stella prepari Antonio, affincchè l’anno venturo venga esso a raggiungere il suo f(rate)llo... Non dubito dell’esito delle misure che io ho preso. Sono dettate dal cuore, e mirano ad un solo scopo, a quello di rendere questi due giovani, buoni figli, ottimi cittadini ed utili egualmente alla loro famiglia, ed alla loro Patria. Non intendo, nè permetterò mai, che si faccino all’ abitudine di trovare la loro fecilità fuori delle pareti domestiche. Su di questo essenzialissimo punto prenderò tutte le convenevoli precauzioni. Ella dunque deve e può tranquillizzare la Stella. E sappia essa, che n(on) recluto i suoi figli, al servizio straniero, ma solo desidero renderli buoni servitori della loro casa, e del loro Paese. E questo sia detto una volta per sempre. Grataglianno mi scrisse, e mi diede molti dottagli sugli affari suoi particolari. La prego di dirgli, che cercherò di essergli utile, e che n(on) gli scriverò particolarmente che allora quando avrò a dargli con certezza qualche nuova consolante per esso. Farò tutto quello che può dipendere da me p(er) procurarne questo piacere un’ ora prima... Però desiderare e volere, n(on) è sempre potere. E duopo è che l’ amico ne sia prevenuto. Nulla di nuovo nè di determinato sulle cose nostre. M ulti multa di cent. Ma pochi sanno, quello che dicono. Quello che io posso dire si è... che tutto sarà regolato con giustizia, e che finiremmo per essere contenti. Ringrazio pei rosogli1, ed arrancj. Farò dei regali dei primi, non dei secondi, i quali n(on) hanno resistito all’ ingiuria del tempo.

Ripetto saluti ed amicizie, e rispetti a tutti quanti. Baccio le mani ai genitori, ed imploro sempre le preci del sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

Αρ. 032

Βιέννη, 4 / 16 Μαΐου 181

Βεβαιώ την λήψιν της υπ’ αριθ. 061 επιστολής. Ο Νάνε Πολυλάς αφιχθείς εις Βενετίαν μου προξενεί μεγίστην ευχαρίστησιν. Αποστέλλω σήμερον ένα υπηρέτην μετά της αμάξης μου διά να παραλάβη αυτόν εκ της Βενετίας και να τον οδηγήση ενταύθα μετ’ ασφαλείας και ανέσεως. Γράφω

1. αντί rosoli.

προς τον Σπύρον σχετικώς προς πάντα τα μέτρα, τα οποία εγώ έλαβον διά να εξασφαλίσω κατά τον πλέον συμφέροντα τρόπον παν ό,τι έχει σχέσιν προς την εν τη Βιέννη εκπαίδευσίν του. Θα διέπεται αύτη υπό αρχών. Θα έχη ως σκοπόν: πνεύμα, ήθη, θρησκείαν. Μόρφωσιν αρμόζουσαν εις τους χρόνους, εις τους οποίους ζώμεν και εις τους ανθρώπους μετά των οποίων συναλλασσόμεθα και θα συναλλασσώμεθα εν τω μέλλοντι... Επιθυμώ μόνον, όπως η Στέλλα προπαρασκευάση τον Αντώνιον, ίνα το προσεχές έτος έλθη ούτος διά να συναντήση τον αδελφόν του... Δεν αμφιβάλλω περί της αποτελεσματικότητος των μέτρων, άτινα έλαβον. Ταύτα υπηγορεύθησαν υπό της καρδίας και έχουν ένα μόνον στόχον, εκείνον όπως καταστήσωσιν τους δύο αυτούς νέους καλούς υιούς, χρηστούς πολίτας και χρησίμους ομοίως και διά την οικογένειάν των και διά την πατρίδα των. Δεν επιδιώκω, ούτε θα επιτρέψω ποτέ όπως αποκτήσουν την συνήθειαν να ευρίσκουν την ευτυχίαν των εκτός της οικογενειακής εστίας. Επί τούτου τα μάλα ουσιώδους σημείου θα λάβω πάσας τας αρμοζούσας προφυλάξεις. Υμείς όθεν, δύνασθε να διαβεβαιώσητε την Στέλλαν. Και ας γνωρίζη αυτή ότι δεν στρατολογώ τα τέκνα αυτής εις υπηρεσίαν ξένην, αλλά επιθυμώ μόνον να καταστήσω αυτούς καλούς υπηρέτας της οικίας και της Πατρίδος των. Τούτο δε ας λεχθή άπαξ διά παντός. Ο Γραταλιάνος μου γράφει και μου ζητά πολλάς λεπτομερείας περί των υποθέσεών του. Παρακαλώ υμάς, όπως του ανακοινώσητε ότι θα επιδιώξω να είμαι επωφελής εις αυτόν, και ότι δεν θα γράψω προς αυτόν ιδιαιτέρως παρά μόνον όταν θα έχω να ανακοινώσω προς αυτόν παρήγορόν τινα είδησιν. Θα πράξω παν ό,τι δύναται να εξαρτηθή εξ εμού διά να εξασφαλίσω δι’ αυτόν την ευχαρίστησιν αυτήν το ταχύτερον... Όμως επιθυμείν και βούλεσθαι δεν σημαίνει πάντοτε δύνασθαι. Είναι δε ανάγκη όπως ο φίλος είναι προειδοποιημένος. Ουδέν το νεώτερον και οριστικόν επί των ημετέρων υποθέσεων. Πολλοί πολλά λέγουν. Όμως ολίγοι γνωρίζουν, εκείνο όπερ λέγουν. Αυτό, το οποίον εγώ δύναμαι να ειπώ είναι ότι τα πάντα θα ρυθμισθώσιν μετά δικαιοσύνης και ότι εις το τέλος θα είμεθα ευχαριστημένοι. Ευχαριστώ διά τα ροσόλια και τα πορτοκάλια. Εκ των πρώτων θα προσφέρω ως δώρον μερικά ουχί όμως και εκ των δευτέρων, τα οποία δεν άντεξαν εις τας εκ του καιρού φθοράς.

Επαναλαμβάνω χαιρετισμούς και φιλίαν και σεβάσματα προς άπαντας. Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και επικαλούμαι πάντοτε τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

109

No 033

Vienna, li 22 Maggio / 3 Giugno 1815

Ricevo in questo momento lo due lettere per la via di Trieste dei numeri 063, 064. Sento con dispiacere Viaro determinato a fare un viaggio, che può tornare inutile, non essendo esso nel caso, nè di ragiungermi, nè di attendermi. Io parto questa serra per quartiere Generale di Sua Maestà l’ Imperatore; ne mi è permesso di qui restare più altro ... Essendo all’armata è molto difficile che io posso sapere ove mi trovo, ed ove dare un incontro a Viaro. Se esso avesse presa questa risoluzione due o tre mesi fa la cosa sarebbe riuscita gradevolissima e non inutile. In ogni modo, se la presente lo ritrova n(on) partito, spero che rimetterà il suo progetto. Se partito, farò quello che può dipendere da me per rivederlo, poicchè si è data la pena di fare il viaggio... Tutto sarà per Io meglio... Delle cose nostre... Resteranno come ella benissimo prevede nello stato in cui sono tuttora, sino alla fine della nuova guerra che si intraprende... Almeno lo spero... Se lo stato provisorio incomoda, ed impacienta... sappiano i nostri, ohe n(on) sono i soli al mondo, che dalle circostanze generali traggono qualche molestia... Cosa diranno le nazioni che appena liberate dai pesi enormi della guerra, tornano a sopportarli gravissimi? Se del destino nostro non posso dire di più, questo vuol dire, che non posso... Sarò in grado a tempo e luoco di rendere un conto assai detagliato, di tutte le cure che mi sono dato per assicurare alla Patria nostra una onorevole e tranquilla esistenza. Se n(on) potrò cogliere compiutamente lo scopo, la colpa certamente ri(on) sarà mia... ne ho la testimonianza di quanti hanno preso parte agli interessi nostri. Ho i scritti documenti presso di me. Saranno opportunamente portati alla connoscenza dei nostri concittadini. Quello che ho preso la libertà di dire ultimamente all’ Imperatore, il giorno della Sua partenza da qui si è... «Vostra Maestà non può più liberamente ricompensare lo zelo, e la buona volontà con cui cerco di servirla, ohe mettendomi in grado di far connoscere alla mia Patria, ed ai miei genitori, che essi fanno e faranno sempre il primo dei miei pensieri, ed il più sacro ed inviolabile dei miei doveri... Approvo questi sentimenti. Coltivateli sempre, metterli in opera con fermezza... Sarebbe sostenuto da me». Sua Maestà partendo a degnato di ordinarmi di raggiungerla al più presto al Suo quartiere generale. Appen(n)a sciolto da qualche occupazione che qui mi obbligava parto. E parto fra due ore... E sia colla benedizione dei genitori... Farò la campagna, seguitando l’imperatore. Non mancherò di farle avere le mie nuove.

φ.1v / Sebbene non rivestito del titolo di Plenipotenziario al Congresso, ma occupato delle negoziazioni e transazioni che hanno avuto luogo nei consigli preparatori, ho la soddisfazione di avere ottenuto le marche della benevolenza e del gradimento di Sua Maestà P Imperatore di Austria, e di Sua Maestà il Re di Prussia. L’ uno mi ha onorato del Gran Cordone dell’ ordine di Leopoldo, et l’ altro di quello dell’ Aquila Rossa. Fui indirettamente dimandato se dall’ Imperatore Alessandro, al momento della distribuzione dei regali e grattificazioni di uso, avessi desiderato qualche nuova marcha di benevolenza... Dissi, che ne avevo ricevuto troppe... e che mi bastava di avere la cosienza ripiena delle testimonianze di gradimento, che Sua Maestà a degnato di darmi in ogni occasione. Sua Maestà è stata molto soddisfata di questa misura.

La lettera che scrivo alla Stella, ed al Spiro, e di cui ella prende certamente connoscenza mi dispensano di qui ripettere le precauzioni prese, p(er) assicurare i successi della buona educazione di Nane... Mi piace moltissimo la buona voglia, e la docilità del giovane e spero. Se suo padre per pigrizia n(on) vuol scrivergli spesso lo facci almeno la Stella, lo facci Lei... Per tenere viva la corrispondenza. Là di questo importantissimo oggetto, ho dato una ins trazione in iscritto all’ abate ins trai tore, la quale Le sarà trasmessa in copia fra qualche giorno.

Baccio le mani ai genitori. Abbraccio i f(rate)llj, e cognati, e sorelle, e nipoti. E mi raccomando sempre alle proci dello sacromonaco nostro

Il figlio Giovanni

P.S. Il Greco sig(no)r Scandalidj è vero che è partito di qui, e che spesso veniva a vedermi. Ma nulla seppi della sua partenza. Il fatto è che n(on) no fui informato che alcuni giorni dopo e di una maniera certamente scandalosa. Parli di Vienna dovendo del denn aro a più d’ uno negoziante, e dicendo che esso è Russo, è nominato Console. Tanta perfidia mi foce pen(n)a... E quello che più mi dispiace si è che si è vantato di essere persona mia, e mio affidato. Ho risposto come dovevo. E certamente che n(on) vorrò giam(m)ai aver a fare con uomini disonesti. Se viene da Lei le dica pulitamente tutto questo, e che n(on) mi annoj più colle sue lettere.

Αρ. 033

Βιέννη, 22 Μαΐου / 3 Ιουνίου 1815

Κατ’ αυτήν την στιγμήν λαμβάνω διά της οδού τής Τεργέστης τας δύο

υπ’ αριθ. 063, 064 επιστολάς. Μανθάνω μετά δυσαρεσκείας ότι ο Βιάρος είναι αποφασισμένος να κάμη ένα ταξίδιον, το οποίον δύναται να αποδειχθή ανωφελές, καθ’ όσον ούτος δεν ήθελεν ευρεθή εις την περίπτωσιν ούτε να συνάντηση εμέ ούτε να αναμείνη εμέ. Εγώ αναχωρώ την εσπέραν ταύτην διά το Γενικόν Επιτελείον της Αυτού Μεγαλειότητος του Αυτοκράτορος· δεν μοι επετράπη πλέον να παραμείνω ενταύθα... Ευρισκόμενος εις το στράτευμα είναι πολύ δύσκολον να δύναμαι να γνωρίζω που θα ευρίσκωμαι και εις ποίον σημείον θα δυνηθώ να συναντηθώ μετά του Βιάρου. Εάν ούτος είχεν λάβει την απόφασιν αυτήν πριν δύο ή τρεις μήνας, η υπόθεσις ήθελεν αποβή τα μάλα ευχάριστος και επωφελής. Εάν καθ’ οιονδήποτε τρόπον η παρούσα επιτύχη αυτόν μη εισέτι αναχωρήσαντα, ελπίζω ότι θα αναβάλη το σχέδιόν του. Εάν αναχωρήσαντα, θα πράξω εκείνο, όπερ δύναται να εξαρτηθή εξ εμού διά να επανίδω τούτον, καθ’ όσον υπεβλήθη εις τον κόπον να κάμη το ταξίδιον τούτο... Τα πάντα θα εκτελεσθούν κατά καλάν τρόπον... Περί των ημετέρων υποθέσεων... Θα παραμείνωσιν, όπως υμείς καλώς προβλέπητε, εις την κατάστασιν εν η μέχρι τούδε ευρίσκονται, μέχρι του τέλους του νέου πολέμου, όστις άρχεται... Τουλάχιστον ελπίζω τούτο... Εάν η προσωρινή κατάστασις στενοχωρή και ενοχλή... ας γνωρίζουν οι συμπατριώται μας ότι δεν είναι οι μόνοι εν τω κόσμω, οίτινες εκ των γενικών συνθηκών υφίστανται στενοχωρίαν τινά... Τί θα ειπώσιν τα έθνη, άτινα μόλις απαλλαγέντα υπό των ανυποφόρων βαρών του πολέμου, αρχίζουν να υποφέρουν πάλιν βαρύτερον; Εάν περί της ημετέρας τύχης δεν δύναμαι να ειπώ περισσότερα, τούτο σημαίνει ότι δεν μου είναι δυνατόν... Θα είμαι εις θέσιν εν τόπω και χρόνω να κάμω ένα απολογισμόν αρκούντως λεπτομερή, περί όλων των φροντίδων, τας οποίας εγώ έλαβον διά να εξασφαλίσω διά την Πατρίδα ημών μίαν έντιμον και ήρεμον υπόστασιν. Εάν δεν δυνηθώ να επιτύχω πλήρως του σκοπού μου το σφάλμα δεν θα είναι βεβαίως ιδικόν μου... περί τούτου έχω την μαρτυρίαν όσων συμμετέσχον εις τας υποθέσεις ημών. Έχω εις την διάθεσίν μου τα γραπτά τεκμήρια. Θα καταστώσιν δε γνωστά τοις συμπατριώταις μου εν καιρώ τω δέοντι. Εκείνο, όπερ έλαβον την άδειαν να ειπώ επ’ εσχάτως εις τον Αυτοκράτορα, κατά την ημέραν της εντεύθεν αναχωρήσεώς Του είναι: «Η Υμετέρα Μεγαλειότης δεν δύναται περισσότερον γενναιοδώρως να ανταμείψη τον ζήλον και την καλήν διάθεσιν μεθ’ ης επιζητώ να υπηρετήσω Υμάς, παρά μόνον θέτων εμέ εις θέσιν όπως καταστήσω γνωστόν εις την Πατρίδα μου και εις τους συμπατριώτας μου, ότι ούτοι αποτελούν και θα αποτελούν πάντοτε την πρώτην των σκέψεών μου και το ιερώτερον και πλέον απαραβίαστον εκ των καθηκόντων μου... Επιδοκιμάζω τα αισθήματα ταύτα. Καλλιεργήσατε αυτά πάντοτε, θέσατε αυτά εις ενέργειαν μετά σταθερότητος... Θα υποστηριχθή τούτο πάντοτε υπ’ εμού». Η Αυτού Μεγαλειότης αναχωρών ηυδόκησεν να διατάξη εμέ όπως συναντήσω αυτόν το ταχύτερον δυνατόν εις το Γενικόν Στρατηγείον. Μόλις

αποδεσμευθείς υπό τινος απασχολήσεως, ήτις με υπεχρέωνεν να παραμείνω εδώ, αναχωρώ. Αναχωρώ δε εντός δύο ωρών. Ας είναι δε τούτο μετά της ευλογίας των γονέων... Θα λάβω μέρος εις την εκστρατείαν ακολουθών τον Αυτοκράτορα. Δεν θα παραλείψω να μεταβιβάσω υμίν τας ειδήσεις μου.

φ.1v / Καίπερ μη περιβληθείς του τίτλου του Πληρεξουσίου εις το Συνέδριον αλλ’ ενασχοληθείς μετά των διαπραγματεύσεων και των συμβιβασμών, οίτινες έλαβον χώραν κατά τα προπαρασκευαστικά συμβούλια, έχω την ικανοποίησιν να λάβω τας διαβεβαιώσεις της ευμενείας και της αποδοχής υπό της Αυτού Μεγαλειότητος του Αυτοκράτορος της Αυστρίας και της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως της Πρωσσίας. Ο είς με ετίμησεν διά του Μεγάλου Παρασήμου της τάξεως του Λεοπόλδου και ο έτερος δι’ εκείνου του Ερυθρού Αετού. Ηρωτήθην εμμέσως υπό του Αυτοκράτορος Αλεξάνδρου κατά την στιγμήν της διανομής των συνήθων δώρων και φιλοδωρημάτων, εάν επεθύμουν ετέραν τινά διαβεβαίωσιν ευμενείας... Είπον ότι έλαβα πλείστας ... και ότι ήτο αρκετόν δι’ εμέ ότι είχον την συνείδησιν πλήρη μαρτυριών της αποδοχής, την οποίαν η Αυτού Μεγαλειότης ηυδόκησεν να μοι παράσχη εις πάσαν ευκαιρίαν. Η Αυτού Μεγαλειότης ικανοποιήθη τα μάλα διά το μέτρον τούτο.

Η επιστολή, την οποίαν γράφω προς την Στέλλαν και τον Σπύρον και των οποίων βεβαίως υμείς θα λάβητε γνώσιν, με απαλλάσσει της υποχρεώσεως όπως επαναλάβω εδώ όλα τα μέτρα, τα οποία έλαβον διά να εξασφαλίσω την επιτυχίαν της καλής εκπαιδεύσεως του Νάνε... Μοι αρέσει πάρα πολύ η καλή διάθεσις και η ευπείθεια του νεαρού και ελπίζω. Εάν ο πατήρ του, εξ οκνηρίας δεν του γράφει συχνά, ας πράττη τούτο τουλάχιστον η Στέλλα, ας πράττετε τούτο υμείς... Διά να διατηρηθή ενεργός η επικοινωνία. Περί τούτου του σπουδαιοτάτου αντικειμένου έδωσα μίαν έγγραφον υπόδειξιν εις τον παιδαγωγόν αββάν, της οποίας αντίγραφον θα αποσταλή υμίν μετά τινας ημέρας.

Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και ανδραδέλφους και αδελφάς και ανεψιούς. Συσταίνω εαυτόν πάντοτε εις τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

Υ.Σ. Ο Έλλην κύριος Σκανδαλίδης είναι αληθές ότι ανεχώρησεν εντεύθεν και ότι συχνά ήρχετο να με ιδή. Όμως ουδέν εγνώριζα περί της αναχωρήσεώς του. Το γεγονός είναι ότι δεν επληροφορήθην τούτο παρά μόνον ολίγας ημέρας μετά την αναχώρησίν του και κατά τρόπον τη αληθεία σκανδαλώδη. Ανεχώρησεν εκ της Βιέννης οφείλων χρήματα εις πλέον του ενός καταστηματάρχας και λέγων ότι αυτός είναι Ρώσος και ότι διωρίσθη Πρόξενος. Τοσαύτη δολιότης μοι επροξένησεν στενοχώριαν... Και αυτό, όπερ πλέον με δυσαρεστεί είναι ότι εκαυχήθη ότι είναι έμπιστός μου. Απήντησα

ως ώφειλον. Βεβαίως δεν θα θελήσω ποτέ πλέον να έχω σχέσεις προς ανέντιμους ανθρώπους. Εάν έλθη προς υμάς αναφέρατε εις αυτόν απεριφράστως πάντα ταύτα και να μη ενοχλήση εμέ πλέον διά των επιστολών του.

110

No 034

Vessemburgo in Alsacia, li 17/29 Giugno 1815

Sono qui arrivato questa mat(t)ina accompagnando l’ Imperatore. Siamo in Francia, e bene accolti per tutto. Nessuna resistenza dopo la battaglia formidabile del 18 N.S. nel Belgio... Tutta l’ armata francese fu distrutta. Il Maresciallo Wellinghton et Blucher, si sono cuoperti di gloria. Il primo resistendo agli attachi di Bonaparte. Il s(econ)do arrivando a tempo per attaccare l’ armata francese alle spalle, e per rovesciarla... 400 cannoni tutto il materiale di un’armata di 200 m(illa) uomini. Tutta la guardia e vecchia e giovane distrutta. Bonaparte ridotto alla fuga... è costretto di abdicare p(er) una s(econ)da volta la pretesa coronna in favore del figlio... Tutti gli ordini dello stato in scompiglio. La Vendea1 trionfante. Il mezzogiorno glorioso. Il Re accolto e acclamato dalle provincie che viddero la disfatta delle truppe pretoriane... Questi sono i risultati della vittoria del 18 e della marcia prodigiosamente rappida dell’ armata Russa... 200 m(illa) fanti e 50 m(illa) cavalli... 1000 cannoni. Tutto questo è già arrivato, e in più colonne passò il Reno tre giorni fa... L’ armata Prussiana, e Austriaca, e Bavarese, e Wirtemberghese; e quelle dei principi di Germania rendono questa forza Europea cosi formidabile, come non si è veduta giammai una simile. I risultati pel bene generale dovrebbero essere conformi... Lo desidero, e lo spero. Noi marcierem(m)o tutti i giorni, e tra breve sarem(m)o a Nancj ... Di là se si fermeremmo qualche giorno Le scriverò... Intanto avendo a tutta mia dispozione la mattinata, avendo devanzato gli altri tutti in questo quartier generalo, e l’ Imperatore n(on) arrivando che alle due, ne profitto, per scriverle, e per farlo arrivare un sovegno, di cui posso diminuire (vista la maniera di vivere militare) i miei appuntamenti del semestre. Le mando quindi pel

1. Vandea : μοναρχικο - καθολικής τάσεως κίνημα, το οποίο εξερράγη το 1793 στην ομώνυμη περιοχή της Γαλλίας, μετά τον αποκεφαλισμό του βασιλέως. Γενικά ονομάζεται έτσι κάθε αντιδραστικό κίνημα, πιστό στη «νόμιμον» διοίκηση. Επίθ. vendeano.

mezzo del s(igno)r Stavro di Joaan di Gianina 500 zecchini di Olanda, nella valuta che meno potrà importare sacrificj d’ interesse, e che meglio potrà convenirle. Gli ordini che do a Vienna sono conformi a questa indicazione. E le serva di regola.

Nelle risposte Sue dell’anno passato, quando Le feci la rimessa di altri 500 zecchini, ella mi scrive, che Sua intenzione era di farmi avere un giusto interesse sulla predetta somma... Credo io stesso giusta questa misura, poicchè parmi egualmente giusto che quanti mi appartengono godano egualmente del frutto dello mie fatiche. Le propongo quindi di distribuire quell’ interesse, che ella giudicherà convenevole di φ. 1v accordare ai p(ri)mi 500 zechini / alle tre sorelle, Marietta e le due monache... La prima potrebbe ricevere la metà della somma, e dell’ altra metà in parti eguali le due altre. Questa misura per gli interessi dell’ anno decorso... Se ella fosse in grado di esborsare ad un tempo quelli dell’ anno corrente per tutti i mille zecchini... mi farebbe ancora più piacere poicchè cosi le sorelle potrebbero avere a loro dispozione, e per di loro uso una somma meno tenue... Non entro in alcun dettaglio... o detto gli interessi di 500 , ed 500 zecchini e so che n(on) vi è tutta l’ esatezza... Ma n(on) importa. Ella regolerà il tutto come ella crederà più giusto e più conforme al mio desiderio. Scrivo alle sorelle in relazione gli occlusi biglietini, che ella avrà la bontà di rimettere ad esse col dennaro, quando il dennaro sarà arrivato... Su di questo articolo non dirò d’ avantaggio. Fò quanto posso... E se non fò di più, egli è che n(on) è in mio potere di farlo... Vivo dei miei appuntamenti. E questa ecconomia deriva dalle diminuite spese in campagna, cioè dei cresciuti avvantaggi... Ho avuto lettere da Vienna. Nane è bene, e studia. Mi sono incaricato del suo mantenimento, suo padre n(on) potendo p(er) ora ed avendomi detto che rimborserà mettodicamente in seguito. Spero che la mia lettera scritta da Vienna il giorno della mia partenza sia arrivata a tempo p(er) persuadere Viaro a non precipitare inutilmente un viaggio... Chiudo la presente, dimandando sempre la benedizione dei genitori, e le preci del sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

Αρ. 034

Βεσεμβούργον εν Αλσατία, 17/29 Ιουνίου 1315

Αφίχθην ενταύθα την πρωίαν ταύτην συνοδεύων τον Αυτοκράτορα. Ευρισκόμεθα εις την Γαλλίαν και είμεθα ευπρόσδεκτοι υπό πάντων. Ουδεμία

αντίστασις μετά την τρομεράν μάχην της 18ης, κατά το νέον ημερολόγιον, εις το Βέλγιον... Σύμπασα η Γαλλική στρατιά κατεστράφη. Ο Στρατάρχης Ουέλλιγκτον και ο Μπλύχερ εδοξάσθησαν. Ο πρώτος ανθιστάς εις τας επιθέσεις του Βοναπάρτου. Ο δεύτερος αφιχθείς εγκαίρως διά να επιτεθή εκ των νώτων εναντίον του Γαλλικού στρατεύματος και να ανατρέψη τούτο. 400 πυροβόλα, όλον το υλικόν μιας στρατιάς 200 χιλιάδων ανδρών. Πάσα η παλαιά και η νέα φρουρά κατεστραμμένη. Ο Βοναπάρτης κατήντησε να τραπή εις φυγήν... υπεχρεώθη να παραιτηθή διά δευτέραν φοράν του αμφιβόλου στέμματος υπέρ του υιού... Πάσαι αι υπηρεσίαι του κράτους εν συγχύσει. Η Βανδέα εθριάμβευσεν. Ο Νότος εδοξάσθη. Ο Βασιλεύς εγένετο δεκτός και επευφημήθη υπό των επαρχιών, αίτινες είδον την ήτταν των πραιτωριανών στρατευμάτων... Αυτά είναι τα αποτελέσματα της νίκης της 18ης και της κατ’ εκπληκτικόν τρόπον ταχείας προελάσεως του Ρωσικού στρατεύματος... 200 χιλιάδες στρατιώται και 50 χιλιάδες ιππείς... 1000 πυροβόλα. Πάντα ταύτα αφίχθησαν ήδη και εις πολλά; φάλαγγας διήλθον τον Ρήνον προ τριών ημερών... Η Πρωσσική στρατιά και η Αυστριακή και η Βαυαρική και η του Βυρτεμβούργου· και εκείναι των Πριγκίπων της Γερμανίας καθιστώσιν την Ευρωπαϊκήν αυτήν δύναμιν τόσον τρομεράν, όσον ουδέποτε έως τώρα παρουσιάσθη όμοια. Τα αποτελέσματα διά το γενικόν καλόν ώφειλον να είναι ανάλογα... Επιθυμώ και ελπίζω τούτο. Ημείς θα εξακολουθήσωμεν την πορείαν και εντός συντόμου διαστήματος θα είμεθα εις Νανσύ... Εντεύθεν, εάν θα σταματήσωμεν επί τινα ημέραν, θα σας γράψω... Εν τω μεταξύ έχων εις την διάθεσίν μου το πρωϊνόν και έχων προηγηθή όλων των άλλων εις το Γενικόν Στρατηγείον και ενώ ο Αυτοκράτωρ δεν θα αφιχθή παρά εις τας δύο, επωφελούμαι διά να σας γράψω και διά να σας αποστείλω ένα χρηματικόν βοήθημα, κατά το οποίον δύναμαι να ελαττώσω (λαμβανομένου υπ’ όψιν του στρατιωτικού τρόπου ζωής) τας ιδικάς μου εξαμηνιαίας αποδοχάς. Αποστέλλω υμίν όθεν, μέσω του κυρίου Σταύρου Ιωάννου των Ιωαννίνων 500 τζεκίνια Ολλανδίας, εις συνάλλαγμα, το οποίον όσον το δυνατόν ολιγώτερον θα υποστή τας μειώσεις της διαφοράς συναλλάγματος και το οποίον θα συμφέρη υμίν όσον το δυνατόν περισσότερον. Αι εντολαί, τας οποίας έδωσα εις την Βιέννην είναι ανάλογοι προς την υπόδειξιν ταύτην. Και ας χρησιμεύση υμίν ως κανών.

Εις τας απαντήσεις υμών του παρελθόντος έτους, όταν απέστειλα προς υμάς τα άλλα 500 τζεκίνια, υμείς μου γράψατε ότι πρόθεσις υμών ήτο να μοι αποστείλητε το δίκαιον διάφορον επί του προειρημένου κεφαλαίου, θεωρώ και εγώ δίκαιον το μέτρον τούτο, καθ’ όσον μου φαίνεται ομοίως δίκαιον όπως όσοι μου ανήκουν απολαμβάνουν ομοίως των καρπών των μόχθων μου. Προτείνω όθεν προς υμάς όπως διανείμητε εκείνο το διάφορον, το οποίον υμείς θα κρίνητε ότι είναι αρμόζον δι’ αυτά τα πρώτα φ.1v 500 τζεκίνια / εις τας τρεις αδελφάς, εις την Μαριέτταν και τας

δύο μοναχάς... Η πρώτη δύναται να λάβη το ήμισυ του ποσού και το έτερον ήμισυ διηρημένον εις δύο ίσας μερίδας, αι δύο άλλαι αδελφαί. Τούτο το μέτρον διά τους τόκους του παρελθόντος έτους... Εάν υμείς ήθελεν είσθε εις θέσιν να εισπράξητε ταυτοχρόνως όλους τους τόκους του τρέχοντος έτους δι’ όλα. τα χίλια τζεκίνια... Θα μοι έδιδεν πλείονα ευχαρίστησιν καθ’ όσον αι αδελφαί θα ήτο δυνατόν να έχωσιν εις την διάθεσίν των και διά χρήσιν των ένα ποσόν ολιγώτερον μικρόν... Δεν υπεισέρχομαι εις ουδεμίαν λεπτομέρειαν... είπον τους τόκους των 500 και των 500 τζεκινίων ενώ γνωρίζω ότι τούτο δεν αποτελεί την απόλυτον ακρίβειαν... Όμως δεν έχει σημασίαν. Υμείς θα ρυθμίσητε τα πάντα κατά τον πλέον δίκαιον, κατά την γνώμην σας, τρόπον και τον πλέον ανάλογον προς τας επιθυμίας μου. Γράφω προς τας αδελφάς σχετικώς, διά των εσωκλείστων σημειωμάτων, τα οποία υμείς έχητε την καλωσύνην να επιδώσητε προς αυτάς μετά των χρημάτων, όταν αυτά θα αφιχθώσιν... Επί του θέματος τούτου δεν θα ειπώ περισσότερα. Πράττω ό,τι δύναμαι... Και εάν δεν πράττω περισσότερα, τούτο είναι διότι δεν δύναμαι να πράξω... Ζω εκ των αποδοχών μου. Και αι οικονομίαι αυταί προέρχονται εκ των ηλαττωμένων εξόδων κατά το διάστημα της εκστρατείας, τουτέστιν εκ των ηυξημένων πλεονεκτημάτων... Έλαβα επιστολάς εκ Βιέννης. Ο Νάνε είναι καλά και σπουδάζει. Είμαι επιφορτισμένος διά την διατροφήν του, καθ’ όσον δεν δύναται επί του παρόντος ο πατήρ του και καθ’ όσον μοι έχει ανακοινώσει ότι προοδευτικώς θα μοι αποδίδη τα οφειλόμενα. Ελπίζω ότι η εκ Βιέννης γραφείσα επιστολή μου, την ημέρα της αναχωρήσεώς μου, έφθασεν εγκαίρως διά να πείση τον Βιάρον όπως μη επισπεύση το ταξίδιόν του ανωφελώς... Κλείω την παρούσαν, επικαλούμενος πάντοτε την ευλογίαν των γονέων και τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

111

No 035

Ligney, 26 Giugno/8 Luglio 1815

Le ho scritto ultimamente da Vaissemburgo. E quella, come la presente fu raccomandata al banchiere sig(no)r Stavro di Giovanni. La guerra è finita. L’ ultima battaglia fu data dal Maresciallo Blucher alle porte di Parigi... La Capitale si è resa... Il Be va occupare il Suo trono. Bonaparte scappa, e credesi che voglia rifugiarsi in America... Le nostro armate continuano i loro movimenti. Trattasi di dare a quest’

opera una grande solidità... Credo che essa la avrà... Se avrò un esemplare della capitolazione del 3 Luglio, l’ includerò. Suppongo che è da Parigi, dove le scriverò dopo la presente... Mi affretto non di meno di darle una s(econ)da buona, buonnissima nuova... Una delle più grandi difficoltà, quella che rendeva ancora indecisa la sorte nostra, è stata levata... La Corte Brittanica, sembra uniformarsi a quella di Russia sulle maniere di consolidare l’ esistenza politica e la tranquillità delle Isole nostre. Le notizie che abbiamo ricevuto avanti jeri da Londra portano questo risultato... Spero quindi che n(on) avrò perduto l’ oglio, ed l’ opera. E che fra breve l’ affare nostro sarà regolato alla piena, pienissima soddisfazione nostra. Saremo noi stessi... Conserverem(m)o un nome, un carattere esterno, le nostre leggi, il nostro governo, sotto l’ alta e potente Prottezione Brittanica, e colle più alti e più potenti garantie1. Tutto questo è in mente et in petto. Sarà reale e infallibile quando sarà in iscritto in buona e dovuta forma, e quando tutti gli aventi diritto e voce, apporanno il loro formale assentimento. Bisogna quindi avere pacienza, e non dire quattro, che quando sono in sacco. Non è dunque necessario che io raccomandi qui misura e silenzio, e pacienza.

Le ho scritto da Vaissemburgo, accompagnandole per la via di Gianina 500 zecchini. E diedi alcuni dispozioni che hanno rapporto a questo invio. La mia salute è ottima... E sarò pienamente felice, quando potrò dirsi di avere in queste circostanze adempieti, per quanto era in mio potere, i doveri saeri di cittadino e di figlio. Baccio le mani ai genitori. Imploro sempre la benedizione dello sacromonaco nostro, e quella del Cielo. Abbraccio f(rate)llj, e sorelle, cognati, e nipoti. Non scrivo a Viaro, non avendomi assolutamente tempo.

Il figlio Giovanni

Αρ. 035

Λινύ, 26 Ιουνίου / 8 Ιουλίου 1815

Έγραψα υμίν επ’ εσχάτως εκ Βεσεμβούργου. Και εκείνη, όπως και η παρούσα επιστολή παρεδόθη εις τον τραπεζίτην Σταύρον Ιωάννου. Ο πόλεμος ετελείωσεν. Η τελευταία μάχη εδόθη υπό του Στρατάρχου Μπλύχερ εις τας πύλας των Παρισίων. Η πρωτεύουσα κατελήφθη... Ο Βασιλεύς πρόκειται να καταλάβη τον θρόνον του. Ο Βοναπάρτης διέφυγεν και πιστεύεται

1. σπάνιος τύπος, αντί garanzia.

ότι θέλει να καταφύγη εις την Αμερικήν... Αι ημέτεραι στρατιαί συνεχίζουν τας κινήσεις των. Πρόκειται να δοθή εις το έργον τούτο μία μεγάλη σταθερότης... Πιστεύω ότι θα την λάβη... Εάν εύρω ένα αντίτυπον της συμφωνίας της 3ης Ιουλίου θα το εσωκλείσω. Υποθέτω ότι εκ Παρισίων θα σας γράψω την επομένην επιστολήν... Επείγομαι ουχ ήττον διά να αναγγείλω υμίν μίαν δευτέραν καλήν, καλλίστην είδησιν... Μία εκ των μεγαλυτέρων δυσκολιών, εκείνη ήτις καθίστα πλέον αναποφάσιστον την τύχην ημών ήρθη. Η Βρεταννική Αυλή, φαίνεται να συμφωνή προς εκείνην της Ρωσίας διά τον τρόπον, δι’ ου θα σταθεροποιηθή η πολιτική ύπαρξις και η ηρεμία των Ιονίων νήσων. Αι ειδήσεις, τας οποίας ελάβομεν προχθές εκ Λονδίνου οδηγούν εις το αποτέλεσμα τούτο... Ελπίζω όθεν, ότι δεν έχω χάσει το έλαιον και το έργον. Και ότι εντός βραχέος χρονικού διαστήματος η υπόθεσις ημών θα διακανονισθή προς πλήρη, πληρεστάτην ικανοποίησιν ημών. Θα είμεθα ημείς οι ίδιοι... Θα διατηρήσωμεν ένα όνομα, ένα εξωτερικόν χαρακτήρα, τους νόμους ημών, την διοίκησιν ημών υπό την υψηλήν και ισχυράν Βρεταννικήν Προστασίαν και μετά των πλέον υψηλών και ισχυρών εγγυήσεων. Πάντα ταύτα, τα ευρισκόμενα εν τω νω και εν τη καρδία θα πραγματοποιηθώσιν και θα καταστώσιν αλάνθαστα όταν θα διατυπωθώσιν γραπτώς υπό την καλήν και οφειλομένην μορφήν και όταν πάντες οι έχοντες δικαίωμα και φωνήν θα επιθέσουν την τυπικήν αυτών συναίνεσιν. Οφείλομεν όθεν, να έχωμεν υπομονήν και να μη λέγωμεν τέσσαρα, παρά μόνον όταν αυτά ευρίσκονται εντός του σάκκου. Δεν είναι όθεν, αναγκαίον να συστήσω εγώ τώρα μετριοπάθειαν και σιωπήν και υπομονήν.

Έγραψα προς υμάς εκ Βεσεμβούργου, συνοδεύουν την επιστολήν διά 500 τζεκινίων. Και υπέδειξα διάθεσίν τινα, σχέσιν έχουσαν προς την (χρηματικήν) αποστολήν ταύτην. Η υγεία μου είναι εξαιρετική. Και θα είμαι ευτυχέστερος, όταν θα δυνηθώ να ανακοινώσω ότι υπό τας παρούσας περιστάσεις εξετέλεσα, εν όσιο μου ήτο δυνατόν, τας ιεράς υποχρεώσεις του πολίτου και του υιού. Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων. Επικαλούμαι πάντοτε την ευλογίαν του ιερομονάχου ημών και εκείνην του Θεού. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς, ανδραδέλφους και ανεψιούς. Δεν γράφω προς τον Βιάρον, μη διαθέτων, κυριολεκτικώς. χρόνον.

Ο υιός Ιωάννης