Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

famiglia, ed amici. Manco di quel riscontro, come dei successivi che accompagnavano vetri, ed il velluto per la sig(nor)a madre. Mi è gratissimo sapere l’ utilità del picciolo sussidio rimessole da Minziakj. Prima di partire da Vienna, quando saprò definitiv(ament)e del mio destino particolare, e di quello della Patria cercherò di venire ancora in soccorso della famiglia come e p(er) quanto potrò. Tutto questo sarà deciso fra breve, n(on) vi essendo più ragione di ritardi ulteriori, o molto lontani. Le circostanze che possono parere ai molti difficili a conciliarrsi, si riducono alla fine le più favorevoli, e le più feconde in utili combinazioni.

Nessun timore di invidia o di gelosia può avermi fatto riguardare come eccessive le grazio di S.M. Esse non consistono in segni esteriori... Ma bensì nella progressiva bontà colla quale S.M. degna impiegarmi in affari che escono dalla sfera che mi concerne nella qualità di suo ministro in Svizzera... Lunghi dall’ esserne come accaderebbe a più d’ uno inebriato di gioja o di amor proprio, sono penetrato di riconnoscenza verso il Magnanimo Principe, e dolente di non poter rispondere per la parvità dei mezzi miei, e p(er) infinite altre considerazioni, all’ eminenza di tale e tanta destinazione. Essa è del momento ed occasionale. Quello che mi farebbe più dolente sarebbe la possibilità di vederla convertita in destinazione permanente. Ed è in questo unico e solo senso, che ella deve comprendere il troppo ed il detto Latino che in altra mia Le scrissi... ne quid nimis. Quello di cui io posso assicuararla si è che senza farmi nessuna nessunissima illusione cerco, e cercherò sempre di tenermi in quella sferra ove cadauno deve e può più facilmente trovarsi, nella sua vera linea di direzione. L’ uomo essendo al morale ciò che i corpi sono1 fisicamente. Tolti dalla loro linea di gravitazione non restano più saldi, ma cadono, e rottolano... Fermo ed inalterabile in questo principio, chino il capo, alla volontà suprema del Principe, e mi raccomando constantomente alla prottezione del Cielo, ed alla benedizione dei genitori. Non dirò di più dettagli sulle cose che ci riguardano particolarmente. Voglio dire quelle della Patria nostra. Saranno decise, e sarò ascoltato. Sono intanto consolatissimo di sapere che lo stato attuale è soddisfacente, e che la famiglia non ha che motivi di soddisfazione.

φ.1v / Scriverò più a lungo fra breve, dovendo indirizare a Viaro un voluminoso pacchetto che gli è indirizzato nella sua qualità di secretano dell’ Academia, dall’Academia di Copenaghe. In tale occasione darò anch’io alla nostra Accademia una picciola memoria dalla quale potrassi ritirare sommo vantaggio, se una volta, i nostri norranno far cose piut-

1. Πιθανή ανάγνωση

tosto che frasi. Farò conoscere i mezzi pei quali potrassi introdurre da noi lo stabilimento delle scuole pratiche di agricoltura che esistono in Svizzera, e delle quali ho fatto un esame diligente. Bisogna p(er) altro che io abbi il tempo di occuparmene... Per ora questo mi manca. La mia salute è buona. Essa si sostiene malgrado il lungo lunghissimo star seduto, ed il travaglio mentale.

Sono impaciente di avere nuove dalla famiglia. Intanto i miei cordiali saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj e sorelle, e nipoti. Baccio le mani ai zij e zie. Imploro ancora la benedizione dei genitori, e quella dello sacromonaco nostro. Abbiamo fatto qui il carnevale coll’ Arcivescovo, e seco lui pranzerò giovedì, cioè dimani· è l’ ultimo giorno di carnevale. Preferisco la sua tavola greca, a tutte le tavole magnifiche dei ministri e dei principi.

Il figlio Giovanni

Βιέννη, 24 Φεβρουαρίου f 8 Μαρτίου 1815

Ο Ναράντζης έσχεν την καλωσύνην να μοι αποστείλη τας υπ’ αριθ. 056, 057 επιστολάς υμών. Η παρούσα θα διευθυνθή προς υμάς υπό του αυτού φίλου, προς τον οποίον εμπιστεύομαι αυτήν. Η επιστολή, την οποίαν επιθυμείτε υμείς να γνωρίσητε, τουτέστιν εκείνην, την οποίαν η Ελβετική Δίαιτα απηύθυνεν προς τον Αυτοκράτορα, και εν τη οποία γίνεται λόγος διά το έργον μου, απεστάλη υπ’ εμού από του μηνός Δεκεμβρίου, εντός ενός δέματος, του οποίου κομιστής έως την Τεργέστην ήτο ο Ναράντζης, και το οποίον βεβαίως αφιχθήσεται υμίν, καθ’ όσον εσυνώδευεν αντικείμενα, άτινα προορίζω διά την οικογένειαν και τους φίλους. Στερούμαι απαντήσεως δι’ αυτήν καθώς και διά τας επομένας, αίτινες εσυνώδευον τα υαλικά και το βελούδον διά την σεβαστήν μητέρα. Είναι δι’ εμέ τα μάλα ευχάριστον να γνωρίζω την χρησιμότητα της μικράς βοήθειας, της διαβιβασθείσης διά του Μιντσιάκη. Προτού αναχωρήσω εκ της Βιέννης, όταν θα γνωρίζω οριστικώς περί της ιδιαιτέρας τύχης μου και περί εκείνης της πατρίδος, θα επιδιώξω όπως εκ νέου έλθω εις συνδρομήν της οικογενείας όπως και όσον δυνηθώ. Πάντα ταύτα θα αποφασισθούν εντός βραχέος χρόνου, καθ’ όσον δεν υπάρχουν πλέον λόγοι περαιτέρω καθυστερήσεων η είναι λίαν απόμακροι. Αι περιστάσεις, αίτινες παρουσιάζονται εις τους πολλούς ως δυσκόλως συνδιαλλασσόμεναι... εις το τέλος καθίστανται αι πλέον ευνοϊκαί και αι πλέον γόνιμοι δι’ επωφελείς συνδυασμούς.

Ουδείς φόβος φθόνου η ζηλοτυπίας δύναται να συντελέση ώστε να θεωρώ ως υπερβολικήν την ευαρέσκειαν της Α.Μ. Αύτη δεν συνίσταται εις εξω-

τερικάς εκδηλώσεις... αλλά βεβαίως εις την ολοέν αυξανομένην εύνοιαν, δι’ ης η Α.Μ. ευδοκεί να επιφορτίζη εμέ δι’ υποθέσεων, αίτινες εξέρχονται εκ της σφαίρας των υποθέσεων εκείνων, τας οποίας συγχωρεί εις εμέ η ιδιότης μου, του Υπουργού Αυτού εν Ελβετία.... Μακράν του να καταστώ, ως θα ήθελεν συμβή, ως εις μεθυσμένος υπό της χαράς και της φιλαυτίας, διακατέχομαι υπό ευγνωμοσύνης προς τον Μεγάθυμον Πρίγκιπα και θλίβομαι διότι δεν δύναμαι να ανταποκριθώ, ένεκα της πενιχρότητος των δυνατοτήτων μου, και δι’ απείρους ετέρους λόγους, εις το ύψος τοσαύτης και τοιαύτης αποστολής. Αυτή είναι στιγμιαία και συμπτωματική. Εκείνο, όπερ θα έθλιβεν εμέ περισσότερον θα ήτο η πιθανότης να ιδώ αυτήν μεταβαλλομένην εις σταθεράν θέσιν. Είναι δε αυτή η έννοια, υπό την οποίαν υμείς δύνασθε να αντιληφθήτε το καθ’ υπερβολήν και το λατινικόν ρητόν, όπερ εις άλλην επιστολήν μου σας έγραψα... ne quid nimis. Εκείνο περί του οποίου εγώ δύναμαι να διαβεβαιώσω υμάς είναι, ότι εγώ χωρίς να έχω ουδέ την ελαχίστην αυταπάτην επιζητώ και θα επιζητήσω πάντοτε να παραμένω εις εκείνην την σφαίραν, εν η οφείλει τις και δύναται ευκόλως να ευρίσκηται, εις την ορθήν γραμμήν διευθύνσεως. Διότι ο άνθρωπος εξ ηθικής απόψεως είναι ότι τα σώματα εκ φυσικής. Μετακινούμενα δηλαδή, από του κέντρου της βαρύτητάς των δεν παραμένουν σταθερά πλέον, αλλά πίπτουν και κατατρακυλούν... Σταθερός και αμετάβλητος, επί της γραμμής ταύτης, κλίνω την κεφαλήν ενώπιον της ανωτάτης θελήσεως του Πρίγκιπος και συνιστώ εαυτόν σταθερώς εις την προστασίαν του Θεού και εις την ευλογίαν των γονέων. Δεν θα εκθέσω επί πλέον λεπτομερείας περί της Πατρίδος ημών. Θα αποφασισθώσιν και θα είσακουσθώ. Εν τω μεταξύ αισθάνομαι μεγάλην παραμυθίαν, πληροφορούμενος ότι η παρούσα κατάστασις είναι ικανοποιητική και ότι η οικογένεια δεν έχει παρά λόγους ικανοποιήσεως.

φ.1v / Θα σας γράψω συντόμως εκτενέστερον, οφείλων να διευθύνω προς τον Βιάρον ένα ογκώδες δέμα, όπερ του απεστάλη υπό την ιδιότητά του του γραμματέως της Ακαδημίας, υπό της Ακαδημίας της Κοπεγχάγης. Επί τη ευκαιρία ταύτη θα αποστείλω και εγώ προς την Ακαδημίαν ημών, ένα μικρόν υπόμνημα, εκ του οποίου δυνατόν να προκύψουν μέγιστα πλεονεκτήματα, εάν οι ημέτεροι θα θελήσουν μίαν φοράν να κάμωσιν έργα μάλλον ή φράσεις. Θα συμβάλω ώστε να γνωρίσουν τα μέτρα, δι’ ων δύναται να εισαχθή παρ’ ημίν η σύστασις πρακτικών σχολών της γεωργίας, αίτινες υφίστανται εν τη Ελβετία και περί των οποίων εγώ έκαμα μία ενδελεχή έρευναν. Πρέπει όμως εγώ να εύρω τον χρόνον να ενασχοληθώ περί αυτών... Επί του παρόντος αυτός μου λείπει. Η υγεία μου είναι καλή. Αυτή διατηρείται, παρά την μακράν καθιστικήν ζωήν και την πνευματικήν εργασίαν.

Ανυπομονώ να λάβω ειδήσεις της οικογενείας. Εν τω μεταξύ τους εγκαρδίους χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων. Επικαλούμαι εκ

νέου την ευλογίαν των γονέων και εκείνην του ιερομονάχου ημών. Εορτάσαμεν εδώ τας Απόκρεω μετά του Αρχιεπισκόπου και μετ’ αυτού θα γευματίσω την Πέμπτην, τουτέστιν αύριον. Είναι η τελευταία, ημέρα των Απόκρεω. Προτιμώ την ελληνικήν τράπεζαν αυτού έναντι όλων των μεγαλοπρεπών συμποσίων των Υπουργών και των Πριγκίπων.

Ο υιός Ιωάννης

105

No 028 Vienna, 17/29 Marzo 1815

Il precedente mio numero deve averlo annunciato il ricevimento delle Sue del mese di Decembre. Questo Le porta le doglianze della mancanza di più recenti lettere. Sebbene Benackj e Naranzi mi mandino nuove dalla Patria, e che mi assicurino che quelle della famiglia sono ottime, come lo spero e desidero. Per quanto io mi studj di trovare il motivo di tanto e si lungo silenzio non ne posso scorgere le ragioni. E solo attribuisco a generali circostanze la non frequente circolazione della nostra corrispondenza... Mi sarebbe per altro grato di sapere il destino che anno avuto gli effetti da qui trasmessi in tre successive spedizioni, che so arrivate a Trieste, e da Trieste partite felicemente per la loro destinazione... La mia salute è sempre buona... Le occupazioni accresciute e complicate, in ragione delle nuove complicazioni alle quali da luogo l’ avvenimento del giorno. Esso è più importante di quello che fu da molti considerato nel suo principio. Se ne a oggimai la prova nei successi rapidi dell’ immoralità e della perfidia francese... Non è un uomo solo che l’ Europa è determinata di compattere; essa è una generazione di uomini senza religione, senza onore, senza patria, senza principj, che si deve punire e corregere... Dio voglia, che questa generazione si limiti soltanto a quella su di cui direttamente Bonaparte esercita la sua maligna influenza! I Sovrani riuniti a Vienna hanno irevocabilm(ent)e decisa la guerra contro il mostruoso potere di questi principj, e di tutti gl’ uomini che ne fanno professione... Le armate sono di già in movimento. E la giustizia di Tanta Causa va decidersi ancora una volta dalla forza delle armi. L’ Imperatore Alessandro, è il primo in questa carriera nobile dell’onore, e della légitimité. I Suoi Augusti Alleati lo secondano. Tutti restano ancora qui in Vienna, e si stanno concordando ed eseguendo le grandi e forti misure che devono purifi-

care il Mondo da tanta peste... Non so se mi sarà permesso di ritornare al mio posto, divenuto p(er) le circostanze di un’ altra importanza. Ne ho chiesto la permissione... Mi fu agiornata, trovandosi dalla bontà estrema di Sua Maestà, che l’ opera mia debole, ma zelante era più utile qui che altrove... Vedremo in seguito ciò che sarà p(er) nascere relativamente a me. Quello che io desidero dal fondo del cuore, è di essere al mio posto... Non so peraltro se questo desiderio potrà avere ascolto. Gli affari nostri, quelli cioè della Patria resteranno forse non molto φ.1v decisi. E sarà molto se di una maniera astratta potrassi decidere, / le basi su di cui saranno regolati in avenire. Anco i ritardi sui quali si sono portate delle doglianze, tornano e torneranno spero a nostro vantaggio. Io n(on) perdo, e n(on) perderò di vista un solo istante, l’ affare che interessa tutto me stesso; voglio dire, la Patria nostra. Questo è tutto quello che io posso dirle... E nulla più.

Mamunà il figlio, del quale ho ricevuto nuove dall’ armata è bene collocato. Non Le mando la lettera che esso mi scrive, affincchè il plico n(on) divenghi volluminoso. Ella potrà n(on) pertanto assicurare i suoi parenti, che sta bene, e che è sodisfattissimo della sua sorte. Mille e mille saluti a tutti quanti. Imploro sempre le preci dello sacromonaco nostro, e la benedizione dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 028

Βιέννη, 17/29 Μαρτίου 1815

Η προηγούμενη ιδική μου επιστολή οφείλει να έχη ήδη αναγγείλει υμίν την λήψιν των επιστολών υμών του Δεκεμβρίου. Η παρούσα μεταφέρει υμίν τα παράπονα διά την έλλειψιν πλέον προσφάτων επιστολών μολονότι ο Μπενάκης και ο Ναράντζης μοι αποστέλλουν ειδήσεις εκ της Πατρίδος και διαβεβαιώσιν εμέ ότι και εκείναι της οικογενείας είναι εξαίρετοι, ως ελπίζω και επιθυμώ. Όσον και αν εγώ προσπαθώ να εύρω την αιτίαν της τοσαύτης και τόσον μακράς σιωπής, δεν δύναμαι να διακρίνω τους λόγους. Την όχι συχνήν διεξαγωγήν της αλληλογραφίας ημών αποδίδω μόνον εις την γενικήν κατάστασιν... Ήθελεν είναι εξ άλλου ευχάριστον να πληροφορηθώ την τύχην, ην έσχον τα αντικείμενα, εντεύθεν αποσταλέντα διά τριών διαδοχικών αποστολών άτινα γνωρίζω αφιχθέντα έως την Τεργέστην και εκ της Τεργέστης αναχωρήσαντα αισίως διά τον προορισμόν των... Η υγεία μου είναι πάντοτε καλή... Αι ενασχολήσεις επηυξήθηκαν και κατέστησαν πλέον περί-

πλοκοι, εξ αιτίας των νέων προβλημάτων, άτινα δημιουργούν τα καθημερινά γεγονότα. Αυτά είναι πλέον σημαντικά, εξ όσον πολλοί εθεώρησαν κατ’ αρχήν. Έχομεν ήδη την απόδειξιν διά την ταχείαν πρόοδον της ανηθικότητος και της απιστίας των Γάλλων... Δεν είναι εις μόνος άνθρωπος, εκείνος εναντίον του οποίου είναι αποφασισμένη να αγωνισθή η Ευρώπη· είναι μία γενεά ανθρώπων άνευ θρησκείας, άνευ τιμής, άνευ πατρίδος, άνευ αρχών, ήτις πρέπει να τιμωρηθή και να διορθωθή... Ο Θεός ας ευδοκήση, ώστε αυτή η γενεά να περιορισθή μόνον εις εκείνην, επί της οποίας ο Βονοπάρτης ασκεί αμέσως την μοχθηράν επίδρασίν του! Οι ηγεμόνες συγκεντρωθέντες εις την Βιέννην απεφάσισαν αμετακλήτως τον πόλεμον εναντίον της τερατώδους δυνάμεως των πριγκίπων τούτων και εναντίον όλων εκείνων των ανθρώπων, οίτινες τας διακηρύττουν... Αι στρατιαί ήδη ευρίσκονται επί ποδός πολέμου. Και η δικαιοσύνη της Τοσαύτης Υποθέσεως διά μίαν εισέτι φοράν θα απονεμηθή διά των όπλων. Ο Αυτοκράτωρ Αλέξανδρος είναι ο πρώτος εν αυτή τη ευγενή σταδιοδρομία της τιμής και της νομιμότητος. Οι Σεπτοί Αυτού Σύμμαχοι συμπράττουν μετ’ αυτού. Πάντες ευρίσκονται εισέτι εν Βιέννη, ένθα αποφασίζοιυν και λαμβάνουν τα μεγάλα, και μικρά μέτρα, άτινα οφείλουν να απολυμάνουν τον κόσμον εξ αυτής της πανώλους... Δεν γνωρίζω εάν θα μοι επιτραπή να επιστρέψω εις την θέσιν μου, πράγμα όπερ ένεκα των περιστάσεων έλαβεν υψίστην σημασίαν. Εζήτησα την άδειαν... Ανεβλήθη η επιστροφή μου, καθ’ όσον η άκρα ευμένεια της Αυτού Μεγαλειότητος έκρινεν ότι το μικρόν, αλλά πλήρες ζήλου έργον μου, ήτο χρησιμώτερον ενταύθα η αλλαχού... Θα γνωρίσωμεν ακολούθως εκείνο, όπερ θα προκύψη σχετικώς προς εμέ. Εκείνο, όπερ επιθυμώ εκ των μύχιων της καρδίας μου είναι να ευρίσκωμαι εις την θέσιν μου... Δεν γνωρίζω όμως εάν αυτή η επιθυμία δύναται να εισακουσθή. Αι υποθέσεις ημών, τουτέστιν αι υποθέσεις της Πατρίδος θα παραμείνουν, πιθανώς, αναποφάσιστοι. Ήθελεν είναι δε πολύ, εάν και κατά τινα φ.1v τρόπον αόριστον, δυνηθή να αποφασισθούν / αι βάσεις επί των οποίων εν τω μέλλοντι θα ρυθμισθώσιν αι υποθέσεις ημών. Αι καθυστερήσεις όμως, διά τας οποίας εξεφράσθησαν παράπονα, ελπίζω ότι αποβαίνουν και θα αποβώσιν προς όφελος ημών. Εγώ δεν παραμελώ, και δεν θα παραμελήσω ουδ’ επί στιγμήν την υπόθεσιν, ήτις ενδιαφέρει εμέ ολοκληρωτικώς· δηλαδή, την Πατρίδα ημών. Αυτά είναι τα πάντα, άτινα εγώ δύναμαι να σας ειπώ... Και ουδέν περισσότερον.

Ο υιός Μαμωνάς, εκ του οποίου εγώ έλαβον ειδήσεις από του στρατεύματος είναι καλά και καλώς εγκατεστημένος. Δεν σας αποστέλλω την επιστολήν, την οποίαν αυτός μου γράφει διά να μην καταστή το δέμα ογκώδες. Υμείς όμως δύνασθε να διαβεβαιώσητε τους γονείς αυτού, ότι είναι καλά και τα μάλα ευχαριστημένος διά την τύχην του. Απείρους χαιρετισμούς προς άπαντας. Επικαλούμαι πάντοτε τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών και την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

104

No 029

Vienna, 30 Marzo / 11 Aprile 1815

Il Colonelo Church che qui è restato fino ad’ ora, parte p(er) l’ Italia, e si incarica di una lettera per Benackj, al quale raccomando la presente. Ho ricevuto le Sue dei n(umer)o 058 ed una di Viaro in data 29 Febrajo. Mi è grato sapere arrivate tutte le cose spedite. E la soddisfazione colla quale furono accolte. Sto preparando spedizioni di un pianoforte che servirà alla Lugrecia, e che sarà regalo di nozze. La felicito essa ed i suoi genitori. Sarà felice poicchè la famiglia Andruzellj è composta di ottime persone. Coll’occasione del pianoforte spedirò ancora qualche riccordo pel sacromonaco Simeone. Le cose nostre sono tuttavia in discussione; devono però fra breve essere decise. Il Colonelo Church ci a reso giustizia, e ci è stato utilissimo. Il Duca di Wellinghton col quale io sono stato in relazione intima anco p(er) le cose nostre è partito p(er) la Ollanda ove va prendere il comando di una armata. Mylord Clancarth che lo rimpiazza al Congresso, è egualmente ben disposto p(er) noi. Mylord Casteleragh avanti di partire da Vienna a degnato testimoniarmi il più vivo interesse pel felice successo delle nostre speranze. Vedremo presto il risultato di tante bontà da una parte, e di tutte le pene che mi sono dato dall’ altra. L’ Imperatore, accorda constantemente la sua benevolenza al nostro paese. E spero che da tanta prottezione ne risulterà non picciol vantaggio. Non ho communicato al Senato nessuna delle note particolari rimesse nel corpo di questa negoziazione, poicchè non devono nè possono ricevere notorietà che allora quando l’ affare sarà deciso. Ne tengo per altro registro, nella ferma intenzione di fare conoscere il contenuto alla Patria nostra a discarico della mia coscienza e della mia responsabilità.

Gli affari del Congresso vanno a finire. E quelli della guerra gli rimpiazzano. L’ Imperatore delle Russie alla testa di tutte le armate dell’ Europa, porterà la guerra a Bonaparte ed ai suoi sateliti. L’ Europa non vuole, nè può tollerare, la Francia sogiogata da un mostruoso potere fondato sulla perfidia, sullo spergiuro, e accompagnato da tutti i delirj della rivoluzione. La più stretta unione di principi e di interessi, φ.lv lega tutti i cabinetti delle grandi Potenze. Un nuovo trattato di/alleanza è stato stipulato. Le armate tutte sono in movimento. L’ Austriaca in Italia va scacciare Murat. Eccole in poche parole lo stato delle cose. Nel mio particolare n(on) so bene fino ad ora quello che sarà di me. Desidero come Le scrissi di ritornare al mio posto. Ma dubito di n(on) potrei ottenere per qualche tempo un tal favore. E converrà forse montare

ancora a cavallo... La mia salute se ne gioverà. Poicchè giammai n(on) mi sono meglio portato che durante la campagna passata.

La prego dei miei cordiali saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj e sorelle, ed i nuovi parenti. Mi raccomando alle benedizioni dei genitori ed alle preci del sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

L’ occlusa lettera per Viaro contiene un pachetto che gli è indirizzato dall’ Academia di Copenaghen ed una lettera pel sig(no)r Giorgio Quartano.

Αρ. 029

Βιέννη, 30 Μαρτίου / 11 Απριλίου 1815

Ο Συνταγματάρχης Church, όστις μέχρι της ώρας ταύτης παρέμεινειν ενταύθα, αναχωρεί διά την Ιταλίαν και επιφορτίζεται μιας επιστολής διά τον Μπενάκην, εις τον οποίον συνιστώ την παρούσαν επιστολήν. Έλαβον την υπ’ αριθμ. 058 επιστολήν του Βιάρου, υπό ημερομηνίαν 29 Φεβρουαρίου. Είναι ευχάριστον δι’ εμέ να πληροφορούμαι αφιχθέντα όλα τα αποσταλέντα πράγματα- και την ικανοποίησιν, δι’ ης εγένοντο δεκτά. Ετοιμάζω την αποστολήν ενός πιάνου, όπερ θα προσφερθή εις την Λουκρητίαν ως γαμήλιον δώρον. Συγχαίρω αυτήν και τους γονείς αυτής. Θα είναι ευτυχής διότι η οικογένεια Ανδρουτσέλλη αποτελείται εξ αρίστων προσώπων. Διά της ευκαιρίας του πιάνου θα αποστείλω ακόμη και αναμνηστικόν τι δώρον διά τον ιερομόναχον Συμεώνα. Αι υποθέσεις ημών είναι πάντοτε υπό συζήτησιν· οφείλουν όμως εντός συντόμου χρόνου να αποφασισθώσιν. Ο Συνταγματάρχης Church απέδωκεν δικαιοσύνην ημίν και υπήρξεν τα μάλα επωφελής δι’ ημάς. Ο δουξ του Ουέλλιγκτων, μετά του οποίου εγώ είχον εμπιστευτικήν συνομιλίαν διά τας υποθέσεις ημών, ανεχώρησεν διά την Ολλανδίαν, ένθα θα αναλάβη την διοίκησιν της στρατιάς. Ο Μυλόρδος Clancarth, όστις αναπληροί αυτόν εις τον Συνέδριον είναι ομοίως ευμενώς διατεθειμένος έναντι ημών. Ο Μυλόρδος Κάστλερεη πριν αναχωρήση από την Βιέννην, ηυδόκησεν να μοι παράσχη μαρτυρίας του πλέον ζωηρού ενδιαφέροντος διά την ευτυχή κατάληξιν των ημετέρων ελπίδων. Θα γνωρίσωμεν ταχέως το αποτέλεσμα το οποίον είναι έργον, τοσαύτης ευνοίας αφ’ ενός και αφ’ ετέρου όλων των κόπων, εν οις υπεβλήθην. Ο Αυτοκράτωρ σταθερώς παρέχει την ευμένειάν του και τη πατρίδι ημών. Ελπίζω δε ότι τοσαύτη προστασία θα έχη ως αποτέλεσμα όχι μικρά πλεονεκτήματα. Δεν εκοινοποίησα εις την Γερουσίαν ουδεμίαν εκ των ιδιαιτέρων διακοινώσεων, των υποβληθεισών κατά την διάρκειαν αυτών

των διαπραγματεύσεων, καθ’ όσον δεν δύνανται ουδ’ οφείλουν να καταστώσιν γνώσται παρά μόνον όταν η υπόθεσις θα έχη τελειώσει. Κρατώ όμως σημειώσεις, επί τη σταθερά αποφάσει, όπως καταστήσω γνωστόν εις την πατρίδα το περιεχόμενον δι’ ελάφρυνσιν της συνειδήσεώς μου και της ευθύνης μου.

Αι υποθέσεις του Συνεδρίου πλησιάζουν προς την λήξιν των. Αντικαθιστώσιν αυτάς, εκείναι περί του πολέμου. Ο Αυτοκράτωρ των Ρωσιών επί κεφαλής πασών των στρατιών, θα διεξαγάγη τον πόλεμον εναντίον του Βοναπάρτη και των δορυφόρων αυτού. Η Ευρώπη δεν θέλει, ούτε δύναται να ανεχθή την Γαλλίαν υποταχθείσαν εις μίαν τερατώδη εξουσίαν, στηριζομένην επί της απιστίας, επί της ψευδορκίας, συνοδευομένην δε υφ’ όλης της παραφοράς της επαναστάσεως. Ο πλέον στενός δεσμός αρχών και συμφερόντων συνδέει όλα τα Υπουργεία των μεγάλων Δυνάμεων. Μία νέα συνθήκη συμμαχίας συνήφθη. Πάσαι αι στρατιαί ευρίσκονται επί ποδός πολέμου. Η Αυστριακή εν Ιταλία πρόκειται να εκδιώξη τον Murat. Ιδού εν ολίγαις λέξεσιν η κατάστασις των πραγμάτων. Όσον αφορά εις την προσωπικήν κατάστασίν μου δεν γνωρίζω επί του παρόντος το μέλλον μου. Επιθυμώ, ως έγραψα υμίν, όπως επιστρέψω εις την θέσιν μου. Όμως δυσπιστώ, ότι δεν ήθελα δυνηθή να επιτύχω επί τινα χρόνον παρόμοιον πλεονέκτημα. Ίσως θα πρέπη εισέτι να εξακολουθήσω την εφ’ ίππου πορείαν... Η υγεία μου θα ωφεληθή εκ τούτου. Καθ’ όσον ουδέποτε ήμην τόσον καλά, όσον κατά την διάρκειαν της παρελθούσης περιόδου.

Παρακαλώ υμάς διά τους πλέον εγκαρδίους χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και τους νέους συγγενείς. Συσταίνω εαυτόν εις την ευλογίαν των γονέων και εις τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

Η εσώκλειστος προς τον Βιάρον επιστολή, περιέχει ένα δέμα το οποίον του αποστέλλει η Ακαδημία της Κοπεγχάγης και μία επιστολή διά τον κύριον Γεώργιον Κουαρτάνον.

105

Senza Numero

Vienna, 14/26 Aprile 1815

Mi trovo in un momento in cui non posso avere alla mano il registro della mia corrispondenza. La presente dunque Le verrà senza numero.

Essa indirizzata p(er) Constantinopoli all’ amico sig(no)r Minziakj. Mi scrisse esso in data dell’ 8 del passato di averle reso conto della operazione economica. Non mi pare molto felice. Ma degli errori si impara a non farne all’avenire. I cambj e le proviggioni sono eccessive diminuz(io)ni del capitale. Però l’ amico n(on) poteva mettere freno alla avidità dei banchieri. Prima della mia partenza da qui spero di poterle fare entrare un altro picciolo sοvegno. E combinerò l’operazione direttamente p(er) la via di Gianina, col mezzo della dita Stavro di Giovanni, di cui un ramo tiene qui in Vienna un banco onoratissimo. La mia salute si conserva benissimo. I nostri affari sono sempre indecisi. Ma n(on) dispero di un esito felice. L’Europa va prendere le armi per ristabilire la pace generale minaciata fortemente dalla nuova rivoluzione operatasi in Francia. Credo quindi che mi sarà prescritto di montare ancora a cavallo. E lo farò di buon cuore, poicchè n(on) è fatica che onest’uomo debba fare volentieri per un principe cosi ottimo, e tanto giusto quanto lo è Alessandro. Degna sempre colmarmi delle sue infinite grazie, ed ogni giorno mi fa più schiavo. Dolce schiavitù, poicchè si fonda sui sentimenti i più veri di stima, di ammirazione, e di riconoscenza. Detto questo per mia e di Lei consolazione Le dirò una parola delle cure che mi sono date ultimamente, p(er) farmi ricordare alla niφ.1v potè Lugrecia. Ho qui / ordinato un pianoforte espressamente p(er) essa. Riusci perfettissimo. Ed è stato già spedito p(er) la via di Trieste avanti jeri. a cinque registri. Pianoforte. Arpa. Fagoto. Tamburo tartaro1. Feci innoltre l’ acquisto di molta musica, la quale va partire dimani, con una veste pel sacromonaco Simeone. Il sig(no)r Sograffo di Trieste sarà incaricato di tutta questa spedizione, e spero che sarà essa cosi fortunata come lo furono le precedenti. La spesa fatta p(er) tutti questi oggetti n(on) è grande... Ho profitato dei vantaggi del cambio, ed avendo i miei appuntamenti in zecchini di Ollanda posso senza grave sbilancio permettermi una simile soddisfazione. Il pianoforte in zecchini n(on) mi costa più di 50. Il resto di questa spedizione n(on) oltrepassa i 15... a tutto prendere, essa è una picciola economia che ho potuto fare del mio terziale passato. E ne fò quest’ uso colla più viva contentezza.

Ella mi a dimandato più di una volta se la fine della commissione mia in Svizzera mi a reccato qualche vantaggio. Nessuno degli usitati fra le grande potenze poicchè in Svizzera tutto è frugalità e semplicità repubblicana. Se un vantaggio grandissimo o ritirato quello si è di avere ottenuto l’ amicizia e la confidenza degli uomini i più interessati al bene ed alla gloria dello paese.

1. πιθανή ανάγνωση.

Chiuderò questo biglietto poicchè n(on) ho più di tempo per prolungarlo. La prego dei miei soliti saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj φ.2 e sorelle, cognati, e nipoti./ Baccio le mani ai genitori e prego sempre il sacromonaco Simeone delle sue preci.

Il figlio Giovanni

Άνευ αριθμού

Βιέννη, 14/26 Απριλίου 1815

Ευρίσκομαι εις μίαν στιγμήν, εν η δεν δύναμαι να έχω ανά χείρας το κατάστιχον της αλληλογραφίας μας. Η παρούσα όθεν, αφιχθήσεται υμίν άνευ αριθμού. Αύτη διευθύνεται μέσω της Κωνσταντινουπόλεως εις τον φίλον Μιντζιάκην. Μοι γράφει ούτος, υπό ημερομηνίαν 8ης του παρελθόντος μηνός, ότι επέδωσεν υμίν λογαριασμόν διά το οικονομικόν ζήτημα. Δεν μοι φαίνεται τόσον επωφελές. Όμως εκ των σφαλμάτων διδάσκεται τις, ώστε να μη διαπράττη αυτά εν τω μέλλοντι. Αι ανταλλαγαί (των νομισμάτων) και αι προμήθειαι αποτελούν υπερβολικάς μειώσεις του κεφαλαίου. Ο φίλος όμως δεν ηδύνατο να θέση φραγμόν εις την απληστίαν των τραπεζιτών. Πριν αναχωρήσω εντεύθεν, ελπίζω ότι θα δυνηθώ να αποστείλω υμίν ετέραν μικράν οικονομικήν βοήθειαν. Θα πραγματοποιήσω δε την επιχείρησιν ταύτην απ’ ευθείας διά της οδού των Ιωαννίνων, μέσω του εμπορικού οίκου του Σταύρου Ιωάννου, ούτινος είς κλάδος διατηρεί εδώ εις την Βιέννην μίαν αξιόλογον τράπεζαν. Η υγεία μου διατηρείται καλή. Αι υποθέσεις ημών παραμένουν εισέτι αναποφάσιστοι. Όμως δεν δυσπιστώ δι’ έν αίσιον αποτέλεσμα. Η Ευρώπη πρόκειται να λάβη τα όπλα διά να αποκαταστήση την γενικήν ειρήνην, απειληθείσαν τα μάλα υπό της νεωστί εκραγείσης εν Γαλλία επαναστάσεως. Πιστεύω όθεν, ότι προώρισται να ιππεύσω εκ νέου. Θα πράξω δε τούτο εκ καρδίας, καθ’ όσον δεν αποτελεί μόχθον, ότι είς έντιμος άνθρωπος οφείλει ευχαρίστως να πράξη τούτο, δι’ ένα πρίγκιπα τοσούτον άριστον και τοσούτον δίκαιον, όσον είναι ο Αλέξανδρος. Ευδοκεί ούτος να υπερπληρή εμέ διά της απείρου ευνοίας του και οσημέραι καθιστά εμέ περισσότερον δούλον του. Γλυκεία δουλεία, καθ’ όσον στηρίζεται επί των πλέον ειλικρινών αισθημάτων της εκτιμήσεως και του θαυμασμού και της ευγνωμοσύνης Τούτου λεχθέντος προς παρηγορίαν μου και παρηγορίαν υμών, θα σας ειπώ τας φροντίδας, άτινας έλαβον επ’ εσχάτως διά να με ενθυμηθή η ανεψιά Λουκρητία. φ.1v Παρήγγειλα εδώ / ένα πιάνο αποκλειστικώς δι’ αυτήν. Κατεσκευάσθη τελειότατον. Και απεστάλη ήδη διά της οδού της Τεργέστης προχθές. Έχει πέντε φωνητικά συστήματα: πιάνο, άρπα, φαγκότο, τύμπανον ταρταρικόν. Ηγόρα-

σα ωσαύτως πολλά μουσικά κείμενα, άτινα πρόκειται να αναχωρήσουν αύριον μεθ’ ενός ενδύματος διά τον ιερομόναχον Συμεώνα. Ο κύριος Ζωγράφος της Τεργέστης αναλαμβάνει πάσαν την αποστολήν ταύτην και ελπίζω ότι ήθελεν είναι και αυτή τοσούτον ευτυχής, όσον υπήρξαν και αι προηγηθείσαι. Η δαπάνη δι’ όλα αυτά τα αντικείμενα δεν υπήρξεν υπερβολική. Επωφελήθην των πλεονεκτημάτων των ανταλλαγών (των νομισμάτων) και διαθέτων τας αποδοχάς μου εις τζεκίνια της Ολλανδίας, δύναμαι άνευ βαρέος ελλείμματος να επιτρέψω εις εαυτόν μίαν τοιαύτην ικανοποίησιν. Το πιάνο εις τζεκίνια δεν κοστίζει πλέον των 50 τζεκινίων. Τα υπόλοιπα της αποστολής ταύτης δεν υπερβαίνουν τα 15... υπολογισθέντων πάντων τούτων, δεν πρόκειται παρά περί μιας μικράς οικονομίας,, την οποίαν ηδυνήθην να κάμω κατά το παρελθόν τρίμηνον. Πράττω δε την χρήσιν ταύτην μετά την πλέον ζωηράς ευχαριστήσεως.

Ερωτάτε υμείς εμέ, πλέον της μιας φοράς, εάν το πέρας της εν Ελβενων εν ταις μεγάλαις δυνάμεις, καθ’ όσον εις την Ελβετίαν τα πάντα ευρίσκονται εν δημοκρατική απλότητι και λιτότητι. Εάν έν μέγα πλεονέκτημα έχω αποκομίσει, εκείνο είναι ότι επέτυχον την φιλίαν και την εμπιστοσύνην των ανθρώπων, των μάλλον ενδιαφερομένων διά το καλόν και την δόξαν της πατρίδος.

Θα κλείσω την επιστολήν ταύτην, καθ’ όσον δεν έχω πλέον τον χρόνον τία αποστολής προσεπόρισεν εις εμέ πλεονέκτημά τι. Ουδέν εκ των συνηθισμέδιά να την επιμηκύνω. Παρακαλώ υμάς διά τους συνήθεις χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς, ανδραδέλφους και φ.2 ανεψιούς. / Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και παρακαλώ πάντοτε τον ιερομόναχον Συμεώνα διά τας δεήσεις αυτού

Ο υιός Ιωάννης

106

No 030

Vienna, 17/29 Aprile 1815

Dimani giorno di Pasqua. Si farà la festa della ressurrezione alla Capella della Missione, e Sua Maestà degnerà darci il baccio di pace. Sia per molti anni, che desidero felici ai genitori ed alla famiglia.

Le ho scritto avanti jeri senza numero. Ho spedito la mia lettera a Minziakj. La riceverà ella più tardi, che la presente la quale la indirizzo a Naranzi.

Il pianoforte per la Lugrecia. L’ abito pel sacromonaco Simeone.

La musica. Tutto è stato spedito giorni fa a Trieste alla direzione del sig(no)r Sograffo. Non ho avuto il tempo di scrivergli io stesso. Lo farò dopo dimani.

Delle cose nostre non parlo. Sono sempre in status quo. Diveranno migliori. Io fò tutto quello che può dipendere da me p(er) ottenerlo. E lo spero. Piutosto che di stabilim(ent)i definitivi si occupa attualmente della grande intrapresa alla quale si accingono le potenze alleate. Si va marciare sul Beno con 600 m(illa) uomini, non compresa l’ armata d’ Italia. Sostenendo la più giusta delle cause, ed appongiandola di forze cosi grande, come dubitare del successo.

Chiudo percchè il tempo mi manca assolutam(ent)e. Scriverò più a lungo p(er) la via di Trieste.

I soliti saluti a tutti quanti. Baccio le mani ai genitori, ed imploro la loro benedizione.

Il figlio Giovanni

Αρ. 030

Βιέννη, 17/2'9 Απριλίου 1815

Αύριον είναι Κυριακή του Πάσχα. Θα τελεσθή η εορτή της Αναστάσεως εις το παρεκκλήσιον της Διπλωματικής Αποστολής και η Αυτού Μεγαλειότης θα ευδοκήση να δώση εις ημάς το φιλί της αγάπης. Έστω τούτο επί πολλά έτη, άτινα επιθυμώ ευτυχή διά τους γονείς και την οικογένειαν.

Σας έγραψα προχθές μίαν άνευ αριθμού επιστολήν. Απέστειλα την επιστολήν μου εις τον Μιντζιάκην. Θα λάβητε αυτήν υμείς βραδύτερον της παρούσης, την οποίαν διευθύνω προς τον Ναράντζην.

Το πιάνο διά την Λουκρητίαν. Το ένδυμα διά τον ιερομόναχον Συμεώνα. Την μουσικήν. Τα πάντα απεστάλησαν προ ημερών εις την Τεργέστην, εις την διεύθυνσιν του κυρίου Ζωγράφου. Δεν έσχον τον καιρόν διά να γράψω προς αυτόν και εγώ ο ίδιος. Θα πράξω τούτο μεθαύριον.

Περί των ημετέρων υποθέσεων δεν ομιλώ. Παραμένουν πάντοτε εις την αυτήν κατάστασιν. Θα καταστώσιν καλύτεραι. Εγώ πράττω παν ό,τι δύναται να εξαρτηθή εξ εμού διά να επιτύχω τούτο. Και το ελπίζω. Αντί των οριστικών διευθετήσεων, επί του παρόντος αι σύμμαχοι δυνάμεις ασχολούνται διά την μεγάλην επιχείρησιν, διά την οποίαν προπαρασκευάζονται. Θα βαδίσουν προς τον Ρήνον μετά δυνάμεως 600 χιλιάδων ανδρών, μη συμπεριλαμβανομένης της στρατιάς της Ιταλίας. Υποστηρίζουσαι την δικαιοτέραν εκ των υποθέσεων και ενισχύουσαι αυτήν διά δυνάμεων τοσούτον μεγάλων, πώς να αμφιβάλη τις περί της επιτυχίας.

Κλείω την παρούσαν διότι μου λείπει απολύτως ο χρόνος. Θα σας γράψω εκτενέστερον διά της οδού της Τεργέστης.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και επικαλούμαι την ευλογίαν των.

Ο υιός Ιωάννης

107

No 031

Vienna, 21 Aprile/3 Maggio 1815

La presente per la via di Trieste. Conferma le precedenti per quella di Constantinopoli e di Venezia. Accompagna l’ abito pel sacromonaco Simeone. La musica ed il pianoforte per la Lugrecia. Il tutto raccomandato al s(igno)r Zograffo. Essendo esso ben disposto a favorire delle sue attenzioni, la nostra corrispondenza, e allo stesso che continuerò a indirizzare le mie lettere p(er) la famiglia. Scrivo al Viaro, al quale da lungo tempo n(on) dissi parola. Entro in alcuni dettagli, che ella avrà a cuore di conoscere. Mi dispenso quindi di qui ripetterli.

Mi sarà grato sapere se i confidenti del Metropolita mi hanno bene servito quanto alla scelta della tunica destinata allo sacromonaco Simeone... Se i professori trovano buona la scelta egualmente del pianoforte e della musica che lo accompagna. Ho dubitato un’ instante che essi n(on) abiano le connoscenze neccessari p(er) rilevare le molte particolarità. Spero però die i talenti riuniti di Morettj il famoso, di Pojago; ed altri, ne sapranno farne apprezzare il merito.

Feci la Settimana Santa col Metropolita. E rinunciai a tutti gl’ annojosi pranzi diplomatici. Lo stesso feci dei due p(ri)mi giorni di Pasqua, nel s(econ)do dei quali ho potuto soltanto fare le mie devozioni. La mia salute è buona, la desidero egualmente buona a tutti della famiglia, che abbraccio cordialmente. Dimando sempre le benedizioni dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 031

Βιέννη, 21 Απριλίου / 3 Μαΐου 1815

Η παρούσα αποστέλλεται διά της οδού της Τεργέστης. Επιβεβαιοί τας προηγηθείσας μέσω της Κωνσταντινουπόλεως και της Βενετίας. Συνοδεύει

το ενδυμα διά τον ιερομόναχον. Την μουσικήν και το πιάνο διά την Λουκρητίαν. Τα πάντα συστημένα εις τον κύριον Ζωγράφον. Καθώς ούτος είναι ευνοϊκώς διατεθειμένος να διευκολύνη διά των αυτού φροντίδων την αλληλογραφίαν ημών, θα συνεχίσω να διευθύνω τας επιστολάς μου διά την οικογένειαν προς αυτόν. Γράφω προς τον Βιάρον, προς τον οποίον επί πολύ χρόνον δεν είπον μίαν λέξιν. Υπεισέρχομαι εις λεπτομερείας τινάς, άτινας υμείς θα ευαρεστηθήτε να πληροφορηθήτε. Απαλλάσσομαι όθεν της υποχρεώσεως να τας επαναλάβω εδώ.

Ήθελεν είναι πολύ ευχάριστον δι’ εμέ να πληροφορηθώ, εάν οι έμπιστοι του Μητροπολίτου εξυπηρέτησαν εμέ καλώς εις την επιλογήν του χιτώνος του προοριζομένου διά τον ιερομόναχον Συμεώνα... Εάν οι καθηγηταί θα εύρουν ομοίως καλήν την επιλογήν του πιάνου και της μουσικής, η οποία συνοδεύει τούτο. Προς στιγμήν αμφέβαλλον αν ούτοι θα είχον τας απαραιτήτους γνώσεις διά να αντιληφθούν τας πολλάς ιδιαιτερότητας αυτού. Ελπίζω όμως τα ηνωμένα ταλέντα του διάσημου Moretti, του Pojago και των άλλων θα δυνηθούν να το εκτιμήσουν δεόντως.

Διήλθον την Μεγάλην Εβδομάδα μετά του Μητροπολίτου. Απεποιήθην δε πάντα τα ανιαρά διπλωματικά γεύματα. Το αυτό έπραξα και κατά τας δύο πρώτας ημέρας του Πάσχα, εις την πρώτην μόνον εκ των οποίων ηδυνήθην να εκτελέσω τα θρησκευτικά μου καθήκοντα. Η υγεία μου είναι καλή, επιθυμώ αυτήν ομοίως καλήν δι’ άπαντας της οικογενείας, τους οποίους εναγκαλίζομαι εγκαρδίως. Επικαλούμαι πάντοτε την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

108

No 032

Vienna, 4/16 Maggio 1815

Accuso il ricevimento del n(ume)ro 061. Nane Polilà arrivato a Venezia mi fa grandissimo piacere. Spedisco oggi un domestico, colla mia carozza p(er) prenderlo da Venezia, e per farlo arrivare con sicurezza e comodamente qui. Scrivo a Spiro relat(ivamen)te a tutte le misure die ho preso, p(er) ascicurare in modo convenevole quanto a rapporto alla sua educazione in Vienna. Sarà regolata da principj. Avrà p(er) iscop(p)o: Cuore. Costumi. Religione. Instruzione propria ai tempi nei quali viviamo, ed agl’ uomini coi quali abbiamo et avrem(m)o a fare...

Desidero soltanto che la Stella prepari Antonio, affincchè l’anno venturo venga esso a raggiungere il suo f(rate)llo... Non dubito dell’esito delle misure che io ho preso. Sono dettate dal cuore, e mirano ad un solo scopo, a quello di rendere questi due giovani, buoni figli, ottimi cittadini ed utili egualmente alla loro famiglia, ed alla loro Patria. Non intendo, nè permetterò mai, che si faccino all’ abitudine di trovare la loro fecilità fuori delle pareti domestiche. Su di questo essenzialissimo punto prenderò tutte le convenevoli precauzioni. Ella dunque deve e può tranquillizzare la Stella. E sappia essa, che n(on) recluto i suoi figli, al servizio straniero, ma solo desidero renderli buoni servitori della loro casa, e del loro Paese. E questo sia detto una volta per sempre. Grataglianno mi scrisse, e mi diede molti dottagli sugli affari suoi particolari. La prego di dirgli, che cercherò di essergli utile, e che n(on) gli scriverò particolarmente che allora quando avrò a dargli con certezza qualche nuova consolante per esso. Farò tutto quello che può dipendere da me p(er) procurarne questo piacere un’ ora prima... Però desiderare e volere, n(on) è sempre potere. E duopo è che l’ amico ne sia prevenuto. Nulla di nuovo nè di determinato sulle cose nostre. M ulti multa di cent. Ma pochi sanno, quello che dicono. Quello che io posso dire si è... che tutto sarà regolato con giustizia, e che finiremmo per essere contenti. Ringrazio pei rosogli1, ed arrancj. Farò dei regali dei primi, non dei secondi, i quali n(on) hanno resistito all’ ingiuria del tempo.

Ripetto saluti ed amicizie, e rispetti a tutti quanti. Baccio le mani ai genitori, ed imploro sempre le preci del sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

Αρ. 032

Βιέννη, 4 / 16 Μαΐου 181

Βεβαιώ την λήψιν της υπ’ αριθ. 061 επιστολής. Ο Νάνε Πολυλάς αφιχθείς εις Βενετίαν μου προξενεί μεγίστην ευχαρίστησιν. Αποστέλλω σήμερον ένα υπηρέτην μετά της αμάξης μου διά να παραλάβη αυτόν εκ της Βενετίας και να τον οδηγήση ενταύθα μετ’ ασφαλείας και ανέσεως. Γράφω

1. αντί rosoli.

προς τον Σπύρον σχετικώς προς πάντα τα μέτρα, τα οποία εγώ έλαβον διά να εξασφαλίσω κατά τον πλέον συμφέροντα τρόπον παν ό,τι έχει σχέσιν προς την εν τη Βιέννη εκπαίδευσίν του. Θα διέπεται αύτη υπό αρχών. Θα έχη ως σκοπόν: πνεύμα, ήθη, θρησκείαν. Μόρφωσιν αρμόζουσαν εις τους χρόνους, εις τους οποίους ζώμεν και εις τους ανθρώπους μετά των οποίων συναλλασσόμεθα και θα συναλλασσώμεθα εν τω μέλλοντι... Επιθυμώ μόνον, όπως η Στέλλα προπαρασκευάση τον Αντώνιον, ίνα το προσεχές έτος έλθη ούτος διά να συναντήση τον αδελφόν του... Δεν αμφιβάλλω περί της αποτελεσματικότητος των μέτρων, άτινα έλαβον. Ταύτα υπηγορεύθησαν υπό της καρδίας και έχουν ένα μόνον στόχον, εκείνον όπως καταστήσωσιν τους δύο αυτούς νέους καλούς υιούς, χρηστούς πολίτας και χρησίμους ομοίως και διά την οικογένειάν των και διά την πατρίδα των. Δεν επιδιώκω, ούτε θα επιτρέψω ποτέ όπως αποκτήσουν την συνήθειαν να ευρίσκουν την ευτυχίαν των εκτός της οικογενειακής εστίας. Επί τούτου τα μάλα ουσιώδους σημείου θα λάβω πάσας τας αρμοζούσας προφυλάξεις. Υμείς όθεν, δύνασθε να διαβεβαιώσητε την Στέλλαν. Και ας γνωρίζη αυτή ότι δεν στρατολογώ τα τέκνα αυτής εις υπηρεσίαν ξένην, αλλά επιθυμώ μόνον να καταστήσω αυτούς καλούς υπηρέτας της οικίας και της Πατρίδος των. Τούτο δε ας λεχθή άπαξ διά παντός. Ο Γραταλιάνος μου γράφει και μου ζητά πολλάς λεπτομερείας περί των υποθέσεών του. Παρακαλώ υμάς, όπως του ανακοινώσητε ότι θα επιδιώξω να είμαι επωφελής εις αυτόν, και ότι δεν θα γράψω προς αυτόν ιδιαιτέρως παρά μόνον όταν θα έχω να ανακοινώσω προς αυτόν παρήγορόν τινα είδησιν. Θα πράξω παν ό,τι δύναται να εξαρτηθή εξ εμού διά να εξασφαλίσω δι’ αυτόν την ευχαρίστησιν αυτήν το ταχύτερον... Όμως επιθυμείν και βούλεσθαι δεν σημαίνει πάντοτε δύνασθαι. Είναι δε ανάγκη όπως ο φίλος είναι προειδοποιημένος. Ουδέν το νεώτερον και οριστικόν επί των ημετέρων υποθέσεων. Πολλοί πολλά λέγουν. Όμως ολίγοι γνωρίζουν, εκείνο όπερ λέγουν. Αυτό, το οποίον εγώ δύναμαι να ειπώ είναι ότι τα πάντα θα ρυθμισθώσιν μετά δικαιοσύνης και ότι εις το τέλος θα είμεθα ευχαριστημένοι. Ευχαριστώ διά τα ροσόλια και τα πορτοκάλια. Εκ των πρώτων θα προσφέρω ως δώρον μερικά ουχί όμως και εκ των δευτέρων, τα οποία δεν άντεξαν εις τας εκ του καιρού φθοράς.

Επαναλαμβάνω χαιρετισμούς και φιλίαν και σεβάσματα προς άπαντας. Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και επικαλούμαι πάντοτε τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

109

No 033

Vienna, li 22 Maggio / 3 Giugno 1815

Ricevo in questo momento lo due lettere per la via di Trieste dei numeri 063, 064. Sento con dispiacere Viaro determinato a fare un viaggio, che può tornare inutile, non essendo esso nel caso, nè di ragiungermi, nè di attendermi. Io parto questa serra per quartiere Generale di Sua Maestà l’ Imperatore; ne mi è permesso di qui restare più altro ... Essendo all’armata è molto difficile che io posso sapere ove mi trovo, ed ove dare un incontro a Viaro. Se esso avesse presa questa risoluzione due o tre mesi fa la cosa sarebbe riuscita gradevolissima e non inutile. In ogni modo, se la presente lo ritrova n(on) partito, spero che rimetterà il suo progetto. Se partito, farò quello che può dipendere da me per rivederlo, poicchè si è data la pena di fare il viaggio... Tutto sarà per Io meglio... Delle cose nostre... Resteranno come ella benissimo prevede nello stato in cui sono tuttora, sino alla fine della nuova guerra che si intraprende... Almeno lo spero... Se lo stato provisorio incomoda, ed impacienta... sappiano i nostri, ohe n(on) sono i soli al mondo, che dalle circostanze generali traggono qualche molestia... Cosa diranno le nazioni che appena liberate dai pesi enormi della guerra, tornano a sopportarli gravissimi? Se del destino nostro non posso dire di più, questo vuol dire, che non posso... Sarò in grado a tempo e luoco di rendere un conto assai detagliato, di tutte le cure che mi sono dato per assicurare alla Patria nostra una onorevole e tranquilla esistenza. Se n(on) potrò cogliere compiutamente lo scopo, la colpa certamente ri(on) sarà mia... ne ho la testimonianza di quanti hanno preso parte agli interessi nostri. Ho i scritti documenti presso di me. Saranno opportunamente portati alla connoscenza dei nostri concittadini. Quello che ho preso la libertà di dire ultimamente all’ Imperatore, il giorno della Sua partenza da qui si è... «Vostra Maestà non può più liberamente ricompensare lo zelo, e la buona volontà con cui cerco di servirla, ohe mettendomi in grado di far connoscere alla mia Patria, ed ai miei genitori, che essi fanno e faranno sempre il primo dei miei pensieri, ed il più sacro ed inviolabile dei miei doveri... Approvo questi sentimenti. Coltivateli sempre, metterli in opera con fermezza... Sarebbe sostenuto da me». Sua Maestà partendo a degnato di ordinarmi di raggiungerla al più presto al Suo quartiere generale. Appen(n)a sciolto da qualche occupazione che qui mi obbligava parto. E parto fra due ore... E sia colla benedizione dei genitori... Farò la campagna, seguitando l’imperatore. Non mancherò di farle avere le mie nuove.

φ.1v / Sebbene non rivestito del titolo di Plenipotenziario al Congresso, ma occupato delle negoziazioni e transazioni che hanno avuto luogo nei consigli preparatori, ho la soddisfazione di avere ottenuto le marche della benevolenza e del gradimento di Sua Maestà P Imperatore di Austria, e di Sua Maestà il Re di Prussia. L’ uno mi ha onorato del Gran Cordone dell’ ordine di Leopoldo, et l’ altro di quello dell’ Aquila Rossa. Fui indirettamente dimandato se dall’ Imperatore Alessandro, al momento della distribuzione dei regali e grattificazioni di uso, avessi desiderato qualche nuova marcha di benevolenza... Dissi, che ne avevo ricevuto troppe... e che mi bastava di avere la cosienza ripiena delle testimonianze di gradimento, che Sua Maestà a degnato di darmi in ogni occasione. Sua Maestà è stata molto soddisfata di questa misura.

La lettera che scrivo alla Stella, ed al Spiro, e di cui ella prende certamente connoscenza mi dispensano di qui ripettere le precauzioni prese, p(er) assicurare i successi della buona educazione di Nane... Mi piace moltissimo la buona voglia, e la docilità del giovane e spero. Se suo padre per pigrizia n(on) vuol scrivergli spesso lo facci almeno la Stella, lo facci Lei... Per tenere viva la corrispondenza. Là di questo importantissimo oggetto, ho dato una ins trazione in iscritto all’ abate ins trai tore, la quale Le sarà trasmessa in copia fra qualche giorno.

Baccio le mani ai genitori. Abbraccio i f(rate)llj, e cognati, e sorelle, e nipoti. E mi raccomando sempre alle proci dello sacromonaco nostro

Il figlio Giovanni

P.S. Il Greco sig(no)r Scandalidj è vero che è partito di qui, e che spesso veniva a vedermi. Ma nulla seppi della sua partenza. Il fatto è che n(on) no fui informato che alcuni giorni dopo e di una maniera certamente scandalosa. Parli di Vienna dovendo del denn aro a più d’ uno negoziante, e dicendo che esso è Russo, è nominato Console. Tanta perfidia mi foce pen(n)a... E quello che più mi dispiace si è che si è vantato di essere persona mia, e mio affidato. Ho risposto come dovevo. E certamente che n(on) vorrò giam(m)ai aver a fare con uomini disonesti. Se viene da Lei le dica pulitamente tutto questo, e che n(on) mi annoj più colle sue lettere.

Αρ. 033

Βιέννη, 22 Μαΐου / 3 Ιουνίου 1815

Κατ’ αυτήν την στιγμήν λαμβάνω διά της οδού τής Τεργέστης τας δύο

υπ’ αριθ. 063, 064 επιστολάς. Μανθάνω μετά δυσαρεσκείας ότι ο Βιάρος είναι αποφασισμένος να κάμη ένα ταξίδιον, το οποίον δύναται να αποδειχθή ανωφελές, καθ’ όσον ούτος δεν ήθελεν ευρεθή εις την περίπτωσιν ούτε να συνάντηση εμέ ούτε να αναμείνη εμέ. Εγώ αναχωρώ την εσπέραν ταύτην διά το Γενικόν Επιτελείον της Αυτού Μεγαλειότητος του Αυτοκράτορος· δεν μοι επετράπη πλέον να παραμείνω ενταύθα... Ευρισκόμενος εις το στράτευμα είναι πολύ δύσκολον να δύναμαι να γνωρίζω που θα ευρίσκωμαι και εις ποίον σημείον θα δυνηθώ να συναντηθώ μετά του Βιάρου. Εάν ούτος είχεν λάβει την απόφασιν αυτήν πριν δύο ή τρεις μήνας, η υπόθεσις ήθελεν αποβή τα μάλα ευχάριστος και επωφελής. Εάν καθ’ οιονδήποτε τρόπον η παρούσα επιτύχη αυτόν μη εισέτι αναχωρήσαντα, ελπίζω ότι θα αναβάλη το σχέδιόν του. Εάν αναχωρήσαντα, θα πράξω εκείνο, όπερ δύναται να εξαρτηθή εξ εμού διά να επανίδω τούτον, καθ’ όσον υπεβλήθη εις τον κόπον να κάμη το ταξίδιον τούτο... Τα πάντα θα εκτελεσθούν κατά καλάν τρόπον... Περί των ημετέρων υποθέσεων... Θα παραμείνωσιν, όπως υμείς καλώς προβλέπητε, εις την κατάστασιν εν η μέχρι τούδε ευρίσκονται, μέχρι του τέλους του νέου πολέμου, όστις άρχεται... Τουλάχιστον ελπίζω τούτο... Εάν η προσωρινή κατάστασις στενοχωρή και ενοχλή... ας γνωρίζουν οι συμπατριώται μας ότι δεν είναι οι μόνοι εν τω κόσμω, οίτινες εκ των γενικών συνθηκών υφίστανται στενοχωρίαν τινά... Τί θα ειπώσιν τα έθνη, άτινα μόλις απαλλαγέντα υπό των ανυποφόρων βαρών του πολέμου, αρχίζουν να υποφέρουν πάλιν βαρύτερον; Εάν περί της ημετέρας τύχης δεν δύναμαι να ειπώ περισσότερα, τούτο σημαίνει ότι δεν μου είναι δυνατόν... Θα είμαι εις θέσιν εν τόπω και χρόνω να κάμω ένα απολογισμόν αρκούντως λεπτομερή, περί όλων των φροντίδων, τας οποίας εγώ έλαβον διά να εξασφαλίσω διά την Πατρίδα ημών μίαν έντιμον και ήρεμον υπόστασιν. Εάν δεν δυνηθώ να επιτύχω πλήρως του σκοπού μου το σφάλμα δεν θα είναι βεβαίως ιδικόν μου... περί τούτου έχω την μαρτυρίαν όσων συμμετέσχον εις τας υποθέσεις ημών. Έχω εις την διάθεσίν μου τα γραπτά τεκμήρια. Θα καταστώσιν δε γνωστά τοις συμπατριώταις μου εν καιρώ τω δέοντι. Εκείνο, όπερ έλαβον την άδειαν να ειπώ επ’ εσχάτως εις τον Αυτοκράτορα, κατά την ημέραν της εντεύθεν αναχωρήσεώς Του είναι: «Η Υμετέρα Μεγαλειότης δεν δύναται περισσότερον γενναιοδώρως να ανταμείψη τον ζήλον και την καλήν διάθεσιν μεθ’ ης επιζητώ να υπηρετήσω Υμάς, παρά μόνον θέτων εμέ εις θέσιν όπως καταστήσω γνωστόν εις την Πατρίδα μου και εις τους συμπατριώτας μου, ότι ούτοι αποτελούν και θα αποτελούν πάντοτε την πρώτην των σκέψεών μου και το ιερώτερον και πλέον απαραβίαστον εκ των καθηκόντων μου... Επιδοκιμάζω τα αισθήματα ταύτα. Καλλιεργήσατε αυτά πάντοτε, θέσατε αυτά εις ενέργειαν μετά σταθερότητος... Θα υποστηριχθή τούτο πάντοτε υπ’ εμού». Η Αυτού Μεγαλειότης αναχωρών ηυδόκησεν να διατάξη εμέ όπως συναντήσω αυτόν το ταχύτερον δυνατόν εις το Γενικόν Στρατηγείον. Μόλις