Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

del servizio, poi della lingua tedesca, in seguito di qualche travaglio intorno alla lettera(tu)ra Greca, ed in fine corro quelle società, alle quali la mia posizione mi obliga··· Il Corpo Diplomatico... Le case dei S(igno)ri Russi che si trovano qui di passaggio o stabiliti... E quelle dei S(ignor)ri Tedeschi che sono aperte ai stranieri. Questi doveri sociali mi rapiscono molto tempo... Ma pure bisogna sottostare a questa legge... Essa pare inerente alla natura del servig(g)io diplomatico... La mia salute è buonissima... parmi di essere rinato dacché vivo all’ aria aperta. Siamo ai 22 di Xmbre; e n(on) si vidde la neve che p(er) pochi istanti. Le finestre possono stare aperte senza pericolo... E posso caminare con un semplice soprabito, come se fossi a Corfù... V’ è della verdura a tavola... Ci sono delle frutta... Si beve vino... Cose tutte che a Pietroburgo si veddono di rado e col microscopio.

Le scriverò fra pochi giorni per la via di Constantinopoli, quantunque io creda che le comunicaz(io)ni sieno ancora difficili e molto ritardate. Il S(ignor) Stavro Joannj mi ha fatto la gracia di incaricarsi fin’ ora di due lettere, e penso la settimana ventura di passargli una terza. Naranzi da Venezia mi scrive che le sue circostanze economiche hanno peg(g)iorato in maniera che esso è costretto di ricorrere alla benevolenza dei suoi amici p(er) fornire alla sua sussistenza... Mi parla del Suo credito... ma mi assicura nel tempo stesso, che esso avrà tutti i riguardi alla posizione non meno difficile nella quale ella si trova.. Dopo aver letto la di Lei lettera n(ume)ro 80... Ho scritto ancora al questo amico, e credo che mi ascolterei.

La prego dei soliti cordiali saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj e sorelle e cognati e nipoti, e zij e zie. Mi raccomando alle preci del sacromonaco Simeone, ed alla benedizione dei genitori.

Il figlio Giovanni

[φ.1 άνω δεξιά· γραμμένο με το χέρι πιθανώς του παραλήπτη]: R(icevuto;) ή R(isposto) 9/21 Marzo]

Αρ. 81

Βιέννη, 10/22 Δεκεμβρίου 1811

Ο Μπενάκης μοι απέστειλεν τας τρεις υπ’ αριθ. 79, 80, 81 επιστολάς υμών... Χαίρω μανθάνων αφιχθείσαν την ιδικήν μου άνευ αριθμού επιστολήν και τα πράγματα, άτινα είχα παραδώσει εις τον Λάσκαρην... Εάν αι γούναι απολεσθώσιν δεν έχει σημασίαν. Ας υπάρχη υγεία... και θα αποστείλω προς

υμάς άλλας, όταν αι επικοινωνίαι θα είναι ολιγώτερον δυσχερείς. Ως προς τα αυτόθι εσωτερικά ζητήματα ακούω και πληροφορούμαι το καλόν, όπερ εν τω προσώπω του Κυβερνήτου, ο Θεός παρέχει τη εμή πατρίδι. Συνωμίλησα πρό τινων ημερών μετά της Α.Ε. του Κόμητος κυρίου Όττο, πρέσβεως της Γαλλίας... Και η ιδιότης της δικαιοσύνης, ην οι κάτοικοι της Κερκύρας αποδίδουν τω Στρατηγώ Donzelot εκτιμάται περισσότερον προς δόξαν του Ηγεμόνος, όστις τω ενεπιστεύθη μίαν θέσιν τόσον δύσκολον παρά εις αυτόν τον ίδιον... Καθ’ όσον, ως εστί ρητέον γενικώς, η Α.Ε ο Donzelot εις οιανδήποτε τόπον υπηρέτησεν, άφησεν ανεξίτηλα τα ίχνη των σπανίων αρετών αυτού. Η παρουσία του Μπενάκη εις την Απουλίαν είναι δι’ εμέ μεγίστης ωφελείας. Πιστεύω ότι μέσω αυτού η αλληλογραφία ημών θα καταστή πλέον εύρρυθμος. Εγώ γράφω σχεδόν δύο φοράς κατά μήνα. Ελπίζω δε ότι διά του τρόπου αυτού θα συντελέσω ώστε να έχητε συχνότερον ειδήσεις μου. Η προσδοικωμένη ειρήνη προς τους Τούρκους είναι αντικείμενον διαπραγματεύσεων... Αι επιβραδύνσεις όμως συντελούν ώστε τούτος ο γερμανικός λαός να προοιωνίζηται συνέχισιν του πολέμου... Έτεροι, εκ των βραδυποριών αυτών, εξάγουν καλυτέρους οιωνούς... Αι πράξεις μόνον δύνανται να επιβεβαιώσουν ποίον εκ των δύο μερών κρίνει καλύτερον... Άνευ του γεγονότος τούτου εγώ δεν προβλέπω την δυνατότητα του ιδείν μεταβαλλομένην την κατάστασίν μου... Εν τοσούτω όμως αυτή είναι δι’ εμέ ευχάριστος... Εις τας προηγηθείσας επιστολάς μου έγραψα υμίν, ότι η Α.Ε. ο Υπουργός Κόμης Στάκελμπεργκ επιδεικνύει προς εμέ μεγίστην ευμένειαν και ότι θεωρώ ότι δεν είμαι τόσον ανωφελής εν τη υπηρεσία της Α.Μ. του Αυτοκράτορος, ως κατ’ αρχάς ηδυνάμην να υποθέσω. Εγώ δεν επιζητώ περισσότερα επί του παρόντος... Θα ακολουθήσω τα παραινέσεις υμών... Γράφων θα εκτελέσω τας παραγγελίας υμών προς τους γνωρίμους υμών... Η κυρία Βάλεμπουργκ, περί ης ωμίλησα υμίν δι’ ετέρας επιστολής μου, με επιφορτίζει πάντοτε διά των ιδικών της προς υμάς σεβασμάτων· αύτη είναι θυγατέρα του Βαρώνου κυρίου Χιπς και εγνώρισεν υμάς εν Κωνσταντινουπόλει... Ευρίσκομαι ενταύθα μεταξύ πολλών συμπατριωτών. Αλλά εκείνοι, εν οις συχνάζω περισσότερον, είναι έμποροί τινες μεγάλου κύρους· και η συναναστροφή του εφημερίου της μικράς Ελληνικής Εκκλησίας (γνωστού υπό το όνομα του αρχιμανδρίτου Γαζή). Ούτος είναι είς πεπαιδευμένος άνθρωπος, συγγραφεύς, εκδότης εφημερίδος, παρά τω οποίω συγκεντρούνται πάντες οι πεπαιδευμένοι Έλληνες, οίτινες ευρίσκονται εις την Βιέννην. Και δεν είναι ολίγοι... Κατανέμω κατ’ αυτόν τον φ.1v τρόπον τον χρόνον μου... / Απασχολούμαι ουσιαστικώς εις την υπηρεσίαν μου, κατόπιν εις την γερμανικήν γλώσσαν, ακολούθως είς τινα εργασίαν, σχέσιν έχουσα προς την ελληνικήν φιλολογίαν και επί τέλους συχνάζω εν εκείναις ταις συναναστροφαίς, εν αις υποχρεοί εμέ η θέσις μου... Το Διπλωματικόν Σώμα... τας οικίας των ευγενών Ρώσων, οίτινες ευρίσκονται ενταύθα είτε διερχόμενοι είτε εγκατεστημένοι... και εκείνας των ευγενών Γερμανών, οί-

τινες είναι ανοικταί εις τους ξένους. Αυταί αι κοινωνικαί υποχρεώσεις μοι αφαρπάζουν όλον τον χρόνον... Όμως πρέπει βεβαίως να υπόκηταί τις και εις τον νόμον αυτόν... Ούτος φαίνεται συμφυής προς την φύσιν της διπλωματικής υπηρεσίας... Η υγεία μου είναι αρίστη... μου φαίνεται ως να ανεγεννήθην καθ’ όσον ζω εις το ύπαιθρον. Είμεθα εις τας 22 Δεκεμβρίου και η χιών δεν ενεφανίσθη παρά μόνον δι’ ολίγας στιγμάς. Τα παράθυρα είναι δυνατόν να είναι ανοικτά χωρίς να υπάρχη κίνδυνος... Δύναμαι δε, να περιπατώ ενδεδυμένος έν απλούν επανωφόριον, ως να ευρισκόμην εις την Κέρκυραν... Υπάρχουν οπώραι διά το γεύμα... Υπάρχουν φρούτα... Πίνομεν οίνον... πράγματα, άτινα εν Πετρουπόλει παρατηρούνται σπανίως και διά του μικροσκοπίου.

Θα γράψω προς υμάς μετ’ ολίγας ημέρας μέσω της οδού της Κωνσταντινουπόλεως, μολονότι πιστεύω ότι αι επικοινωνίαι είναι εισέτι δυσχερείς και διεξάγονται μετά μεγάλης καθυστερήσεως. Ο κύριος Σταύρος Ιωάννου μοι έκαμεν την χάριν να επιφορτισθή μέχρι τούδε δύο επιστολών και σκέπτομαι να του εμπιστευθώ μίαν τρίτην κατά την προσεχή εβδομάδα. Ο Ναράντζης εκ Βενετίας μου γράφει ότι τα οικονομικά του εχειροτέρευσαν κατά τοιούτον τρόπον ώστε αυτός είναι υποχρεωμένος να προστρέξη εις την γενναιοδωρίαν των φίλων του ίνα προμηθεύσωσιν αυτώ τα απαραίτητα διά την συντήρησίν του. Μου ομιλεί διά το χρέος υμών... Αλλά εν ταυτώ διαβεβαιοί εμέ ότι θα σεβασθή την όχι ολιγώτερον δύσκολον θέσιν, εν η υμείς ευρίσκεσθε... Αναγνώσας την υπ’ αριθ. 80 επιστολήν υμών... έγραψα εκ νέου προς τον φίλον αυτόν και πιστεύω ότι θα ακούση εμέ.

Παρακαλώ υμάς, διά τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς και θείους και θείες. Συσταίνω εαυτόν εις τας δεήσεις του ιερομονάχου Συμεώνος και εις την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

57

[No] 82

Vienna, 21 Xmbre 1811/ 2 Gennajo 1812

Sia l’ anno nuovo con salute e felicità della famiglia, nè al decorso somigli per le angustie della Patria. Festeg(g)io questa solennità qui doppiamente ... jeri alla Viennese e nel nostro stile fra undici giorni coi no-

stri connazionali. La cerimonia del Capo di anno a questa Corte è magnifica ed imponente. S.M. e la famiglia Imperiale pranzano in pubblico. Il Corpo Diplomatico la corteggia. Ed è bello il vedere riunita in un amplissima sala tutta la nobiltà, ed un immenso popolo il quale fa corona e feste al Suo Sovrano. La temperatura dolcissima del inverno corrente contribuisce a rendere lo spettacolo ancora più acquisto, poicchè le piazze che circondano il palazzo Imperiale contenevano migliaja e migliaja di spettattori e di carozze... Tutto questo va benissimo; ma n(on) vanno ugualm(ent)e bene per la mia economia le mancie complicate che qui si costumano... Il giorno di jeri mi costa al di là di 500 fiorini. Buono che il cambio continua ad essere a vantaggioso p(er) i forestieri... Il zecchino di Ollanda si cambia 50 fiorini, o 46 al meno... Senza questo vantaggio malgrado i miei migliori appuntamenti avrei fatto banca rotta... Una sola stanza guarnita in buona situaz(io)ne ma al quarto piano, mi costa otto zecchini al mese; e compresa la legna ed il lume dieci... Partendo da questo solo dato ella può giudicare del resto... Non di meno sono sempre contento di qui essermi reso... Molte e molte ragioni me ne persuadono maggiormente ogni giorno... Il mio superiore S.E. il S(ignor) C(onte) Stakelberg, ha sempre p(er) me le più particolari bontà, e parmi come Le ho scritto anco coll’ultima mia, che il mio tempo non scorra inutilmente ne p(er) me, ne p(er) le cose che più davvicino possono interessarmi... Bisogna p(er) ora contentarsi φ. 1v di questo. / Le nuove che abbiamo da Constantinopoli, e dall’ armata sul Danubio confermano sempre la speranza di pace coi Turchi... Nulla però di officiale. Non sono che lettere autorevoli di particolari... Quantunque nessun uomo ben pensante vi sia il quale n(on) ami e n(on) desideri sempre pace, e pace con tutto il mondo, pure qui si parla molto di guerra... Se bene o male si parli, il fatto solo può dimostrarlo... Ed io sono assai instruito dall’ esperienza, per n(on) azardare una opinione qualunque siasi in questo difficile argomento.

Dalle cose altrui passando alle mie, torno a pregarla di n(on) negligere l’ affare p(er) me importantissimo di un servitore affidato... Insisto sempre p(er) lo Spiro... Aveva dell’ abilità e dell’ onore... Sarà mia cura di ridurlo alla mia maniera un buon cameriere... Quando un’ occasione si presentasse p(er) farlo passare in Italia, e quando io lo sapessi, sarebbe mia cura di procurargli i mezzi di raggiungermi qui in Vienna... Queste occasioni non dovrebbero mancare... almeno sino a Barletta ove si trova Benakj. Ogni altra cura sarà mia... Insistendo tanto su questo articolo, ella può essere convinto, che io ne ho il più urgente bisogno... Sarebbe troppo lungo il ripetterle tutte e tutte quante le ragioni... avendo detto un servitore affidato... ho detto tutto.

La mia salute continua ad essere assai buona... Aspetto con impacienza le di Lei lettere... Dopo il mio arrivo in Vienna n(on) ne ho ricevuto nessuna, la quale mi annuncj che ella conosce la mia situazione presente.

I soliti saluti a tutti quanti; abbracio f(rate)llj, e sorelle, e cognati, e nipoti; imploro la benedizione del nostro sacromonaco Simeone, e quella dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 82

Βιέννη, 21 Δεκεμβρίου 1811 / 2 Ιανουαρίου 1812

Είθε το νέον έτος να φέρη υγείαν και ευτυχίαν εις την οικογένειαν και να μην oμοιάζη προς το παρελθόν έτος ως προς τας δυσχερείας της Πατρίδος. Εορτάζω την τελετήν εδώ δύο φοράς... εχθές κατά τον Βιεννέζικον τρόπον και μετά ένδεκα ημέρας κατά τα ημέτερα ήθη και μετά των συμπατριωτων μου. Η εορτή της Πρώτης του Έτους είναι μεγαλειώδης και επιβλητική εν τη Αυλή ταύτη. Η Α.Μ. και η Αυτοκρατορική Οικογένεια γευματίζουν δημοσίως. Το Διπλωματικόν Σώμα υποβάλλει προς αυτήν τα σέβη του. Είναι δε ωραίον να βλέπη τις συγκεντρωμένην εις μίαν ευρύχωρον σάλαν σύμπασαν την αριστοκρατίαν και ένα αναρίθμητον πλήθος λαού, το οποίον περιβάλλει και εγκωμιάζει τον Ηγεμόνα του. Η γλυκυτάτη, θερμοκρασία του τρέχοντος χειμώνος συνέβαλεν ώστε να καταστήση το θέαμα έτι μεγαλοπρεπέστερον, καθ’ όσον αι περιβάλλουσαι το αυτοκρατορικόν ανάκτορον πλατείαι περιείχον χιλιάδας και χιλιάδας θεατών και αμαξών... Πάντα ταύτα είναι πολύ ωραία, αλλά δεν είναι εξ ίσου καλά διά τα οικονομικά μου τα υπέρμετρα. φιλοδωρήματα, άτινα συνηθίζονται ενταύθα. Η χθεσινή ημέρα μοι εκόστισεν πλέον των 500 φιορινίων. Είναι καλόν το ότι αι χρηματικαί ανταλλαγαί εξακολουθώσιν να είναι ευνοϊκαί διά τους ξένους... Το Ολλανδικόν τζεκίνιον ανταλλάσσεται αντί 50 φιορινίων ή το ολιγώτερον 46... Άνευ του πλεονεκτήματος τούτου, παρά τας υψηλοτέρας αποδοχάς μου ήθελα κηρύξη χρεωκοπίαν... Έν μόνον δωμάτιον επιπλωμένον εις καλήν περιοχήν αλλά εις τον τέταρτον όροφον μου στοιχίζει οκτώ τζεκίνια μηνιαίως, συμπεριλαμβανομένων δε των καυσοξύλων και του φωτός δέκα... Αφορμώντες υμείς, μόνον εκ του γεγονότος τούτου, δύνασθε να κρίνητε και τα υπόλοιπα... Ουχ ήττον είμαι πάντοτε ευχαριστημένος διότι ήλθον εδώ... Πλείστοι λόγοι καθημερινώς, πείθουν εμέ ολοέν και περισσότερον... Ο προϊστάμενος μου, η Α.Ε. ο Κόμης

κύριος Στάκελμπεργκ, διατηρεί πάντοτε προς εμέ την πλέον ιδιαιτέραν ευμένειαν και μου φαίνεται, καθώς σας έγραψα, και διά της τελευταίας επιστολής μου, ότι ο χρόνος μου δεν παρέρχεται ανωφελώς ούτε δι’ εμέ, ούτε διά τα πράγματα, άτινα περισσότερον ενδιαφέρουν εμέ... Επί του παρόντος πρέπει φ.1v να είμαι ευχαριστημένος δι’ αυτά. / Αι ειδήσεις, τας οποίας έχομεν εκ Κωνσταντινουπόλεως και εκ του επί του Δουνάβεως στρατεύματος επιβεβαιούν πάντοτε την ελπίδα της ειρήνης προς τους Τούρκους... Ουδέν όμως επίσημον. Δεν πρόκειται παρά δι’ αξιοπίστους επιστολάς ιδιωτών... Καίπερ ουδείς καλώς σκεπτόμενος άνθρωπος υπάρχει, όστις να μην αγαπά και να μην επιθυμεί πάντοτε την ειρήνην και ειρήνην μεθ’ όλου του κόσμου, όμως εδώ ομιλώσιν πολύ περί πολέμου... Εάν ομιλώσιν ορθώς ή εσφαλμένως τα γεγονότα μόνον δύνανται να το αποδείξουν... Εγώ δε έχω διδαχθή αρκούντως από την εμπειρίαν ώστε να μη τολμήσω να εκφέρω γνώμην τινά περί του δυσκόλου τούτου ζητήματος.

Εκ των αλλοτρίων υποθέσεων ερχόμενος εις τας ημετέρας, επανέρχομαι παρακαλών υμάς, όπως μη παραμελήσητε το σπουδαιότατον δι’ εμέ ζήτημα ενός εμπίστου υπηρέτου... Επιμένω πάντοτε διά τον Σπύρον... Είχεν ικανότητας και ήτο έντιμος... Θα αποτελέση ιδικήν μου φροντίδα όπως καταστήσω αυτόν ένα καλόν, κατά τους τρόπους, υπηρέτην... Όταν παρουσιασθή ευκαιρία τις να έλθη εις την Ιταλίαν και μόλις ήθελον πληροφορηθή τούτο εγώ, θα απετέλει ιδικήν μου φροντίδα όπως του προμηθεύσω τα μέσα διά να έλθη προς συνάντησίν μου εις την Βιέννην... Αι ευκαιρίαι αυταί δεν ήθελον λείψη... τουλάχιστον έως την Μπαρλέτταν, όπου ευρίσκεται ο Μπενάκης. Πάσα ετέρα μέριμνα είναι ιδική μου... Επιμένων τόσον επί του ζητήματος τούτου, υμείς δύνασθε να είσθε πεπεισμένος ότι εγώ έχω απόλυτον ανάγκην... Θα ήτο λίαν εκτενές να επαναλάβω άπαντας τους λόγους... έχων ήδη γράψει ένα έμπιστον υπηρέτην έχω ειπεί τα πάντα.

Η υγεία μου εξακολουθεί να είναι αρκούντως καλή... Αναμένω μετ’ ανυπομονησίας τας επιστολάς υμών... Μετά την εν Βιέννη άφιξίν μου ουδεμίαν επιστολήν υμών έλαβον, ήτις ήθελεν αναγγείλη ότι υμείς γνωρίζετε την παρούσαν κατάστασίν μου.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς· επικαλούμαι την ευλογίαν του ιερομονάχου ημών Συμεώνος και εκείνην των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

58

Vienna, 13/25 Gennajo 1812

Il nostro Benakj mi ha fatto avere i due numeri 82,83... Questi in risposta col risultato delle mie ricerche affincchè la Stella si risolva di mandarmi Name. Qui occluso ella troverà un promemoria il quale abbastanza indica quanto fu duopo onde n(on) si bilanci un istante a decidersi. Ho io stesso visitato l’ instituto, e ne fui contentissimo... Esso è nel centro della città e vicino alla casa ove abito... cosa che mi procurerà più spesso il mezzo di vedere spesso ed ogni giorno il ragazzo, e di averne tutta tuttissima la cura. La spesa n(on) è grande; sono 70 zecchini di Ollanda all’ anno p(er) la pensione, ai quali credo che se ne debbano aggiungere almeno altri 3 ο all’ anno p(er) un maestro di lingua Greca e di religione, e p(er) libri, ed altre picciole spese. In seguito bisogna pensare ogni anno a qualche aumento progressivo poicchè le cose di una buona educazione lo richieggono1. Il ragazzo resterà nella pensione almeno tre anni... un altro anno lo impiegherà a viaggiare, e poi ritornerà ottimo figlio, buon Cristiano, buon cittadino, in seno alla sua famiglia... Conoscendo le disposizioni buone del ragazzo, me ne incarico, e rispondo io ai suoi genitori ed alla sua nona di questa riuscita. Non scrivo separa(ment)e allo Spiro ed alla Stellina p(er) non moltiplicare inutilmente fogli... Ma senza perdita di tempo si mandi il ragazzo a Benakj con una corriera, e si raccomandi ad’ esso la sua spedizione a Venezia... Quando n(on) vi fosse nessuna buona e sicura occasione, sono sicuro che Benakj consentirebbe che Lascaris il suo nipote (n(on) però a sue spese) lo accompagni a Venezia... Là essendo, o Naranzi (come mi promette) verrà a vedermi questa p(ri)mavera, od altra occasione facilmente si presenterà p(er) farmelo arrivare sano, e salvo a Vienna. Dico e ripetto che si facci presto... percchè la perdita di tempo qualche volta fa mancare le buone occasioni... Di più n(on) giova dire... Cogliendo questa opportunità, (se p(er) mancanza di risoluzione essa n(on) manca) torno a dimandare il cameriere Spiro φ.1v p(er) me. / Le ruberie e le infedeltà di ogni maniera, alle quali sono esposto, e le noje che mi derivano dalla necessità di evitarle e di sopravegliarle, mi determinano a insistere doppiamente sopra questo p(er) me altissimo affare... I Russi servitori sono preziosissimi e dei miei ne ero più che contento. Ma ho dovuto lasciarli poicchè dai loro signori mi si dimandava una responsabilità di cui io n(on) potevo nè dovevo

1. αντί richiedono

incaricarmi. Sono dunque nelle mani della canaglia Italiana—Tedescata, che è quanto a dire in cattive mani. E p(er) poterne uscire bisognerebbe balbettare il tedesco... Cosa n(on) facile pel momento.

La mia salute è buonissima. E la mia situaz(io)ne ugualmente aggradevole pel morale, e p(er) le aspetattive, e p(er) quanto le rende ogni giorno sempre più lusinghiere. L’ economia va male ...cioè n(on) meglio di quella che andava a Pietroburgo. Ho qui è vero un miglior trattamento; ma qui sono anco obligato ad’ una maniera di vivere molto dispendiosa... Tuttavia cercarò di far cadere tutto il mio peso sulle mie spalle. Ho piacere che la pelicia sia anco arrivata, e che essa piaccia alla s(ignor)a madre... Scriverò a Viaro, come ella mi ordina coll’ ordinario venturo o p(er) la via di Gianina, p(er) la quale le ho già indirizzato quattro lettere dopo il mio arrivo qui. Voglio lusingarmi che il soggiorno della campagna abbia sollevato un poco il povero Vittorio... Almeno lo desidero...e p(er) questo aspetto con impacienza di sapere qualche cosa. Non mi sono mai dimenticato Agostino... Ma che fare? p(er) ora bisogna avere pacienza. Ed il tempo e nuove circostanze potranno aprire strade.

I soliti saluti a tutti quanti... baccio le mani ai parenti; abbraccio f(rate)llj e sorelle, e nipoti, e cognati. Imploro la bened(izio)ne dei genitori, e le preci del ottimo sacromonaco Simeone.

Il figlio Giovanni

φ. 2 / Copie

Avis

Dans l’ établissement d’ éducation privilégié sous la direction de Monsieur) le professeur Pie ban chaque élève paye par an 70 ducatj d’ Hollande ou 315 florins en argent de convention.

Pour cela on lui fournit de la bonne nourriture, le chauffage, la chandelle, le blanchissage, et on le serb(e). On lui enseigne les langues allemande, française, italienne, et latine; les mathématiques, la caligraphie, le dessin, la danse, la geographie, l’ histoire, et l’ histoire naturele. L’ enseignement de la musique, ainsi que d’autres sciences hors de communauté se paye separement, ainsi que les habits. En entrant en pensione il faut qu’ il apporte les habits, le linge, et les draps de lit, et une cuilliere d’argent.

La présence continuelle des superiores repond du ben traitement et de la moralité.

Αρ. 83

Βιέννη, 13/25 Ιανουαρίου 1812

Ο Μπενάκης μας, μοι απέστειλεν τας δύο υπ’ αριθ. 82, 83 επιστολάς υμών... Η παρούσα εις απάντησιν αυτών, συνοδευομένη διά του αποτελέσματος των ερευνών μου, ίνα αποφασίση η Στέλλα όπως μοι αποστείλη τον Νάνε. Εσώκλειστον θέλετε εύρη την αγγελίαν, δι’ ης αρκούντως εμφαίνεται οπόσον πρέπει να μη ταλαντευθήτε ούτε μίαν στιγμήν διά να αποφασίσητε. Επεσκέφθην εγώ ο ίδιος την σχολήν και έμεινα λίαν ικανοποιημένος... Ευρίσκεται αυτή εις το κέντρον της πόλεως και πλησίον της οικίας ένθα κατοικώ... όπερ θα μοι παρέχη συχνότερον την δυνατότητα να βλέπω καθημερινώς τον νέον και να έχω όλην την φροντίδα. Η δαπάνη δεν είναι μεγάλη· είναι 70 τζεκίνια Ολλανδίας ετησίως διά την σχολήν, εις τα οποία, πιστεύω, ότι πρέπει να προστεθώσιν τουλάχιστον ετερα 30 ετησίως δι’ ένα διδάσκαλον της Ελληνικής γλώσσης και θρησκείας, διά τα βιβλία και δι’ έτερα μικρά έξοδα. Ακολούθως πρέπει να υπολογίσωμεν είς τινα προοδευτικήν ετησίαν αύξησιν, καθ’ όσον τούτο απαιτούν αι ανάγκαι μιας καλής εκπαιδεύσεως. Ο νέος θα παραμείνη εν τη σχολή τουλάχιστον επί τρία έτη... Έν έτος εισέτι θ’ αφιερώση εις τα ταξίδια και έπειτα θα επιστρέψη εξαίρετος υιός, καλός χριστιανός, καλός πολίτης, εν ταις αγκάλαις της οικογενείας του... Γιγνώσκων τας καλάς διαθέσεις του νέου, επιφορτίζομαι προς τούτο και αναλαμβάνω εγώ έναντι των γονέων και της μάμμης του την ευθύνην της επιτυχίας. Δεν γράφω ιδιαιτέρως εις τον Σπύρον και την Στελλίναν διά να μη πολλαπλασιάζω ανωφελώς φύλλα. Όμως ας αποστείλουν άνευ χρονοτριβής τον νέον εις τον Μπενάκην μεθ’ ενός ταχυδρόμου με την σύστασιν να αποστείλη τον νέον εις την Βενετίαν... Εάν δεν ήθελεν υπάρξη καλή και ασφαλής ευκαιρία, είμαι σίγουρος ότι ο Μπενάκης ήθελεν συναινέση ώστε ο ανεψιός αυτού Λάσκαρης (όχι όμως δι’ ιδίων αυτού εξόδων) συνοδεύση αυτόν μέχρι της Βενετίας. Αφιχθείς εκεί η ο Ναράντζης (καθώς μοι υπόσχεται) θα έλθη να με ιδή την άνοιξιν αυτήν ή ετέρα ευκαιρία ευκόλως θα παρουσιασθή ώστε να φθάση πλησίον μου, εις την Βιέννην υγιής και σώος. Λέγω και επαναλαμβάνω όπως, το πράγμα γίνη ταχέως.. διότι η χρονοτριβή ενίοτε συντελή ώστε να απολεσθώσιν αι καλαί ευκαιρίαι... Περισσότερα δεν ωφελεί να ειπώ... Δραττόμενος της ευκαιρίας ταύτης (εάν δεν ήθελεν αποτύχη δι’ έλλειψιν φ.1v αποφασιστικότητος) αιτώ εκ νέου δι’ εμέ τον υπηρέτην Σπύρον. / Αι υπεξαιρέσεις, αι ενοχλήσεις, αίτινες προέρχονται εκ της ανάγκης να αποφύγω αυτάς και να επαγρυπνώ, αναγκάζουν εμέ ίνα επιμείνω δύο φοράς επί τούτου του σπουδαιοτάτου δι’ εμέ ζητήματος... Οι Ρώσοι υπηρέται είναι πολυτιμώτατοι και εκ των ιδικών μου ήμην πολύ ευχαριστημένος. Όμως ηναγκάσθην να απολύσω αυτούς καθ’ όσον οι κύριοι αυτών απήτουν υπευθυνότητά τινα, ην εγώ δεν ηδυνάμην ουδέ ώφειλον να αναλάβω· ευρίσκομαι όθεν εις τας

χείρας των Ιταλογερμανών απατεώνων, όπερ σημαίνει εις κακάς χείρας. Διά να απαλλαγώ θα έπρεπε να ψελίζω την γερμανικήν... πράγμα όχι εύκολον επί του παρόντος.

Η υγεία μου είναι πολύ καλή. Η κατάστασίς μου δε, είναι το αυτό ευχάριστος και εξ ηθικής απόψεως και εξ απόψεως προσδοκιών και δι’ οτιδήποτε καθιστά αυτάς καθ’ ημέραν και πλέον γοητευτικάς. Τα οικονομικά εξελίσσονται κακώς... τουτέστιν όχι καλύτερον των εν Πετρουπόλει. Είναι αληθές ότι εδώ έχω μεγαλυτέρας αποδοχάς. Όμως εδώ είμαι υποχρεωμένος να ζω κατά τινα τρόπον πολύ δαπανηρότερον... Μολοντούτο θα επιδιώξω ώστε να πέση το βάρος επί των ώμων μου. Ευχαριστούμαι διότι η γούνα έφθασεν και ήρεσεν εις την σεβαστήν μητέρα... Θα γράψω εις τον Βιάρον, ως υμείς μου παραγγέλετε, διά του προσεχούς τακτικού ταχυδρομείου ή διά της οδού των Ιωαννίνων, δι’ ης έχω αποστείλει ήδη υμίν τέσσαρας επιστολάς μετά την ενταύθα άφιξίν μου. Θέλω τώρα να ελπίζω ότι η διαμονή εν τη εξοχή ανεκούφισεν ολίγον τον πτωχόν Βίκτωρα... τουλάχιστον το επιθυμώ... Και διά τούτο αναμένω μετ’ ανυπομονησίας να ακούσω είδησίν τινα. Δεν ελησμόνησα ποτέ τον Αυγουστίνον... Αλλά τί να πράξω; επί του παρόντος πρέπει να έχωμεν υπομονήν. Ο χρόνος και αι νέαι συνθήκαι δύνανται όπως διανοίξωσιν οδούς.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας... ασπάζομαι τας χείρας των γονέων· εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανεψιούς και ανδραδέλφους. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων και τας δεήσεις του εξαιρέτου ιερομονάχου Συμεώνος.

Ο υιός Ιωάννης

φ. 2 / Αντίγραφον

Αγγελία

Εν τω προνομιούχω Εκπαιδευτικω Ιδρύματι, του υπό την διεύθυνσιν του καθηγητού κυρίου Πλεμπάν, έκαστος μαθητής καταβάλλει ετησίως 70 δουκάτα Ολλανδίας ή 315 αργυρά φιορίνια κατά την συμφωνίαν.

Έναντι τούτων παρέχεται καλή διατροφή, θέρμανσις, φως πλύσις ενδυμάτων και υπηρεσία, Διδάσκονται αι γλώσσαι Γερμανική, Γαλλική, Ιταλική και Λατινική· τα Μαθηματικά, η Καλλιγραφία, το σχέδιον, ο χορός η Γεωγραφία, η Ιστορία και η Φυσική Ιστορία. Η διδασκαλία της Μουσικής ως και ετέρων επιστημών εκτός των κανονικών, καταβάλλεται ιδιαιτέρως ως και η αμοιβή διά τα ενδύματα. Εισερχόμενος εν τη σχολή πρέπει να φέρη ο μαθητής τα ενδύματα, τα εσώρρουχα, τα κλινοσκεπάσματα και έν αργυρούν κοχλιάριον.

Η συνεχής παρουσία των ανωτέρων εγγυάται διά την καλήν αγωγήν και διά την ηθικήν.

59

Vienna, 7/19 Febrajo 1812

Col numero precedente speditole per la via d’ Italia ho riscontrato i due suoi numeri 82 e 83 e le ho dato dei dettagli intorno alla commissione che riguarda Nane, il figlio della Stellina. Riepilogo in questa il contenuto della precedente, affincchè delle due una arrivi, e percchè n(on) si perda in deliberaz(io)ni un tempo prezioso. Ripetto dunque che nel venturo mese di Aprile, o di Maggio tutto al più si spedisca il ragazzo a Benakj. Sento qui a dirsi dai Mocenigo, che la s(ignor)a Armeni deve venire a Venezia nella primavera; migliore occasione n(on) si può trovare percchè il ragazzo sia sicuramente scortato sino a Venezia... Di là sarà mia cura ritirarlo... Qui occlusa troverà la memoria che in estratto mi ha rimesso il direttore della pensione, ove io vorrei collocare il nostro Nane. La spese n(on) è grande; sono 70 zecchini all’ anno p(er) la pensione, ai quali io credo che se ne debbano ag(g)iungere in principio almeno 30 all’ anno, p(er) un maestro di lingua e religione Greca, p(er) libri, e p(er) altre picciole spese. In seguito bisogna-rà pensare ogni anno a qualche aumento, poicchè le cose di una buona educaz(io)ne lo esigono. Ho detto che il tempo è prezioso, e che n(on) bisogna lasciar scappare l’ occasione. Una volta che io abbia stabilito qui il giovine, e bene raccomandato, posso anche essere assente da Vienna, che la cosa andrà... Non andrà bene, se tardando molto qui arrivasse senza trovarmi. Ora se si perde quest’anno è probabile che questo sconcio arrivi... Di più n(on) posso dire nè aggiungere.

Le avevo scritto colla stessa lettera sopracennata, che parevami assai facile cogliere l’ occasione della partenza di Nane, p(er) mandarmi il mio cameriere Spiro, od un equivalente, se esso fosse divenuto cattivo sog(g)etto. Le ruberie, e le infedeltà di ogni genere, e le noje di evitarle φ.lv e sopravegliarle / mi determinano ad insistere doppia-m(ent)e sopra questo p(er) me altissimo affare. I Russi servitori sono preziosi... Ma essendo schiavi come farli sortire? I loro padroni dimandano una garanzia... E data una volta, da buoni che sono divengano fuori del loro paese cattivi. Per questo sono adesso nelle mani della canaglia Tedesco—Italiana, che è quanti a dire male e malissimo. Sarebbe d’ altronde p(er) me un vero conforto di avere presso di me un uomo di confidenza, il quale restasse meco tutta la sua e la mia vita. Il cangiare spesso importa ancora gravissimi incovenienti.

L’ inverno ci ha quasi voltato le spalle appena veduto. Pochi giorni di neve, e pochissimi di vero freddo. Oramai si camina in semplice sopra abito, senza pellicie e capoti e stivalli caldi... Cosa p(er) me e

grata, ed utile. La mia salute in tutto è cosi buona come n(on) lo è stata giammai in Russia. Si contribuisce ancora la sicurezza che l’ opera mia per quanto picciola essa sia è pure gradita dal mio superiore. Esso continua a testimoniarmi della benevolenza e sot(t)o questo rapporto non saprei p(er) ora, cosa desiderare di più.

Il giorno 17 del passato mese ho celebrato la di Lei festa in casa dell’ ottimo archimandrita Gazis curato della parochia Greca. Seppe esso che era la di lei festa, e mi invitò a pranzo. Poi portò un bichiere di vino alla di Lei salute; ed allora mi disse, che sapendomi buon figlio, a voluto farmi passare fra Greci il più bello dei miei giorni... Sono stato sensibilissimo a questa dilicata1 attenzione, ed ho promesso all’ quest’ ottimo Ecclesiastico di non lasciarla ignorare a Lei. Esso è uomo instruito, e riunisce in casa sua, quei Greci che coltivano le lettere, e le scienze... φ. 2 Publica un giornale letterario scritto in lingua moderna / pel quale nelle ore dei miei ozj sto travagliando addeso un articolo. Questo ha per oggetto la pubblica instruzione... Gliene manderò degli esemplari quando sia stampato. Finisco p(er) lasciar posto al promemoria... La prego di ricordarmi a tutti gli amici e domestici; I miei ossequj ai parenti, zij e zie. Abbraccio f(rate)llj e nipoti. Imploro la bened(izio)ne dei genitori.

Il figlio Giovanni

A v i s

Dans l’établissement d’ éducation privilégié sous la direction de M(onsieu)r le professe(eu)r Pleban chaque élève paye par an 70 ducatj ou 315 florins en argent de convention. Pour cela on lui fournit la bonne nourriture, le chauffage, la chandelle, le blanchissage, et on le serb(e). On lui enseigne le langues allemandes, française, italienne, et latine; les mathématiques, la caligraphie, le dessin, la danse, la geographie, les histoires naturelle et universelle.

L’ enseignement de la musique ainsi que d’ autres sciences hors communauté se paye séparément, ainsi que les habits. En entrante en pension il faut qu’ il apporte les habits, le linge, les draps de lit, et une cuillère d’ argent. La présence continuelle des supériores repond du ben traitement et de la moralité.

1. αντί delicata

Αρ. 84

Βιέννη, 7/19 Φεβρουαρίου 1812

Διά της προηγούμενης επιστολής,, αποσταλείσης υμίν διά της οδού της Ιταλίας απήντησα εις τας δύο υπ’ αριθ. 82 και 83 επιστολάς υμών και παρέσχον υμίν λεπτομερείας, σχετικάς προς την υπόθεσιν, ήτις αφορά εις τον Νάνε, τον υιόν της Στελλίνας. Ανακεφαλαιώνω εις την επιστολήν αυτήν το περιεχόμενον της προηγουμένης ίνα φθάση μία τουλάχιστον εκ των δύο και ίνα μη χαθή πολύτιμος χρόνος εις συζητήσεις. Επαναλαμβάνω όθεν, ότι κατά τον προσεχή μήνα Απρίλιον ή το βραδύτερον τον Μάϊον να αποσταλή ο νέος εις τον Μπενάκην. Πληροφορούμαι ενταύθα από τους Μοτσενίγους, ότι η κυρία Αρμένη οφείλει να έλθη εις Βενετίαν κατά την Άνοιξιν· καλυτέρα ευκαιρία δεν είναι δυνατόν να ευρεθή ώστε να συνοδευθή ο νέος ασφαλώς έως την Βενετίαν, θα φροντίσω εγώ έπειτα διά να τον αναλάβω εκείθεν. Εντός της παρούσης επιστολής θα εύρητε την αγγελίαν, της οποίας αντίγραφον μοι ενεχείρισεν ο διευθυντής του οικοτροφείου, όπου επιθυμώ να τακτοποιήσω τον Νάνε μας. Η δαπάνη δεν είναι μεγάλη· είναι 70 τζεκίνια ετησίως διά το οικοτροφείον, εις τα οποία εκτιμώ ότι πρέπει να προστεθώσιν, κατ’ αρχάς τουλάχιστον, έτερα 30 δι’ ένα διδάσκαλον της Ελληνικής γλώσσης και θρησκείας, διά τα βιβλία και δι’ έτερα μικρά έξοδα. Εν συνεχεία πρέπει να υπολογίση τις ετησίως εις αύξησίν τινα καθώς απαιτούν αι ανάγκαι μιας καλής ανατροφής. Είπον ότι ο χρόνος είναι πολύτιμος και ότι δεν πρέπει να επιτρέψωμεν να διαφύγη η ευκαιρία. Όταν εγώ θα έχω ενταύθα εγκαταστήσει τον νέον και θα τον έχω εμπιστευθή εις καλάς χείρας, θα δύναμαι και να απουσιάσου από την Βιέννην και η υπόθεσις να βαίνη καλώς. Δεν ήθελεν εξελιχθή καλώς αν, βραδύνων επί πολύ, έφθανεν εδώ και δεν εύρισκεν εμέ. Αν απολεσθή όμως το τρέχον έτος είναι δυνατόν να συμβή το ατύχημα τούτο. Περισσότερα δεν δύναμαι να ειπώ ούτε να προσθέσω.

Είχον γράψει προς υμάς εις την ιδίαν προμνημονευθείσαν επιστολήν ότι μοι εφαίνετο αρκετά εύκολον να επωφεληθήτε της αναχωρήσεως του Νάνε διά να μου αποστείλητε τον υπηρέτην μου Σπύρον ή ένα ισάξιόν του αν ούτος είχεν καταστή κακόν υποκείμενον. Αι κλοπαί και αι παντοειδείς απιστίαι φ.1v και η ενόχλησις διά να τας αποφεύγη τις και να επαγρυπνή / υποχρεώνουν εμέ να επιμένω δύο φοράς επί τούτου του σπουδαιοτάτου δι’ εμέ ζητήματος. Οι Ρώσοι υπηρέται είναι πολύτιμοι. Επειδή όμως είναι σκλάβοι, τίνι τρόπω να κάμη τις ώστε να εξέλθουν εκ της χώρας των. Οι κύριοί των απαιτούν εγγυήσεις· και δοθεισών των εγγυήσεων από καλοί καθίστανται εκτός της ίδιας χώρας των, κακοί. Ένεκα τούτου ευρίσκομαι επί του παρόντος εις τας χείρας του γερμανοϊταλικού συρφετού, ο οποίος είναι, καθώς λέγεται, κακός και κάκιστος, θα ήτο εξ άλλου δι’ εμέ μία αληθής παραμυθία να έχω πλησίον μου έναν άνθρωπον εμπιστοσύνης, όστις θα παρέμεινεν μετ’ εμού καθ’

όλην την ιδικήν του και την ιδικήν μου ζωήν. Η συχνή αλλαγή συνεπάγεται έτι βαρύτερα; ζημίας.

Ο χειμών, μόλις ειμφανισθείς, μας έχει στρέψει τα νώτα. Ολίγαι ήμερες χιόνος και ολίγισται πραγματικού κρύου. Ήδη περιπατούμεν μετ’ ελαφρού ενδύματος, χωρίς γουναρικά και επανωφόρια και ζεστά υποδήματα... Το πράγμα είναι δι’ εμέ ευχάριστον και ωφέλιμον. Η υγεία μου είναι καθ’ όλα τόσον καλή, οία ουδέποτε υπήρξεν εις την Ρωσίαν. Συντελεί εις τούτο επίσης η βεβαιότης ότι το έργον μου, όσον μικρόν και αν είναι, είναι εν τούτοις ευάρεστον εις τον προϊστάμενόν μου. Ούτος εξακολουθεί να μοι επιδεικνύη εύνοιαν και από της απόψεως ταύτης δεν θα ήξευρον επί του παρόντος τί να επιθυμήσω περισσότερον.

Την 17ην του παρελθόντος μηνός εώρτασα την εορτήν υμών εις την οικίαν του εξαιρέτου αρχιμανδρίτου Γαζή, εφημερίου της Ελληνικής παροικίας. Εγνώριζεν ούτος ότι ήτο η εορτή υμών και με προσεκάλεσεν εις γεύμα. Ακολούθως ύψωσεν εν ποτήριον οίνου εις την υγείαν υμών και εν συνεχεία μου είπεν ότι γνωρίζων εμέ καλόν υιόν, ηθέλησεν να με κάμη όπως διέλθω την ωραιοτέραν των ημερών μου μεταξύ Ελλήνων. Συνεκινήθην λίαν δι’ αυτήν την λεπτήν φιλοφροσύνην και υπεσχέθην εις τούτον τον άριστον κληρικόν ότι δεν θα αφήσω να αγνοήτε υμείς την φιλοφροσύνην αυτήν. Εκτός του ότι βλέπω αυτόν όλας τας Κυριακάς μετά την λειτουργίαν, διέρχομαι ωσαύτως εις την οικίαν του εσπέραν τινά καθ’ εκάστην εβδομάδα. Ούτος είναι άνθρωπος πεπαιδευμένος και συγκεντρώνει εις την οικίαν του όλους εκείνους τους Έλληνας, οίτινες καλλιεργούν τα γράμματα και τας επιστήμας. Εκδίδει μίαν φ. 2 εφημερίδα φιλολογικήν, γραμμένην εις την νεωτέραν ελληνικήν γλώσσαν / διά την οποίαν, εις τας στιγμάς της σχόλης μου, γράφω τώρα ένα άρθρον. Αυτό έχει ως αντικείμενον την δημοσίαν εκπαίδευσιν. Θα αποστείλω προς υμάς αντίτυπα μόλις τυπωθή. Κλείνω διά να αφήσω χώρον διά την αγγελίαν. Παρακαλώ υμάς, όπως υπενθυμίσητε εμέ εις όλους τους φίλους και οικείους. Τα σεβάσματά μου εις τους συγγενείς, θείους και θείας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και ανεψιούς. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

Αγγελία

[εν συνεχεία επαναλαμβάνεται το κείμενο της αγγελίας, που υπάρχει στην προηγούμενη επιστολή].

60

No 85

Vienna, 20 Febbrajo / 8 Marzo1 1812

Profito di un corriere il quale parte in questo momento p(er) Napoli

1. Η αντιστοιχία παλαιού και νέου ημερολογίου είναι λανθασμένη.

p(er) darle le mie nuove colla certezza che la presente sarà rimessa a Benakj. Le ho scritto p(er) replicata sotto il n(umer)o 83 e 84, tutti i dettagli che sono relativi alla spedizione di Nane figlio della Stellina. Temendo i smarimonti delle lettere, unisco ora un esemplare delle condizioni fattemi da un eccellente direttore di pensione. Onde si decida una volta questa misura, la quale parmi unica, affincchè il ragazzo abbia una buona educazione. Non replico quanto scrissi al innanzi; ma dirò soltanto che n(on) bisogna moltiplicare gli ostacoli coll’ immaginazione; e che se io st esso per un seguito delle circostanze alle quali pare che andiamo incontro dovessi partire da Vienna, e n(on) ci potessi restare p(er) tutto il tempo in cui Nane dovrebbe rimanere, basta che io me trovi qui al suo arrivo, e che io lo collochi e lo raccomandi alle persone di questo paese, che avranno p(er) lui tutta la cura, quanto io stesso la potrò avere. Detto questo non mi resta che aggiungere. Le nuove dalla Turchia parlano della continuaz(io)ne della guerra; e quelle del Nord, e del Mezzogiorno n(on) suonano certamente pace... In tutte le maniere ripetto bisogna armarsi di pacienza, poicchè la Luna n(on) si prende coi denti... e poicchè da una nuova crisi la salute soltanto puossi aspettare.

Dalle cose generali venendo alle mie, dirò che la mia salute è buonissima e che comincio a farmi assai agradevolmente alla maniera di vivere di questo paese; d’ altronde sono sempre più che soddisfato delle bontà che ha p(er) me S.E. il Conte di Stakelberg. Di maniera che tratto il punto economico il quale ovunque ora si concilia male, io n(on) posso che applaudirmi di avere preso il mezzo termine di qui venire, p(er) un intanto. Sono senza di Lei lettere... Benakj mi mandò ultimamente un grosso plico nel quale speravo di trovarne. Era di Gratagliano, della data 31 Xmbre· ne sono stato mortificatissimo. Dica intanto all’ amico Gratagliamo, che mi sono occupato del suo affare; vale a dire che ci ho trovato il veicolo p(er) sondarlo; che mi fu promessa una risposta fra qualche giorno; e che tosto che mi sarà data non mancherò di scrivergli. Intanto d’ uopo è che l’ amico n(on) si lusinghi φ.1v di / grandi risultati; non avremo dubito che parole e frasi... Desidero altrimenti ma colla miglior buona volontà io n(on) posso che parlare e pregare. E d’ altronde colla stessa buona volontà, temo che n(on) si possa che dirmi... si farà... si vedrà... ec. ec. ec. Ecco tutto... Non posso prolungare la mia lettera percchè il tempo stringe, e percchè devo scrivere due righe anco a Benakj... La prego dei soliti saluti a tutti quanti, e di dire molte e molte cose agli amici e parenti. Abbraccio f(rate)llj e sorelle, e cognati, e nipoti. Baccio le mani ai zij e zie. E dimando sempre la benedizione dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 85

Βιέννη, 20 Φεβρουαρίου / 8 Μαρτίου 1812

Επωφελούμαι ενός ταχυδρόμου, όστις αναχωρεί κατ’ αυτήν την στιγμήν διά την Νεάπολιν διά να μεταδώσω προς υμάς τας ειδήσεις μου μετά της βεβαιότητας ότι η παρούσα θα επιδοθή εις τον Μπενάκην. Σας έγραψα επανειλημμένως διά των υπ’ αριθμ. 83 και 84 επιστολών μου, απάσας τας λεπτομερείας, τας σχετικάς προς την αποστολήν του Νάνε, του υιού της Στελλίνας. Φοβούμενος διά την απώλειαν των επιστολών επισυνάπτω τώρα έν υπόδειγμα των όρων, επιδοθέντος μοι υφ’ ενός εξαιρέτου διευθυντού της σχολής. Ας αποφασισθή όθεν επί τέλους το μέτρον τούτο, όπερ μου φαίνεται μοναδικών, καθ’ όσον ο νέος θα λάβη καλήν εκπαίδευσιν. Δεν επαναλαμβάνω όσα έγραψα πρότερον. Αλλά θα ειπώ μόνον ότι δεν πρέπει να πολλαπλασιάζωμεν τα εμπόδια διά της φαντασίας και ότι εάν εγώ ο ίδιος, εξ αίτιας των περιστάσεων, προς συνάντησιν των οποίων μου φαίνεται ότι βαίνομεν, ώφειλον να αναχωρήσω εκ Βιέννης και δεν ηδυνάμην να παραμείνω καθ’ όλον τον χρόνον, εν ω ώφειλεν να παραμείνη ο Νάνε, είναι αρκετόν ότι εγώ θα ευρίσκωμαι εδώ κατά την άφιξιν αυτού και ότι θα εγκαταστήσω αυτόν και θα συστήσω αυτόν εις πρόσωπα της χώρας αυτής, άτινα θα έχουν όλην την επιμέλειαν δι’ αυτόν, την οποίαν θα ηδυνάμην και εγώ ο ίδιος να έχω. Τούτου ρηθέντος ουδέν υπολείπεται να προσθέσω. Αι ειδήσεις από την Τουρκίαν ομιλούσιν περί της εξακολουθήσεως του πολέμου. Εκείναι δε εκ Βορρά και Νότου δεν προμηνύουν ομοίως την ειρήνην. Επαναλαμβάνω ότι καθ’ οιονδήποτε τρόπον πρέπει να οπλιζώμεθα δι’ υπομονής, καθ’ όσον η Σελήνη δεν καταλαμβάνεται διά των οδόντων... και καθ’ όσον από μίαν κρίσιν, μόνον η υγεία δύναται να αναμένηται.

Εκ των γενικών καταστάσεων, ερχόμενος εις τας προσωπικάς μου, θα ειπώ ότι η υγεία μου είναι πολύ καλή και ότι αρχίζω να εξοικειούμαι πολύ ευχαρίστως προς τον τρόπον του ζην εν τη χώρα ταύτη, ενώ παραλλήλως είμαι ολοέν και περισσότερον ευχαριστημένος διά την ευμένειαν, την οποίαν η A.E. ο Κόμης Στάκελμπεργκ επιδεικνύει προς εμέ. Κατά τοιούτον τρόπον ώστε αφαιρουμένου του οικονομικού προβλήματος, όπερ τώρα καθ’ οιονδήποτε τρόπον βαίνει κακώς, εγώ δεν δύναμαι παρά να επιδοκιμάσω εαυτόν διότι επέλεξα την μέσην οδόν διά να φθάσω εν τοσούτω εις το σημείον τούτο. Δεν έχω λάβει επιστολάς υμών. Ο Μπενάκης μοι απέστελεν επ’ εσχάτως ένα χονδρό δέμα, εντός του οποίου ήλπιζον ότι θα εύρω επιστολάς υμών. Ήσαν του Γραταλιάνου υπό ημερομηνίαν 31 Δεκεμβρίου· ελυπήθην πάρα πολύ. Ανακοινώσατε εις τον φίλον Γραταλιάνον εν τω μεταξύ ότι ησχολήθην διά την υπόθεσίν του, τουτέστιν ανεΰύρον το μέσον διά να επιχειρήσω τούτο· και ότι μοι υπεσχέθησαν απάντησίν τινα μετά τινας ημέρας· και ότι μόλις μου δοθή δεν θα παραλείψω να γράψω προς αυτόν. Εν τω μεταξύ πρέπει ο φί-

φ.1v λος να μην τρέφη ελπίδας / μεγάλων αποτελεσμάτων· δεν αμφιβάλλω ότι θα έχωμεν μόνον λέξεις και φράσεις... Επιθυμώ διάφορόν τι, αλλά διά της καλής θελήσεως εγώ δεν δύναμαι παρά να ομιλώ και να παρακαλώ. Εξ άλλου δε, φοβούμαι ότι διά της αυτής καλής θελήσεως δεν είναι δυνατόν παρά να μοι ειπώσιν... θα γίνη... θα ιδώμεν... κτλ., κτλ., κτλ. Ιδού τα πάντα... Δεν δύναμαι να επεκταθώ εις την επιστολήν μου καθ’ όσον ο χρόνος πιέζει και διότι οφείλω να γράψω δύο γραμμάς ωσαύτως και προς τον Μπενάκην. Παρακαλώ υμάς διά τους συνήθεις χαιρετιμούς προς άπαντας και όπως ειπήτε πολλά εις τους συγγενείς και φίλους. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων και επικαλούμαι πάντοτε την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

61

No 87

Vienna, 6/18 Aprile 1812

Dall’ amico Benackj mi furono rimessi i Suoi n(ume)ri 88, 90, 91, 92, 95. L’ ultimo dei quali porta la freschissima data del p(ri)mo Marzo. Contemporaneamente ho ricevuto da Naranzi una sua lettera, colla quale dolendosi amara(ment)e di quanto ella, e Viaro le scrisse sotto data 9 Febbrajo, mi scrive che teme n(on) si sieno protestate le cambiali che esso le trasse p(er) 800 tallari, e si rivoglie1 a me, onde io metto riparo a tanto contrapunto2, ove avenga... Sono stato da questa lettera sorpreso, ed afflitto; e n(on) saprei dirle, se l’ una affezione, abbia vinto l’ altra, o se tutte due assieme, mi abbino dato una nuova lezione alla quale n(on) mi attendeva, e la quale pertanto parmi necessaria ed utile... Dicendole questo, Le dico tutto; e parmi inutile occupare il breve spazio che si accorda una letterina, p(er) esalare bilie, o doglianze, o parole. Quel che è fatto, è fatto.. Se dunque il pagamento innopinato di questa cambiale, Le pone in angustia, e se p(er) pagarla ella è stata costretta a cercare un fondo del quale gli interessi devono essere esorbitanti, io facendomi carico di tutto questo, e godendo ancora della benevolenza di qualche amico, che qualche cosa

1. αντί rivolge

2. αντί contrapoeto

mi deve, parlo del s(ignor) Conte Mocenigo, Le offro un soccorso di 30 ο zecchini di Ollanda, che esso Le da al cambio del 6 p(er)% per tutto quel tempo discretto, del quale essa abbisognasse... Quando ella, come Naranzi teme n(on) abbia accetato Le Sue cambiali, io allora sarò φ.1v costretto / di servirmi di questo fondo p(er) rimetterlo a Naranzi onde l’ amico si tiri pur esso da quella angustia, nella quale pare che esso versi. Nel caso contrario, le ripetto, che ella potrà valersi nella maniera seguente: Ella mi trarrà una cambiale pagabile a Venezia, od ove più Le può comodare a quaranta giorni vista. Questo t empo mi è necessario p(er) poter domiciliare la sud(det)ta cambiale, e p(er) non mettere in angustia l’ amico il quale vuol bene venire a nostro soccorso. Essa n(on) oltrepasserà però i 80001 tallari, o 3 00 zecchini di Ollanda. Questo essendo il fondo che l’amico può avere disponibile p(er) me, ed al equo int eresse del 6 p(er) %... Quando ella fosse nel caso di prevalersi, parmi giusto, che in tale circostanza ella gli scriva direttamente una lettera e p(er) ringraziarlo, e p(er) dargli una prova in mano, che del tutto sarà a tempo onestamente rimborsato.

Questo è tutto quello che io ho potuto fare, poicchè le mie sollecitaz(io)ni presso l’ amico di Venezia sono state infruttuose, poicchè esso senza darmene avviso Le trasse le cambiali, come se le cose nostre fossero in uno stato di prosperità, o come se gli uomini d’ onore, percchè in circostanze difficili, dovessero snaturarsi, e divenire male onesti... Ma n(on) serve affligersi, nè pensarci. Non c’ è male, il quale n(on) abbia rimedio. E spero che il propostale sia uno, ed efficace, sebben tardo senza nessuna mia colpa.

φ.2v / Ned io, nè nessuno della Missione a casa, o tavola, od avantaggio nessuno economico... Anzi il titolo che ci attaca all’ambasciata ci è dispendioso, poicchè ci obbliga a vivere con decenza, ed a tenir se n(on) ogni giorno, almeno tre o quarto volte la settimana la carozza. Per questo quantunque il mio appunta(men)to sia del doppio accresciuto (parlo comparandolo a quello che ricevo a Pietrob(urgo) pure esso n(on) mi basta, è bisogna p(er) farlo bastare tirar il demonio, come suol dirsi, dalla coda.

Tuttavia io sono contento. Poicchè parmi che stando qui n(on) sono inutile del tutto, nè alla mia carriera, nè a quanto può renderla grata agl’ occhi miei, o cara al mio cuore. Rispondo con questo ceno a molti articoli delle di Lei lettere, ed alle questioni fattemi coi numeri che le avevo ricevuti. Continua sempre S.E. il Ministro a guardarmi con somma benevolenza, eri osarei dire con amicizia. Ed e tanto più personale que-

1. πιθανώς εκ παραδρομής, αντί 800.

sta sua gentilezza, che io come le scrissi, n(on) sono che onoraria(ment)e attacato alla sua missione. Egli vuole far di più; e fece molto. Vedremo. Gli ho presentato i di Lei ossequj, come pure n(on) ho mancato di ricordarla alla S(ignor)a Contessa. Ambedue mi incaricano delle loro gentilezze p(er) lei.

Sento con piacere arrivate le mie lettere, che riguardano Nane Polillà... Ripetto n(on) si perda un tempo prezioso, li mi si mandi il ragazzo fino a tanto che sono qui.

φ. 2v / Io, e nessuno forse, sa se qui saremo, quanto saremo, e se dovremo partire, o quando... In tutte le maniere Polillà n(on) deve negligere il buon momento p(er) assicurare a suo figlio una buona educazione... Ho fatto il mio dovere. Faccia egli il suo ... Viaro mi scrive che vorebbe esso pure accompagnare il ragazzo... Sia colla benedizione del Cielo; e dei genitori... Lo vedrò ... Ci vedremo ... Diremo molte cose ... e forse se ne potranno combinare di quelle che assicurano la felicità domestica ed i bei giorni della canicie dei genitori. Lo desidero di tutto cuore; e farò tutto quello che può da me dipendere p(er) contribuirsi... giacché n(on) so separare un istante il mio bene da quello dei genitori e dei f(rate)llj....

Nuove punte; e curiosità, ed aspettaz(io)ne grandissima in tutte le quattro parti del globo; e preparativi da renderla giusta, e ragionevole... Le negoziazioni di Bukarest ci prolungano. Però le lettere particolari vogliono fatta la pace. Non si può p(er) altro ad’ esse prestar fide.

Baccio le mani ai zij e zie. Mi ricordi ai parenti ed amici, e domestici... Imploro la bened(izio)ne di genitori, e quella del sacromonaco Simeone, il quale senza chiesa può sempre utilm(ent)e pregar Iddio p(er) i suoi amici come sono io.

Il fig(lio) Giovanni

Αρ. 87

Βιέννη, 6/18 Απριλίου 1812

Υπό του φίλου Μπενάκη μοι απεστάλησαν αι υπ’ αριθμ. 88, 90, 91, 92, 95 επιστολαί υμών. Η τελευταία εξ αυτών φέρει την πλέον πρόσφατον ημερομηνίαν της πρώτης Μαρτίου. Συγχρόνως έλαβον υπό του Ναράντζη μίαν επιστολήν του, δι’ ης ούτος παραπονούμενος πικρώς δι’ όσα υμείς και ο Βιάρος γράφετε προς αυτόν υπό ημερομηνίαν 9 Φεβρουαρίου, μοι γράφει ότι φοβείται ότι θα διαμαρτυρηθώσιν αι συναλλαγματικαί, τας οποίας ούτος δι’ υμάς

εξέδωσεν αντί 800 ταλλήρων και απευθύνεται προς εμέ, ίνα επανορθώσω μίαν τοιαύτην εναντιότητα, εάν ήθελεν συμβή... Εκ της επιστολής ταύτης εξεπλάγην και ελυπήθην. Δεν θα εγνώριζον δε να σας ειπώ εάν η μία αγάπη ενίκησεν την ετέραν ή εάν ομού αμφότεραι μοι έδωσαν ένα μάθημα, όπερ δεν ανέμενον και όπερ εξ άλλου μου φαίνεται αναγκαίον και ωφέλιμον... Λέγων προς υμάς τούτο, τα πάντα λέγω και μου φαίνεται ανωφελές να διαθέσω το σύντομον διάστημα, όπερ παραχωρεί μία μικρά προς υμάς επιστολή διά να εμέσω χολήν ή μεμψιμοιρίας ή λόγια. Ό γέγονεν, γέγονεν... Εάν λοιπόν η απροσδόκητος πληρωμή της συναλλαγματικής αυτής φέρει υμάς εις στεναχώριας και εάν διά να πληρώσητε αυτήν είσθε υποχρεωμένος όπως αναζητήσητε ένα ποσόν, του οποίου οι τόκοι οφείλουν να είναι υπέρογκοι, εγώ επιφορτιζόμενος πάντων τούτων και χαίρων εισέτι της εκτιμήσεως φίλου τινός, όστις μου οφείλει τι, εννοώ τον Κόμητα κύριον Μοτσενίγον, προσφέρω υμίν βοήθειάν τινα εκ 300 τζεκινίων της Ολλανδίας, άτινα ούτος σας προσφέρει με διάφορον 6% δι’ όλον εκείνον τον χρόνον, τον οποίον έχετε ανάγκην... Εάν υμείς, ως ο Ναράντζης φοβείται, δεν αποδεχθήτε τας συναλλαγματικάς αυτού, φ.1v εγώ εφεξής θα είμαι υποχρεωμένος / να κάμω χρήσιν του πόρου τούτου, διά να τον αποστείλω εις τον Ναράντζην, ίνα δυνηθή ο φίλος να αποφύγη την δυσχέρειαν ταύτην, εν η φαίνεται ότι διευθύνεται. Εν αντιθέτω περιπτώσει επαναλαμβάνω υμίν ότι δύνασθε να υπολογίσητε εις τον εξής τρόπον: θα εκδώσητε υμείς μίαν συναλλαγματικήν πληρωτέαν εις Βενετίαν ή όπου δύναται να ευκολύνη υμάς περισότερον, όψεως τεσσαράκοντα ημερών. Ο χρόνος ούτος είναι εις εμέ απαραίτητος ίνα δυνηθώ να εύρω εγγυητήν διά την συναλλαγματικήν αυτήν και διά να μη θέσω εν δυσχερεία τον φίλον, όστις προθύμως επιθυμεί να έλθη προς συνδρομήν ημών. Αυτή όμως να μην υπερβαίνη τα τα 8000 τάλληρα ή 300 τζεκίνια Ολλανδίας, όντος του ποσού τούτου, εκείνο όπερ δύναται να διαθέση δι’ εμέ ο φίλος και επί τω νομίμω τόκω του 6%... Όταν υμείς ήθελεν είσθε εις θέσιν, όπως επωφεληθήτε τούτου, μου φαίνεται ότι είναι πρέπον, εν τοιαύτη περιπτώσει, όπως γράψητε απ’ ευθείας μίαν επιστολήν διά να ευχαριστήσητε αυτόν και διά να παράσχητε αυτώ μίαν απόδειξιν ότι τα πάντα ήθελον εν καιρώ εξοφληθή.

Αυτό είναι ό,τι ηδυνήθην να πράξω καθ’ όσον αι ικεσίαι εμού παρά τω φίλω της Βενετίας υπήρξαν άκαρποι και καθ’ όσον ούτος χωρίς να ειδοποίηση εμέ εξέδωσεν τας συναλλαγματικάς ως και εάν αι υποθέσεις ημών ευρίσκοντο εις κατάστασιν ευημερίας, η ως εάν οι εντιμοι άνθρωποι ως ευρισκόμενοι εις δυσκόλους περιστάσεις, ώφειλον να διαφθαρούν και να καταστώσιν ανέντιμοι.... Αλλά δεν ωφελεί να θλιβώμεθα και να σκεπτώμεθα. Δεν ύπαρχει κακόν, το οποίον να μην επιδέχηται επανόρθωσιν. Ελπίζω δε ότι η προταθείσα υμίν επανόρθωσις είναι μοναδική και αποτελεσματική μολονότι ευρίσκεται εν καθυστερήσει, χωρίς τούτο να είναι ιδικόν μου πταίξιμον.

φ.2 / Ούτε εγώ ούτε ουδείς εκ της διπλωματικής αποστολής έχει οικίαν ή