Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Α΄

αθετήσω τα καθήκοντα της προς τον Αυτοκράτορα υπηρεσίας μου. Τοιαύτη θα ήτο πράγματι η θέσις μου εάν εθεώρουν εισέτι εμαυτόν ικανόν να Τον υπηρετώ εις το Υπουργείον των Εξωτερικών εις στιγμήν καθ’ ην θα εχρησιμοποίει όλην την ισχύν Του εναντίον του ατυχούς Ελληνικού έθνους.

Εξέθηκα εις τον Αυτοκράτορα πώς εν Βιέννη και εν Βερώνη η Κυβέρνησίς Του θα εδεικνύετο εχθρική προς τους εν Τουρκία ομοδόξους της Ρωσσίας και διατί η μεγάλη αύτη θυσία ουδέν αποτέλεσμα θα απέφερε σύμφωνον προς τας προθέσεις της Αυτού Μεγαλειότητος.

Αφ’ ου απέδειξα περιτράνως το συμπέρασμα τούτο, ικέτευσα τον Αυτοκράτορα να διατάξη τί έμελλον να γίνω.

Ο Αυτοκράτωρ μοι απήντησεν: «Εις την θέσιν σας θα έλεγον και θα έπραττον ως υμείς, αλλ’ εις την θέσιν Μου αδυνατώ να μεταβάλω απόφασιν.»

Η Αυτού Μεγαλειότης έλαβε τον κόπον να μοι εκθέση λεπτομερώς τους λόγους Της. Ήσαν εκείνοι δι’ ων επανειλημμένους ηθέλησε να μοι αποδείξηότι προετίμα το αυστριακόν σύστημα μόνον και μόνον διά την επείγουσαν και επιτακτικήν ανάγκην της διατηρήσεως της ειρήνης εν Ευρώπη και της μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων συνεργασίας, ήτις ήτο η μόνη εγγύησις της ειρήνης ταύτης.

Ενθαρρυνθεις υπό της Αυτού Μεγαλειότητος, ήτις προφανώς επεθύμει να συμμερισθώ την γνώμην Της, ετόλμησα διά τελευταίαν φοράν να εκφράσω μετά βαθείας συγκινήσεως την θλίψίν μου διότι η συνείδησίς μου και η ασθενής μου κρίσις με κατεδίκαζον να θεωρήσω τα πράγματα υπό όλως διάφορον άποψιν.

«Τότε λοιπόν», απήντησεν ο Αυτοκράτωρ, «αφ’ ου είναι ανάγκη, ας χωρισθώμεν. θα διατηρήσετε όμως την θέσιν σας. Προ της αναχωρήσεώς Μου θα αποπερατώσετε όλας τας υποθέσεις ας σας ενεπιστεύθην και ιδία όλας τας της βορειοδυτικής ακτής της Αμερικής, θα αναχωρήσετε μόνον μετά την αναχώρησίν Μου. Θα μεταβήτε εις λουτρόπολιν, ως και άλλοτε. Είναι απαραίτητον διά την υγείαν σας και επιθυμώ να θεραπευθήτε.»

Εξηκολούθησα να εργάζωμαι μετά της Αυτού Μεγαλειότητος κατά το σύνηθες ομού μετά του κόμιτος Νεσσελρόδε και μόνος διά τας υποθέσεις της Βεσσαραβίας.

Η Αυτού Μεγαλειότης, αποχαιρετώσα με, με ενηγκαλίσθη: «Θα συναντηθώμεν και πάλιν», μοι είπεν, «ή τουλάχιστον θα Μοι δίδετε ειδήσεις σας. Εστέ βέβαιος ότι τα προς υμάς αισθήματά Μου δεν θα μεταβληθούν ποτέ.»

Ανεχώρησα εκ Πετρουπόλεως περί τα μέσα Αυγούστου του 1822 και μετέβην εις Εμς. Το φθινόπωρον έφθασα εις Ελβετίαν και εγκατεστάθην εις τα περίχωρα της Γενεύης εις μονήρη εξοχήν. Σοβαρά ασθένεια με ηνάγκασε να ζητήσω οίκημα εν τη πόλει, ένθα επίσης έζησα όλως απομονωμένος, ουδέν παραμελών ίνα με λησμονήση ο κόσμος.

Ματαίως όμως το προσεπάθησα. Οι Έλληνες οι εκδιωχθέντες εκ των

χωρών όπου μέχρι της παρούσης δυστυχίας των είχον εύρει γευναίαν και ευεργετικήν φιλοξενίαν, ως και εκείνοι ους αι καταστροφαί της Χίου, της Κύπρου, των Κυδωνιών και των Ψαρών διέσπειραν εις τα παράλια της Αδριατικής και της Μεσογείου, ήλθον προς εμέ ζητούντες παρ’ εμού βοηθήματα ή ελπίζοντες να επιτύχουν ταύτα δι’ εμού παρά των ξένων.

Η Προσωρινή Κυβέρνησις της Ελλάδος και πολλοί εκ των στρατιωτικών και εκκλησιαστικών αρχηγών κατ’ ιδίαν, μοι έστειλαν εις στιγμάς απελπισίας απεσταλμένους προς τον αυτόν σκοπόν και προσέτι ίνα μοι είπουν ότι ιδόντες με εν μέσω αυτών μέχρι του 1807 εν Επτανήσω και παρακολουθήσαντές με εις την σκέψιν και τους πόθους των καθ’ όλον το στάδιόν μου μέχρι της εις Γενεύην αφίξεώς μου, ουδέποτε ήθελον εγκαταλείψει την πεποίθησιν ότι ήμην και θα είμαι ως κατά το παρελθόν παρά τω Αυτοκράτορι ο υποστηρικτής των προσφιλεστέρων συμφερόντων της κοινής ημών πατρίδος· διότι άλλως, κατ’ αυτούς, θα ώφειλον να σπεύσω το ταχύτερον επί τόπου ίνα συμμερισθώ μετ’ αυτών τους κινδύνους του παρόντος και τας ελπίδας του μέλλοντος: «Εάν δεν υπηρετήτε την Ρωσσίαν, ή εάν δεν δύνασθε να εξυπηρετήσετε την Ελλάδα παρά τη Ρωσσία, τι κάμνετε εις την Ελβετίαν; Μεταβήτε τουλάχιστον εις Κέρκυραν... Πλησιέστερος προς ημάς, θα δύνασθε να μας βοηθήτε διά των συμβουλών σας. Γνωρίζετε ότι πολύ μας χρειάζονται και θα μας ωφελήσουν.»

Δεν παρέλειψα να γνωρίσω εις την Προσωρινήν Κυβέρνησιν της Ελλάδος τον αληθή χαρακτήρα της εκ Ρωσσίας απομακρύνσεώς μου. Εξήγησα εις αυτήν ότι δεν ηδυνάμην πλέον να είμαι χρήσιμος εις την Ελλάδα ως πολιτικός· ότι το μόνον όπερ ηδυνάμην ήτο να δώσω εις τα θύματα τόσων δυστυχιών συνδρομήν ανάλογον προς τα πενιχρά μου μέσα και να προκαλέσω υπέρ αυτών το ενδιαφέρον εκ μέρους των ξένων των τιμώντων με εισέτι διά της παλαιάς των φιλίας.

Αλλ’ όσω μάλλον προσεπάθουν να πείσω τους Έλληνας ότι τα συμβάντα του έτους 1821 με είχον καταστήσει όλως ανωφελή δι’ αυτούς, τόσον ολιγώτερον οι λόγοι και η μαρτυρία των πράξεών μου ίσχυσαν να τους μεταπείσουν. Ο λόγος είναι ευνόητος.

Εγκαταλειπόμενοι και καταδιωκόμενοι υφ’ όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, καθ’ ον χρόνον αι κυβερνήσεις αύται επενέβαινον διά της ισχύος των αποφάσεων και των όπλων των διά να επαναφέρουν την τάξιν εις τας χώρας εκείνας125 όπου η αναρχία δεν εσήμαινεν εξόντωσιν, εξωμοσίαν και δουλείαν, οι Έλληνες διηρωτώντο διατί οι χριστιανοί Ηγεμόνες, διατί ο ομόδοξος Αυτοκράτωρ της Ρωσσίας τους εγκατέλειπον εις την διάκρισιν των Τούρκων.

125. Εννοεί την στρατιωτικήν επέμβασιν της Αυστρίας εις Νεάπολιν (1821) και της Γαλλίας εις Ισπανίαν (1823).

 Και κατενόουν μεν ότι τινές των Ηγεμόνων τούτων παρέδιδον αυτούς εις την εξολόθρευσιν, ίνα καταπαύσουν τους εκ της Ρωσσίας φόβους, αλλ’ ότι και αυτή αύτη η Ρωσσία συνειργάζετο εις τοιαύτην πολιτικήν, τούτο οι Έλληνες ούτε επίστευον ούτε θα πιστεύσουν ποτέ.

Εκφράζοντες κατ’ επανάληψιν εις εμέ την βαθείαν ταύτην πεποίθησιν, οι εν Ελλάδι ηγέται προσέθετον παρατηρήσεις αίτινες εδυσχέραινον έτι μάλλον την θέσιν μου, διότι επέμενον θεωρούντες αυτήν ως εγγύησιν διά το μέλλον όπερ μόνον εκ της δικαιοσύνης της ομοδόξου Ρωσσίας ηδύναντο να ελπίσουν.

Φρονούσαι την ρωσσικήν επιρροήν κυβερνήσεις τινές προσεπάθησαν να πείσουν τους Έλληνας ότι η εγκατάλειψίς των εκ μέρους της Ρωσσίας ήτο οριστική και ότι το μόνον μέσον σωτηρίας όπερ απέμενεν εις αυτούς ήτο να παραιτηθούν πάσης από την Δύναμιν ταύτην ελπίδος και παντός μετ’ αυτής δεσμού. Και ούτω επέτυχον να αποσπάσουν παρά των Ελλήνων κατά Ιούλιον του 1825 την πράξιν126 διά της οποίας εξηναγκάσθησαν ούτοι να επικαλεσθούν την αποκλειστικήν προστασίαν της Μεγάλης Βρεταννίας.

Αφ’ ετέρου αι αύται κυβερνήσεις, περιστοιχίζουσαί με παντού και πάντοτε διά της κατασκοπείας των, προσπαθούν να παρεξηγούνται αι μετά των Ελλήνων σχέσεις μου. Εννοούν δε να παραστήσουν αυτάς ουχί ως φυσικήν συνέχειαν του όλου μου βίου, αλλ’ ως ένα των κρίκων με τον οποίον συνδέω το ευρύ σχέδιον εγκαθιδρύσεως θάττον ή βράδιον της απολύτου κυριαρχίας της Ρωσσίας εν Ανατολή.

Ούτος είναι τουλάχιστον ο λόγος εις ον αναγκάζομαι να αποδώσω την επιμονήν μεθ’ ης ο πρωθυπουργός της Αυστρίας αρέσκεται να με εκθέτη, με σκοπόν να βλάψη την αγαθήν ιδέαν δι’ ης με τιμούν εν Ρωσσία και να με κατατάξη παρά την θέλησίν μου εις την παράταξιν εκείνην των ανδρών127 ους αι κυβερνήσεις αποδοκιμάζουν και ων ο πρίγκιψ Μέττερνιχ ηθέλησε να με παραστήση ως ένα των κορυφαίων.

Δεν θα αφηγηθώ ενταύθα πάντα τα σκανδαλώδη ταύτα τεχνάσματα. Περιορίζομαι να αναφέρω τρία γεγονότα ικανά να δώσουν σαφή και πλήρη ιδέαν αυτών.

Ο πρίγκιψ Μέττερνιχ, βλέπων εν Βιέννη τον στρατηγόν Μαίτλανδ κατ’ Αύγουστον του 1822, τον συνεχάρη λέγων: «Λοιπόν, στρατηγέ μου, η αρχή του κακού εξερριζώθη, ο κόμις Καποδίστριας ετάφη διά το υπόλοιπον της ζωής του. Θα ζήσετε ησύχως εν Επτανήσω και η Ευρώπη θα έχη απαλλαγή των μεγάλων κινδύνων δι’ ων την ηπείλει η επιρροή του ανδρός τούτου».

126. Εννοεί την αίτησιν στρατιωτικών και πολιτικών παραγόντων της Επαναστάσεως προς την Αγγλίαν, δι’ ης εζήτουν την αποκλειστικήν προστασίαν της.

127. Των επαναστατών.

Επανακάμψας εις Κέρκυραν ο στρατηγός Μαίτλανδ επανέλαβε τους λόγους τούτους εις τον κύκλον του και ούτω διεδόθησαν καθ’ όλην την πόλιν.

Κατά την αυτήν εποχήν, ίνα ενισχύση παρά τω διπλωματικώ σώματι και τοις εν Βιέννη Ρώσσοις την αυτήν εξήγησιν της απομακρύνσεώς μου, ο πρωθυπουργός ούτος επανέλαβεν είς τινα υπάλληλον της Αυτού Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος, ούτινος ο βαθμός και η υπόληψις καθιστούν αναμφισβήτητον την μαρτυρίαν του, ότι η Α. Μ. ο Αυτοκράτωρ Φραγκίσκος, χαίρων ότι απεμακρύνθην της Κυβερνήσεως του σεπτού Αυτού συμμάχου, είχεν είπει εις τον κ. Μέττερνιχ: «Ο Αυτοκράτωρ Αλέξανδρος είναι υπέρ το δέον αγαθός· εάν εις των υπηρετούντων Με είχε καταχρασθή την εμπιστοσύνην Μου ως ο κόμις Καποδίστριας την του Κυρίου του, ήθελον δώσει εν παράδειγμα και διατάξει να τον αποκεφαλίσουν».

Τέλος, γνωρίζω μετά της αυτής θετικότητος ότι καθ’ όλας τας εν Γερμανία και Ιταλία ανακρίσεις όσαι από του 1822 μέχρι σήμερον εγένοντο κατά των μυστικών εταιρειών και των ταραξιών, οι ανακρινόμενοι πάντοτε ηρωτήθησαν περί των δήθεν προς εμέ σχέσεών των, μολονότι ουδείς εξ αυτών ουδέποτε με εγνώρισε προσωπικώς, εγώ δε ουδέποτε εισήλθον εις οιανδήποτε μυστικήν εταιρείαν.

Περιβάλλοντές με τοιουτοτρόπως με ατμόσφαιραν μεμολυσμένην, οι εχθροί μου ελπίζουν να απομακρύνουν απ’ εμού τα πρόσωπα άτινα απολαύουν καλής φήμης εν τω κόσμω, φαντάζονται δε ότι θα δυνηθούν να με προσεγγίσουν με τους ανήκοντας εις την αντίθετον παράταξιν.

Τούτο ούτε επέτυχον, ούτε θα επιτύχουν ποτέ. Όπως δεν θα κατορθώσουν ποτέ να εξαλείψουν από την μνήμην και την καρδίαν των Ελλήνων τα ίχνη του παρελθόντος, καταστρέφοντες ή παραμορφώνοντες τον χαρακτήρα του λαού τούτου εις βαθμόν ώστε η Ρωσσία να μη δύναται πλέον να τον προστατεύη.

Κατεβλήθη προσπάθεια να πιστεύσουν οι Έλληνες ότι αι ευρωπαϊκαί Δυνάμεις θα τους εγκατέλειπον, διότι είναι Ρώσσοι· ελέγετο δε εις αυτούς: «Είσθε Ρώσσοι, διότι είς εκ των υμετέρων είναι πάντοτε Ρώσσος και διότι εις αυτόν έχετε εμπιστοσύνην».

Οι Έλληνες με ηρώτων τί έδει να σκέπτωνται περί της φαινομενικώς ευσυνειδήτου δηλώσεως ταύτης. Ηδυνάμην άρα γε να τοις δώσω απάντησιν; Ηδυνάμην να τοις παράσχω συμβουλήν;

Η σιωπή μου, η απομόνωσίς μου, ο τίτλος ον εισέτι φέρω, δεν ήσαν άρα γε επιχειρήματα τα οποία η δολιότης και η πανουργία πολιτικών τινων ανδρών εξεμεταλλεύοντο επιτηδείως, ίνα αποπλανήσουν και καταστρέψουν οριστικώς τους δυστυχείς Έλληνας;

Έκτοτε δεν μοι επετρέπετο πλέον να παραμείνω επί μακρότερον και οικειοθελώς εις μίαν κατάστασιν η οποία αφ’ ενός μεν, μεταξύ των Ελλήνων, εγέννα περί εμού γνώμην ήτις ηδύνατο τα μάλιστα να τους ζημιώση, αφ’

ετέρου δε με άφηνεν εκτεθειμένον εις τας υποψίας και τας συκοφαντίας ωρισμένων κυβερνήσεων.

Ιδού πώς έχει το ζήτημα όπερ μόνον μία δικαία απόφασις της Α. Μ. του Αυτοκράτορος της Ρωσσίας δύναται να λύση.

Την απόφασιν ταύτην επικαλούμαι σήμερον ικετεύων ευσεβάστως την Αυτού Αυτοκρατορικήν Μεγαλειότητα όπως ευαρεστηθή και λάβη υπ’ όψει το παρόν υπόμνημά.

Εν Γενεύη τη 12/24 Δεκεμβρίου 1826

ΚΟΜΙΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ



ΜΕΡΟΣ Β΄

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΕΙΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΝ



ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ως ΑΠΕΣΤΑΛΜΕΝΟΙ της Επτανήσου Πολιτείας εις Κωνσταντινούπολιν διά την διαπραγμάτευσιν του «Βυζαντινού» λεγομένου Συντάγματος μετέβησαν το 1800 εις την πρωτεύουσαν της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι Νικόλαος Γραδενίγος Σίγουρος, κόμις Δεσύλας, εκ Ζακύνθου, και κόμις Αντώνιος Μαρίας Καποδίστριας, εκ Κερκύρας. Ούτοι εγένοντο δεκτοί με ιδιαιτέρας τιμάς, η δε επίδοσις του κειμένου του Συντάγματος εις τους εκπροσώπους της Επτανήσου Πολιτείας επραγματοποιήθη διά τελετής εξόχως μεγαλοπρεπούς. Συγχρόνως η Υψηλή Πύλη διά του από 25 Οκτωβρίου - 6 Νοεμβρίου 1800 διατάγματος διώριζε Αυτοκρατορικούς Επιτρόπους εις τας νήσους τους δύο απεσταλμένους, με αποστολήν, όπως, εν συνεργασία με τον Ηγεμόνα - Πρόεδρον της Ιονίου Γερουσίας, συστήσουν τας τοπικάς των νήσων κυβερνήσεις.

Πράγματι, οι δύο Επίτροποι, επανελθόντες εις Κέρκυραν, συνέστησαν την τοπικήν κυβέρνησιν. Εν συνεχεία ο Ηγεμών, δι’ εγγράφου του της 9 Απριλίου 1801, προσεκάλεσεν αυτούς όπως μεταβώσιν εις τας άλλας νήσους «προς διοργανισμόν των τοπικών εν αυταίς κυβερνήσεων», συγχρόνως δε διέταξε το δημόσιον πλοίον (Pubblica galeottina) να τεθή υπό τας διαταγάς των. Επίσης απέστειλε και εγκυκλίους προς τας πολιτικάς και στρατιωτικάς αρχάς των νήσων Κεφαλληνίας, Ζακύνθου, Λευκάδος, Ιθάκης, Παξών και Κυθήρων, «ίνα δεχθώσιν και αποδώσωσιν τας ανηκούσας τιμάς και συνδράμωσιν αυτούς προς εκτέλεσιν των υψηλών καθηκόντων» των δύο απεσταλμένων. Επειδή δε το διάταγμα της Υψηλής Πύλης παρείχε το δικαίωμα εις τους Αυτοκρατορικούς Επιτρόπους να διορίσουν αντικαταστάτας των, ο Αντώνιος Μαρίας Καποδίστριας ώρισεν αντικαταστάτην του τον υιόν του Ιωάννην Καποδίστριαν.

Οι Αυτοκρατορικοί Επίτροποι έφθασαν εις την Κεφαλληνίαν την 27ην Απριλίου 1801. Από μηνών η νήσος ευρίσκετο εις πλήρη αναστάτωσιν. Κάθε έννοια ευνόμου τάξεως είχε καταργηθή. Εις τας παλαιάς αντιθέσεις μεταξύ των ισχυρών ευγενών οικογενειών της νήσου είχε προστεθή και η κοινωνική αναταραχή, την οποίαν έφερον αι ιδέαι της γαλλικής επαναστάσεως και οι δημοκρατικοί Γάλλοι οι οποίοι είχον προηγηθή των Ρωσσοτούρκων εις τας Ιονίους Νήσους. Η επί αιώνας καταπίεσις των αγροτών ωδήγησεν εις επαναστατικήν έκρηξιν, η οποία, χωρίς να συνειδητοποιή εις βάθος τους ιδεολογικούς και κοινωνικούς στόχους της, ετάρασσεν εκ θεμελίων το φεουδαρχικόν κατεστημένον. Επίσης τα αστικά στοιχεία των πόλεων, τα οποία κατά την παραμονήν των δημοκρατικών Γάλλων είχον λάβει συνείδησιν της ταξικής των διαφοροποιήσεως και της δυνάμεώς των,

επεθύμουν την διατήρησιν των δικαιωμάτων τα οποία κατέκτησαν μετά την πτώσιν της μακραίωνος ενετικής κυριαρχίας. Εν τούτοις δεν ήσαν σαφή τα όρια διαχωρισμού των τάξεων και των επιδιώξεων. Η μεγάλη πλειοψηφία των αριστοκρατών επέμενεν εις την διατήρησιν των αρχαίων προνομίων και είχε την αξίωσιν η συσταθησομένη Επτάνησος Πολιτεία να επιβάλη την αποκατάστασιν των όσων είχον καταργηθή υπό των Γάλλων. Το περίεργον δε είναι ότι ούτοι υπεστηρίζοντο υπό χιλιάδων ωπλισμένων χωρικών, ενώ αντιθέτως υπήρχον αριστοκράται γαιοκτήμονες, οι οποίοι απέκρουον την αναβίωσιν της παλαιάς καταστάσεως. Ως εκ τούτου, η αντίθεσις μεταξύ των δύο μερίδων ήτο οξεία, αι συγκρούσεις συνεχείς και η αναρχία μόνιμος, δεδομένου ότι υπήρχον και τα εκτός των παρατάξεων στοιχεία, τα οποία, επωφελούμενα της ανυπαρξίας του νόμου, επεδίδοντο εις λεηλασίας, αρπαγάς, ακόμη και εις πειρατείαν. Παραλλήλως, η υφισταμένη μεταξύ Αργοστολίου και Ληξουρίου αντιζηλία και αι μεταξύ των εχθροπραξίαι απεκορύφωσαν το χάος. Δέον να σημειωθή ακόμη ότι πρόσθετος αιτία αναταραχής υφίστατο εκ της μεταξύ των ευγενών αντιζηλίας, ιδίως δε των οικογενειών Ανίνου και Μεταξά, αι οποίαι είχον μεγάλην ισχύν επί των κατοίκων διαφόρων τμημάτων της νήσου, αντιζηλίας η οποία εσφράγισε την ιστορίαν της Κεφαλληνίας επί μακρά έτη.

Η επικρατούσα αναρχία δεν ημπόδισε την ευνοϊκήν υποδοχήν των Αυτοκρατορικών Επιτρόπων. Την 29ην Απριλίου οι Επίτροποι εγκατεστάθησαν εις το Διοικητήριον. Ο Καποδίστριας ωμίλησε προς τους συγκεντρωθέντας, εξέθεσε τον σκοπόν της αποστολής και την μέθοδον την οποίαν θα εφήρμοζε διά την εκτέλεσιν της εντολής που είχε, εζήτησε δε την συνδρομήν όλων διά την επιτυχίαν του έργου της. Από της πρώτης στιγμής κατέστη εμφανής ο δυναμισμός και η αποφασιστικότης του Καποδίστρια, ως και η γενναιότης αυτού διά την ανάληψιν τολμηρών πρωτοβουλιών. Η αποστολή εις Κεφαλληνίαν της Αυτοκρατορικής Επιτροπής καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την ιδικήν του δραστηριότητα.

* * *

Τα έγγραφα του Αρχείου της Ιονίου Γερουσίας, τα αναφερόμενα εις την ανωτέρω αποστολήν, ανέρχονται εις 48, μετ’ αρκετών συνημμένων. Εξ αυτών δημοσιεύονται εδώ τα προερχόμενα από τον Καποδίστριαν και όσα εγράφησαν υπό του ιδίου, ανεξαρτήτως εάν φέρουν και την υπογραφήν του Σιγούρου. Όπου δεν επιβεβαιοί τούτο η γραφή, το επαληθεύει το ύφος του μετέπειτα Κυβερνήτου της Ελλάδος, το οποίον έκτοτε διεμορφούτο εις εξόχως προσωπικόν. Ούτω, εκ του συνόλου των εγγράφων του σχετικού κιβωτίου δημοσιεύονται, μεταγεγραμμένα και μεταφρασμένα, είκοσι.

Η αποστολή εις Κεφαλληνίαν διήλθεν από δύο φάσεις. Η πρώτη καλύπτει το χρονικόν διάστημα από 27 Απριλίου 1801 μέχρι 25 Αυγούστου 1801. Η δευτέρα, την περίοδον 22 Σεπτεμβρίου 1802 μέχρι 9 Οκτωβρίου 1802. Κατά την πρώτην οι απεσταλμένοι είναι δύο και επιζητούν την ειρήνευσιν του τόπου εις το πλαίσιον του Βυ-

Βυζαντινού Συντάγματος, βοηθουμενοι υπό στρατιωτικής δυνάμεως της Επτανήσου Πολιτείας. Κατά την δευτέραν απεσταλμένος είναι μόνον ο I. Καποδίστριας. Απεστάλη υπό του ηγεμόνος της Επτανήσου Πολιτείας μετά μονάδος ρωσσικού στρατού υπό τον Συνταγματάρχην Σορόκιν, διά τον αφοπλισμόν των παρανόμως οπλοφορούντων και αποκαλουμένων «Εγχώριος Στρατός». Η επιτυχής απόδοσίς του κατά την προηγουμένην αποστολήν επέδρασεν επί της προκρίσεώς του υπό του Ηγεμόνος διά την εφαρμογήν του υπό της «Εντίμου Αντιπροσωπείας» ψηφισθέντος νέου Συντάγματος. Ο Καποδίστριας

εκρίθη ο καταλληλότερος διά την αποστολήν αυτήν ως γνώστης του τόπου, των απαιτήσεων των κατοίκων, των αντιθέσεων και των παθών αυτών.

Τα έγγραφα του Αρχείου της Ιονίου Γερουσίας εχρησιμοποιήθησαν υπό των Ιστορικών της Επτανήσου Ερμ. Λούντζη, Γ. Μαυρογιάννη και Μάρκου Θεοτόκη. Ιδιαιτέρως αυτά απετέλεσαν την βάσιν της μελέτης του τελευταίου «Ο Ιωάννης Καποδίστριας εν Κεφαλληνία» (Κέρκυρα 1889). Εις τον παρόντα τόμον δίδονται πλήρη, άνευ περικοπών. Τα έγγραφα μετέγραψε και μετέφρασε ο κ. Αριστείδης Στεργέλλης, του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, ο οποίος εις ακολουθούν σημείωμά του εξηγεί τον τρόπον κατά τον οποίον ειργάσθη επί των ιταλικών κειμένων του Αρχείου Καποδίστρια.

Εις το Κεφάλαιον των Σημειώσεων το αναφερόμενον εις την Αποστολήν της Κεφαλληνίας παρατίθεται η σχετική βιβλιογραφία, ως και τα απαραίτητα ερμηνευτικά σχόλια.

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΤΩΝ ΙΤΑΛΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Αι ιστορικαί τύχαι της Επτανήσου κατά τους νέους χρόνους είναι γνωσταί. Ζήσασα αύτη επί πολλούς αιώνας υπό τους Βενετούς, ηγάπησεν ολίγον κατ’ ολίγον τα ήθη, τον πολιτισμόν και την γλώσσαν των ισχυρών τούτων γειτόνων, ότε δε κατώρθωσε λόγω της καταλύσεως του βενετικού κράτους να αποκτήση ιδίαν πολιτικήν ύπαρξιν, ηναγκάσθη προσωρινώς να παρατείνη την χρήσιν της ιταλικής ως επισήμου γλώσσης της αρτισυστάτου Ιονίου Πολιτείας εις την αλληλογραφίαν των δημοσίων υπηρεσιών, τα δικαστήρια κλπ., επειδή ήτο η γλώσσα εις την οποίαν είχε μορφωθή και την οποίαν εχειρίζετο καλώς η άρχουσα τάξις. Μόνον επί αγγλοκρατίας εισήχθη βαθμηδόν δι’ ειδικών νόμων η χρήσις της ελληνικής, ομού μετά της αγγλικής, εις τα δικαστήρια και τας επισήμους εκδηλώσεις της Πολιτείας, αντικατασταθείσης εντελώς της ιταλικής.

Η παρουσίασις ενταύθα των ιταλικών εγγράφων του αρχείου Καποδίστρια πραγματοποιείται διά της μεταγραφής και μεταφράσεως τούτων εκ της αρχικής γλώσσης των.

Τα εκδιδόμενα έγγραφα, πλην ελαχίστων, σώζονται εις καλήν κατάστασιν, ούτω δε η ανάγνωσίς των είναι σχετικώς εύκολος. Θα ήτο δε τελειοτέρα η παρουσίασις του αρχείου, εάν τούτο δεν είχεν υποστή αφαιρέσεις και απωλείας εκ διαφόρων λόγων. Πολλά έγγραφα τα οποία έχουν χρησιμοποιήσει εις τας συγγραφάς των οι λόγιοι και ιστορικοί της Επτανήσου (Σπυρίδων Βλαντής ο νεώτερος, Ερμάννος Λούντζης, Μάρκος Θεοτόκης, Γεράσιμος Μαυρογιάννης, Κωνσταντίνος Μαχαιράς, Σπυρίδων Μ. Θεοτόκης) δεν σώζονται σήμερον, άλλα δε, των οποίων γίνεται μνεία εις τα εκδιδόμενα έγγραφα, ως συνημμένα κ.ά., δεν ευρίσκονται εις την θέσιν των.

Εις ό,τι αφορά τα σωζόμενα έγγραφα, το πρόβλημα της μεταγραφής των είναι σχετικόν προς την γλωσσικήν των μορφήν. Αύτη δεν είναι η σήμερον γραφομένη ιταλική, αλλά τύπος τις εις την διαμόρφωσιν του οποίου διαπιστούται ότι έχουν επιδράσει αρχαϊκά στοιχεία της γλώσσης, έτερα προερχόμενα εκ του βενετικού ιδιώματος, το οποίον διεδόθη εν Επτανήσω διά λόγους ιστορικούς, και τέλος άλλα οφειλόμενα εις την ελλιπή γνώσιν της γλώσσης. Άπαντα τα ιδιάζοντα ταύτα χαρακτηριστικά διετηρήθησαν μετ’ ιδιαιτέρας προσοχής εις τα μεταγραφέντα κείμενα, όπου δε κατέστη αναγκαία η επέμβασις του εκδότου, επειδή είχε διαπιστωθή αθέλητος παραδρομή, η γραφή του κειμένου διορθούται διά κριτικών συμβόλων η παρατίθεται εν υποσημειώσει. Πάντως

τως, δυνάμεθα να είπωμεν ότι απαντες οι χρησιμοποιηθέντες γλωσσικοί τύποι δεν οφείλονται οπωσδήποτε εις τον Καποδίστριαν και εις την μικράν ή μεγάλην γνώσιν της γλώσσης την οποίαν είχε, διότι διαπιστούται ότι πολλά έγγραφα δεν είναι αυτόγραφα του Καποδίστρια, αλλ’ εγράφησαν καθ’ υπαγόρευσιν τούτου.

Επισημαίνονται φθογγολογικά στοιχεία ληφθέντα απ’ ευθείας εκ της Λατινικής, όπως εις τους τύπους diffic vitato, instituzione, inspirate κ.τ.ό., luoco, singuli, innanti. Εις άλλας περιπτώσεις διαπιστούται η διατήρησις παλαιοτέρων ρηματικών μορφών, όπως sperava (α΄ εν. πρόσ.), esponerebbe.

Δεύτερον χαρακτηριστικόν της γλώσσης των εγγράφων είναι η χρησιμοποίησις βενετικών λέξεων. Το ποσοστόν τούτων δεν είναι μέγα, αρκεί όμως, διά να χαρακτηρισθή η γλώσσα των εγγράφων ουχί εντελώς καθαρά. Τοιαύται είναι : ca1afaο (καλαφάτης, ο τεχνίτης ο καθιστών το πλοίον στεγανόν), ciνiera (είδος ξυλίνου κιβωτίου διά μεταφοράν ειδών δομήσεως), comprita (αγορά), cugno (κώνος εκ ξύλου χρησιμοποιούμενος κατά την σκόπευσιν πυροβόλου), degrado (μείωσις, υποβιβασμός), doana (τελωνείον), grοpetο (μικρός ήλος), manera-manerinο (μεγάλος και μικρός πέλεκυς), manuense (γραφεύς, κωδικογράφος), matare (τοποθετείν εξάρτια), mistri (οικοδόμος), sbiaca (ψιμύθιον), sogezionar (υποτάσσειν, υπάγειν), trespio (τρίπους, εμπόδιον), tripier (ο εστιάτωρ ο πωλών κοιλίας ζώου, κ. «πατσά») καί τινα άλλα στοιχεία δευτερευούσης σημασίας.

Τέλος, παρατηρούνται ωρισμέναι παρεκκλίσεις εκ της τυπικής ιταλικής, αι οποίαι δύνανται να αποδοθούν είτε εις την διαφοροποίησιν της ιταλικής εν Επτανήσω είτε και εις ελλιπή γνώσιν αυτής. Αι διαφοραί αύται αναφέρονται εις το τυπικόν της γραμματικής, εις φθογγικάς αλλοιώσεις, εις προσθήκας περιττών γραμμάτων και εις αφαιρέσεις άλλων. Πάντα ταύτα μετεγράφησαν ως έχουν, άνευ κριτικού συμβόλου, διότι, ως εκ της επαναλήψεώς των, συμπεραίνεται ότι δεν προέρχονται εκ παραδρομής.

Ούτω παρατηρείται αντικατάστασις του e διά του a εις την πρώτην συλλαβήν της καταλήξεως του Ενεστώτος της Υποθετικής και του Μέλλοντος της Οριστικής της πρώτης συζυγίας (necessit-arebbe, sembrerebbe, rassegn-aremo, κλπ.). Εις την Υποθετικήν ανήκουν οι ασυνήθεις τύποι avressimo, sapressimo (αντί των κανονικών avremmo, sapremmo), ενώ εις τον Παρατατικόν της Υποτακτικής παρατηρείται μεταβολή της καταλήξεως -sse εις sce- (aνesce, fosce)· εις την ιδίαν έγκλισιν ανήκουν και τα αδόκιμα sieno (αντί siano) και faccino αντί facciano). Εκτός τούτων επισημαίνεται ο τύπος νidemo, ο οποίος ανήκει εις τον χρόνον του Απομεμακρυσμένου Παρελθόντος της Οριστικής (αντί του κανονικού vedemmo) και η κατάληξις -indo του γερουνδίου των εις -ire ρημάτων (αντί -endo).

 Εις ωρισμένας περιπτώσεις γραφή όπως anno (= hanno) θα ηδύνατο να δημιουργήση σύγχυσιν, και διά τούτο αποκαθίσταται εντός αγκυλών το παραλειφθέν h. Οι τύποι του Ενεστώτος του αυτού ρήματος ho και ha αποδίδονται κατά κανόνα ο και α.

Εις τα ονόματα δεν παρατηρούνται πολλαί ανωμαλίαι εν σχέσει προς την σημερινήν μορφήν της γλώσσης. Η κυριωτέρα τούτων είναι η εις -j κατάληξις του Πληθυντικού των εις -io ονομάτων και το αριθμητικόν mille, του οποίου ο Ενικός έχει πολλάκις και έννοιαν Πληθυντικού (αντί mila).

Ως προς τους φθόγγους παρατηρούνται: α) Εναλλαγαί: των u και ο (divolgazione, borrasca, pontuale, αντί divulgazione, burrasca, puntuale, αλλά και ulivo αντί olivo)· των e και a (cancellarla, segretaria, giandarmeria, αντί cancelleria, segreteria, gendarmeria)· των z και c (dispazzi, calze, αντί dispacci, calce, αλλά και imparcialità, impacienza, αντί imparzialità, impazienza)· β) προσθήκαι: trinciera, sciegliere, saggiezza, sciambecco, αντί trincera, scegliere, saggezza, sciabecco· γ) αφαιρέσεις: του c προ του q, επειδή δεν καθίσταται αντιληπτόν εκ της προφοράς (aquartierare, aquistare, piaque, αντί acquartierare, acquistare, piacque).

Κατά την μεταγραφήν διετηρήθησαν ως έχουν αι παράγραφοι του πρωτοτύπου, αναμορφωθείσαι εν τη μεταφράσει κατά την απαίτησιν του νοήματος.

Το πρόβλημα του μεταφραστού, κατά ποίον δηλ. βαθμόν πρέπει να μένη πιστός εις το πρωτότυπον εις βάρος της σαφήνειας και της διατυπώσεως, απησχόλησε και ημάς. Τα μεταφραζόμενα έγγραφα εις πολλάς περιπτώσεις διακρίνει η άνισος επιμέλεια του ύφους, επειδή ίσως κατά την σύνταξιν των εγγράφων εφηρμόσθη σύστημα το οποίον ημπόδιζε τον άμεσον έλεγχον του νοήματος και της εκφράσεως. Ευρέθημεν ενίοτε εις δύσκολον θέσιν αν και κατά πόσον έπρεπε να βελτιώσωμεν μίαν ατελή, από απόψεως συντάξεως π.χ., περίοδον. Γενικώς όμως η μετάφρασις εγένετο οσο το δυνατόν πιστότερον προς το κείμενον. Δεδομένου μάλιστα ότι τα μεταφραζόμενα κείμενα είναι καθαρώς ιστορικά, πάσα επέμβασις εις την διατύπωσιν εγένετο μετά ιδιαιτέρας προσοχής, όπου δε εχρειάσθη να προστεθούν ωρισμέναι λέξεις αύται ετέθησαν εντός αγκυλών.

ΣΥΜΒΟΛΑ

< > : προσθετέα ένεκα παραδρομής

<.................> μετά δείκτου : φθορά της οποίας δηλούται η έκτασις

[ ] : οβελιστέα

( ) : ανάπτυξις συντομογραφιών

Πλάγια στοιχεία εντός αμβλυγωνίων αγκυλών < > : προσθετέα ένεκα φθοράς.

ΑΡΙΣΤ. ΣΤΕΡΓΕΛΛΗΣ

1

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Κιβώτιον 7, αρ. 3

Eccellenza,

Si affretta la Commissione Imperiale di partecipare all’ E.V. ed al Prestantissimo Senato il suo felice arrivo in questa isola di Cefalonia nel giorno di Sabato passato, 27 corrente. Ella si compiace poi di comunicare all’ E.V., al Pres(tantissi)mo Senato, le più consolanti notizie riguardo al prospero e felice incamminamento, e quale si aspetta impazientemente dalla nazione, degli affari tutti risguardanti la nuova sistemazione del governo costituzionale in quest’ isola.

Quanto sia stato provvido, opportuno ed efficacissimo l’ arrivo della Commissione in quest’ isola nella notte dei 27 si rileverà dall’ annesso rapporto (noο 1) con cui fu la Commissione instruita dello stato dell’ isola e città dal benemerito, dal zelante, dall’ attivissimo nobile s(igno)r Col. Nicolò Pieri.

Un movimento di fieri rustici armati, appartenenti tutti a differenti fazioni, altri allarmati, altri lusingati da promesse piratiche depredazioni; i loro capi con la più bassa e vile reità riscaldati epistolarmente dal sospetto di essere spogliati dalla Commissione Imperiale della militare divisa di cui attualmente sono rivestiti. Alcuni influenti e, per ogni riguardo, rispettabilissimi patricj del riparto di Lixuri, messi in apprensione col mezzo pure epistolare che dalla Commissione si sarebbero rese nulle tutte le venerate decretazioni emanate dall’ Ecc(ellentissi)mo Senato in esaudimento delle istanze di quella popolazione, sin dall’ anno decorso... Tutte queste differenti affezioni hanno certamente messo una qualche perplessità nell’ animo di alcuni individui. Questi pochi hanno bilanciato e bilanciano tuttavia, prima di porsi con espansione di cuore ed φ. lv entusiasmo, / di percorrere quella cooperante camera ed adorarsi con

 quella influenza e zelo che la Commissione vede con suo conforto posta in esercizio dai veri e legittimi padri della patria, e di cui ella certamente abbisogna per adempiere utilmente al suo uffizio.

Malgrado tutti questi primi ma n(on) molto valutabili ostacoli, malgrado la differenza e disparità di interessi, di passioni, di mire, la Commissione ebbe la compiacenza di essere stata accolta da tutti indistintamente, ma con vera e commovente esultanza dai più ragguardevoli fra i patricj di questa egregia ed illustre città.

Nel giorno di Domenica 28 la Commissione, trovando opportuno di occupare lo spirito attivo, energico ed anzioso di novità di questi abitanti, ha pubblicato la sua proclamazione con cui si è annunziata. Ella ne ha diretto l’ uffizio della pubblicazione alla spettabile Deputazione e Presidenza con suo particolare foglio (n° 2) ed in pari tempo ha rimesso alla stessa Presidenza la venerata lettera con cui l’ E.V. ha ben voluto accreditare la Commissione presso questo Provvisorio Governo.

Fu dalla spettabile Presidenza con l’ annessa lettera (n° 3) riscontrata la pubblicazione del Proclama con tutta la sonorità e con tutte le decorazioni militari che si convenivano in cadauno dei tre riparti; Argostoli, Lixuri e Fortezza.

Felicitò nello stesso giorno di Domenica il Governo di quest’ isola φ. 2. l’ arrivo della Commissione / col suo eloquentissimo e dotto segretario Dr. Lisseo.

La Commissione restituì l’ uffizio colla missione successiva dei due suoi militari ajutanti nob. s(igno)r Cap. Teotochi e nob. s(igno)r Cap. Mocenigo. Puntò per la giornata susseguente di Lunedì la visita pubblica che ella ha pensato di fare al Governo prima di vedere alcuno o di uffizialmente ragionare del proprio uffizio con chi se sia.

Fu accolto l’ invito. Furono invitati dalla zelantissima Presidenza ad assistere al patriottico spettacolo tutte le autorità costituite componenti il Provvisorio Governo, tutti i patricj e tutti i capi di famiglia di qualunque ordine si fossero.

Fu la Commissione oggi nobilmente chiamata alla sua marcia da un numero ragguardevole di patricj delegati dal Governo e da una parte dei militari che presidiano questa piazza. Ella passò dalla sua abitazione al palazzo pubblico, decorata da questo nobile e generoso seguito. Fu acclamata dal popolo che manifestò in tutte le maniere le più esuberanti la propria letizia.

I nobili Presidenti e Deputati siedevano alla testa dell’ adunanza copiosa ed aspettante. Prese la parola il giovine C. di Capodistria, Delegato Comm. Imp., e brevemente espose i principi che guidavano la Comm. Imper. nell’ adempiere al suo uffizio in questa magnifica città ed isola

 le leggi dalle quali questi erano dedotti, i metodi in quali la Commissione si era proposto di metterli in pratica. Dimandò pubblicamente la Commissione il favore, la cooperazione di tutti indistinta(ment)e. Terminò col rivolgere il suo discorso prima alla benemerita Presidenza che con φ. 2V onore, zelo ed attività sostenne le redini del Governo in tempi / difficili e calamitosi; poi ai magistrati e tribunali che fin’ora hanno beneficata la popolazione tutta, dimandando la continuazione del loro zelo ed influenza per cooperare all’ instituzione del nuovo Governo.

Quindi ai valorosi militari benemeriti della tranquilltà di quest’ isola, in fine ai patricj tutti ed a tutti gli abitanti, eccitandoli, animandoli a voler sentire con purità di animo, elevazione di mente la sublimità del loro destino.

Rispose a questo uffizio il nobile s(igno)r Savio Anino, Presidente e Deputato, con corrispondenza di intenzioni e di oggetti, mostrando ad evidenza quanto era sensibile alla città ed isola di Cefalonia la sistemazione a cui la chiamano i sovrani deliberatori e per cui la Commissione era pronta e sollecita di occuparsi con studj efficaci ed imparziali fatiche.

Così terminò la giornata di oggi, piena di giubilo e letizia e contentamento per questa magnifica città; e non meno lieta e confortante la Commissione.

Eccellentissimo Principe, Prestantissimo Senato; la Repubblica di Cefalonia sarà e quanto prima degna di essere dalle altre isole sorelle imita, emulata, non mai vinta, non soverchiata nel sublime divisamento in cui ella è e sarà sempre più di sostenere e di onorare l’ Eccellentissima Settinsulare Repubblica, di cui ella presto farà la più utile, la più preciosa parte.

In riscontra luminoso di quanto si onora la Commis(sio)ne di1 e preφ, 3 conizzare dia /l’ annessa lettera di questa Presidenza, da cui si rileva quanto sieno solleciti ed industriosi i prodi naviganti di Cefalonia di trascorrere i mari sotto l’ ombra ed il presidio del paviglione nazionale.

La Commissione continuerà l’ opera sua avendo in mira soltanto di far che ella sia della maggior soddisfazione e contentamento generale è ne passerà gl’ ulteriori riscontri metodicamente a V.E.

Le ben augurate felicitazioni con cui l’ E.V. è degnata di accompagnare la Comm. Esecutrice ebbero già la loro primiera verificazione.

Sotto tali auspicj la Commissione è certa che il fine corrisponderà piena(ment)e al principio cotanto lusingiero e felice.

La Commissione si protesta colla più distinta stima, ossequio, considerazione. Argostoli 29 Aprile 1801

Di V.E.

1. Ακολουθεί μία λέξις δυσανάγνωστος.

 30 Aprile P.S.

Poichè si è ritardata la partenza dell’ espresso corriere che inoltra la Commissione, ella ragguaglia V.E. ed il Prestantissimo Senato di una sopravvenienza accaduta jeri di dopo pranzo. Le cagioni sono quelle stesse che ella si è onorata di mentovare nel principio di questo suo rapporto. Ebbero jeri qualche certo sviluppo che parve casuale. Si sarebbe forse ingrandito l’ avvenimento. L’uso pericoloso e sanguinario delle armi prese da tutti si sarebbe verificato, qualora n(on) avesse accorso col φ. 3V suo raro zelo, talenti e viste molteplici il Comand. Col. / Pieri dall’ una, i patricj tutti coi loro consigli ed influenza, la Commissione stessa Esecutrice, conferindo colla Presidenza stessa segretam(ent)e ed associandosi poi dodici più ragguardevoli personaggi di questa città — i C(ont)i Corafà, i Pignatoro, i Focas — e ponendo quindi in pratica il preso partito di conciliare gli urtati ed armati partiti.

Dietro alle particolari insinuazioni ed ufficj di tutti i membri componenti l’ estraordinaria consulta, che si bene permanente fino alle tre della notte di jeri, questa mattina dinanzi alla Commissione Imperiale seguì l’ amicamento colle più solenni e giurate protestazioni di amicizia esternata da ambedue le parti.

La Commis(io)ne passò dalla Presidenza e si compiacque di presentare al Governo per mezzo suo fraternizzata questa parte di abitanti. Gli evviva i più entusiastici alla nuova Repubblica, la gioja e l’ esultanza generale con cui da tutti si è sentita la riconciliazione di questi partiti assicurano la Commissione che di oggi in poi non saranno più per essere distratte le sue cure da avvenimenti di questa spezie.

Avendosi la Commissione astenuto di levare dall’ isola di Paxò quei soldati e basso uffiziale che dall’ E.V. gli furono accordati si è trovata in necessità oggi per supplire all’ urgenza del buon servigio di questa città ed isola di dirigere le sue dimande alla Spettabile Presidenza di Itaca onde quella picciola guarnigione e quell’ uffiziale si trasferiranno in Argostoli fino a tanto che si sieno verificate le prime operazioni che la Commissione si appresta di eseguire,

Ella spera che dall’ E.V. si farà generosa approvaz(io)ne alla misura che q(uesta) sola urgenza sia presa.

Rinnova le sue proteste di considerazione

NICOLO GRADENIGO SICURO

Conte di Siila, Cav(aliere)

GIOV. C. di CAPODISTRIA Deleg.

C(ommission)e Imp.

φ. 1 / Κάτω : A S.E. il Principe Preside del P(restantissi)mo Federativo Settinsulare Consesso Corfù

Άνω δι’ ετέρας χειρός: N° 1 in due fogli con inserte tre. Addi 7 Maggio 1801 s.v. ricev.

Εξοχώτατε,

Η Αυτοκρατορική Επιτροπή σπεύδει να ανακοινώση εις την Υ.Ε. και εις την Εκλαμπροτάτην Γερουσίαν την αισίαν άφιξιν της εις την νήσον ταύτην της Κεφαλληνίας το παρελθόν Σάββατον, 27 τρέχοντος. Ευρίσκεται εις την ευχάριστον θέσιν να ανακοινώση περαιτέρω εις την Υ.Ε., εις την Εκλαμπροτάτην Γερουσίαν, τας μάλλον παρηγόρους ειδήσεις εν σχέσει προς την ευνοϊκήν και ευτυχή πορείαν όλων των υποθέσεων αι οποίαι αφορούν εις την νέαν οργάνωσιν της κατά το σύνταγμα διακυβερνήσεως της νήσου ταύτης, και τοιαύτην πορείαν οποία αναμένεται ανυπομόνως παρά του έθνους.

Πόσον η άφιξις της Επιτροπής εις την νήσον ταύτην την νύκτα της 27ης υπήρξεν έγκαιρος, ενδεδειγμένη και λίαν αποδοτική θα διαπιστωθή εκ της συνημμένης εκθέσεως (αρ. 1), διά της οποίας η Επιτροπή καθωδηγήθη περί της καταστάσεως της νήσου και της πόλεως υπό του αξίου, του ενθουσιώδους, του δραστηριωτάτου ευγενούς κυρίου Συνταγματάρχου Νικολάου Πιέρη.

Κίνησις ενόπλων αγρίων χωρικών, ανηκόντων εις διάφορα κόμματα, άλλων πανικοβληθέντων, άλλων προσελκυσθέντων εξ υποσχέσεων ληστρικών διαρπαγών· οι αρχηγοί των εξήφθησαν διά την εκτέλεσιν των πλέον ταπεινών και ευτελών ενόχων πράξεων δι’ επιστολών, επειδή υπωπτεύοντο ότι η Αυτοκρατορική Επιτροπή θα ελάμβανεν οπίσω την στρατιωτικήν στολήν διά της οποίας είναι τώρα ενδεδυμένοι. Μερικοί ισχυροί πατρίκιοι και από πάσης απόψεως λίαν ευυπόληπτοι, εκ της περιοχής Ληξουρίου, λαβόντες γνώσιν δι’ επιστολικού επίσης μέσου ότι υπό της Επιτροπής θα καθιστώντο άκυροι ολαι αι σεβασταί αποφάσεις αι οποίαι εξεπορεύθησαν εκ της Εξοχωτάτης Γερουσίας, προς αποδοχήν των αιτημάτων του ενταύθα πληθυσμού, ήδη από του παρελθόντος έτους.... Πάσαι αι διαφορετικαί αυταί καταστάσεις προεκάλεσαν ποιάν τινα αμηχανίαν βεβαίως εις την ψυχήν ωρισμένων ατόμων. Οι ολίγοι ούτοι εταλαντεύθησαν και ταλαντεύονται εισέτι, προτού διατεθούν ανεφ. 1ν πιφυλάκτως και μετ’ ενθουσιασμού, / να προσχωρήσουν εις το συνεργαζόμενον τούτο συμβούλιον και να χρησιμοποιηθούν μετά της επιρροής εκείνης και του ζήλου τα οποία η Επιτροπή, προς ευχαρίστησίν της, βλέπει ότι ετέθησαν εις εφαρμογήν παρά των αληθών και γνησίων εθνοπατέρων· και των οποίων εκείνη βεβαίως έχει χρείαν, διά να εκπληρώση επωφελώς το καθήκον της.

Παρ’ όλα τα πρώτα ταύτα, αλλά μη δυνάμενα να εκτιμηθώσι καλώς,

εμπόδια· παρά την διαφοράν και ανομοιότητα των συμφερόντων, των παθών, των σκοπών, η Επιτροπή έλαβε την ευχαρίστησιν να γίνη δεκτή παρά πάντων αδιακρίτως, αλλά μετ’ αληθούς και συγκινητικής αγαλλιάσεως παρά των αξιολογωτέρων μεταξύ των ευγενών της εξόχου ταύτης και λαμπράς πολιτείας.

Την Κυριακήν, 28ην, η Επιτροπή, ευρίσκουσα σκόπιμον να απασχολήση το δραστήριον πνεύμα, ενεργητικόν και απληστον δι’ ειδήσεις των κατοίκων εδημοσίευσε την προκήρυξίν της διά της οποίας ανήγγειλε την άφιξίν της. Την φροντίδα της δημοσιεύσεως ταύτης ανέθεσεν εις το σεβαστόν Βουλευτήριον και Προεδρείον δι’ ιδιαιτέρου εγγράφου (αρ. 2) και ταυτοχρόνως παρέπεμψεν εις το αυτό Προεδρείον το σεβαστόν γράμμα διά του οποίου η Υ.Ε. ευμενώς ηθέλησε να διαπιστευθή η Επιτροπή παρά τη ενταύθα Προσωρινή Διοικήσει.

Παρά του σεβαστού Προεδρείου διεπιστώθη διά του συνημμένου εγγράφου (αρ. 3) η δημοσίευσις της προκηρύξεως μετά πάσης επισημότητος και πασών των στρατιωτικών τιμών αι οποίαι ήρμοζον εις έκαστον των τριών διαμερισμάτων, Αργοστολίου, Ληξουρίου και Φρουρίου.

Την ιδίαν ημέραν, Κυριακήν, η Διοίκησις της νήσου ταύτης συνεχάρη την Επιτροπήν επί τη αφίξει της / διά του ρητορικωτάτου και πεπαιδευμένου γραμματέως δόκτωρος Λυσαίου.

Η Επιτροπή ανταπέδωσε κατά το χρέος της διά της επακολουθησάσης αποστολής των δύο στρατιωτικών υπασπιστών της, του ευγενούς κυρίου Λοχαγού Θεοτόκη και του ευγενούς κυρίου Λοχαγού Μοτσενίγου. Καθώρισε διά την επομένην ημέραν της Δευτέρας την επίσημον επίσκεψιν την οποίαν εκείνη εσκέφθη να κάμη εις την Διοίκησιν, πριν ίδη τινά ή συσκεφθή επισήμως μεθ’ οιουδήποτε περί της αποστολής της.

Η πρόσκλησις εγένετο δεκτή. Παρά του μετά μεγίστου ζήλου ασκούντος τα καθήκοντά του Προεδρείου προσεκλήθησαν να παρευρεθούν εις το πατριωτικόν θέαμα όλαι αι κατεστημέναι αρχαί αι αποτελούσαι την Προσωρινήν Διοίκησιν, πάντες οι ευγενείς και πάντες οι αρχηγοί οικογενείας, οιασδήποτε και αν ήσαν τάξεως.

Η Επιτροπή εκλήθη σήμερον ευγενώς εις το έργον της υπό σημαντικού αριθμού ευγενών εκλελεγμένων υπό της Διοικήσεως και υπό μερίδος στρατιωτικών οι οποίοι φυλάττουν το φρούριον τούτο. Αύτη μετέβη εκ της κατοικίας της εις το δημόσιον μέγαρον έχουσα τιμητικώς την ευγενή και γενναιόφρονα ταύτην ακολουθίαν. Επευφημήθη υπό του λαού, ο οποίος εξεδήλωσε την χαράν του καθ’ όλους τους πλέον υπερβολικούς τρόπους.

Οι ευγενείς Πρόεδροι και Αντιπρόσωποι εκάθηντο έμπροσθεν της μεγάλης και αναμενούσης συγκεντρώσεως. Έλαβε τον λόγον ο νεαρός Κόμης του Καποδίστρια, εκλελεγμένος Αυτοκρατορικός Επίτροπος, και εξέθεσε εν συντόμω τας αρχάς αι οποίαι ωδήγουν την Αυτοκρατορικήν Επιτροπήν κατά την υπηρεσίαν της εις την μεγαλοπρεπή ταύτην πόλιν και νήσον εις την εκτέλεσιν των νόμων από