Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Α΄

 Mi onoro di accompagnare il processo di Teodorin Schiotti, reo dell’ assassinio artico.

Io umilio all’E.V. la più profonda venerazione ed ossequio.

Corfù 16 7bre 1801 s.v.

GIOV. C(ONT)E CAPODISTRIA Del.

φ.1 / Κάτω : A S.E. il Serenissimo Principe dell’ Eccel(lentissi)ma Settinsulare Repubblica.

Άνω δι’ ετέρας χειρός: N°40in fogli tre con inserte dieci.

Γαληνότατε Πρίγκιψ,

Οι σκοποί οι οποίοι προσείλκυσαν προσωρινώς την Επιτροπήν εις Ιθάκην, αυτό το οποίον έπραξε, η κατάστασις εις την οποίαν αφέθη η νήσος εκείνη, είναι τρία ζητήματα τα οποία πρέπει να τεθούν εις πλήρες φως διά της παρούσης εκθέσεως, την οποίαν σπεύδω να παρουσιάσω εις την σοφίαν και αυθεντίαν της ΥΕ., ώστε να μη διαφύγη από των γενικών και πατρικών φροντίδων της Εξοχωτάτης Γερουσίας η αδελφή αύτη νήσος, ενδιαφέρουσα από πολλών απόψεων.

Η νήσος της Ιθάκης είναι διηρημένη εις τρία τμήματα, Βαθύ, Ανωή, Οξωή. Το πρώτον αντιπροσωπεύει την πόλιν, όπου εδρεύει η Διοίκησις και το μεγαλύτερον μέρος των προκρίτων, οι οποίοι έχουν <...>1 ... Τα άλλα δύο είναι περιφέρειαι κατοικούμεναι υπό <...>2 καλλιεργητών της γης, ολίγων και ισχυρών ευγενών και περιωρισμένου και <...>3 αριθμού εμπόρων.

Η νήσος αύτη πάντοτε διωκείτο. Κατά την εποχήν της γαλλοκρατίας είχεν ιδίαν διοίκησιν, κοινοτικήν αρχήν εκλελεγμένην υπό στοιχειωδών συνελεύσεων.

Αφ’ ότου αι νήσοι ετέθησαν υπό την ρωσοτουρκικήν προστασίαν, ενώ εις το Ιόνιον Πέλαγος ευρίσκοντο εισέτι αμφότεραι αι αυτοκρατορικαί ναυτικαί μοίραι, ο ευγενής κύριος Άγγελος Όριος, διωρισμένος υπό των Εξοχωτάτων Ναυάρχων, ησχολήθη κατά το διάστημα τριών και περισσοτέρων μηνών, διά να πραγματοποιήση την σύνθεσιν Διοικήσεως ευχαρίστου εις εκείνον τον πληθυσμόν. Φαίνεται ότι υπήρξαν ανάλογοι οι καρποί προς τας προσπαθείας του κυρίου τούτου.... Κατά τον χρόνον εκείνον υπήρξεν ησυχία, ειρήνη, τάξις εν Ιθάκη. Η Διοίκησις συνετέθη εκ των αντιπροσώπων της <ρηθείσης>

1. Μία λέξις εφθαρμένη.

2. Τρεις έως τέσσαρας λέξεις εφθαρμέναι

3. Μία λέξις εφθαρμένη, πιθανώς μικρού.

 νήσου, εκ προσώπων εκλελεγμένων αδιακρίτως υπό <...>1 πάντων των κατοίκων.

Εις τας οργανωτικάς και νομοθετικάς φροντίδας του Ιππότου Τιζιγκάουζεμ έλαβε μέρος η νήσος της Ιθάκης. Εις το σύντομον διάστημα των οκτώ φ. 1ν ημερών εφηρμόσθη εκεί το προσωρινόν σύνταγμα. / Γενικόν Συμβούλιον αποτελούμενον εξ εξήκοντα περίπου ευγενών, κογκλάβιον, πολλοί δικασταί, εξ Πρόεδροι, οικονομική υπηρεσία, υπηρεσία επί της υγείας. Πάντες οι δημόσιοι ούτοι λειτουργοί ειλημμένοι εκ του σώματος των ευγενών... Ιδού η οργάνωσις του Ιππότου Τιζιγκάουζεμ.

Πώς συμπεριεφέρθη η Διοίκησις αύτη από του χρόνου της εγκαταστάσεώς της μέχρι της τελευταίας ταύτης εποχής του μηνός Αυγούστου 1801 θα το πληροφορηθουν η Εξοχωτάτη Γερουσία, η Y. Ε.

Γνωρίζει μόνον η Επιτροπή ότι η άμεσος αυτής <. . .>2 εις Ιθάκην

απεφασίσθη λόγω επικειμένης εξεγέρσεως, η οποία είχε προτείνει νέαν και αύθαίρετον τάξιν <...>3 της βρεταννικής σημαίας ... και <να τοποθετηθή> εν Ιθάκη η σημαία... Ήσαν γνωσταί αι επιτροπαί, τα προταθέντα βραβεία, αι εκφρασθείσαι απατηλαί υποσχέσεις <....>4 υπ’ όψιν υπό των ευρισκομένων εγγύτερον εκ των ενδιαφερομένων να κοινοποιήσουν και να διευρύνουν το έγκλημα της επαναστάσεως.

Γνωρίζει η Επιτροπή ότι εδέχθη κατά την αυτήν ημέραν της αφίξεώς της εις Ιθάκην την αυθόρμητον παραίτησιν της Διοικήσεως (αρ. 1), εις την οποίαν εκείνη απήντησε (αρ. 2) μετά σταθερότητος ότι δεν ήτο δυνατόν άνευ ενοχής να αποσυρθή εκ της Διοικήσεως όστις την αντιπροσώπευσεν κατά την τελευταίαν ταύτην εποχήν.

Γνωρίζει τέλος η Επιτροπή ότι δεν υπήρχον πλέον δημόσια οικονομικά μέσα, ότι αι δημόσιαι φορολογίαι δεν απέφερον και ότι ουδεμία δημοσία αρχή ούτε πίστωσιν είχε ούτε ελειτούργει ούτε είχε δραστηριότητα.

Εν τοιαύτη καταστάσει επικινδύνω, ανησυχητική, δυσχερεί εύρεν η Επιτροπή την <νήσον> της Ιθάκης. Είχεν εξήκοντα και πλέον στρατιώτας. <Αλλά δεν εγνώριζε> τρόπον να τους θρέψη... Ούτε ήτο εύκολον να εύρη τα μέσα προς τούτο... Εν τούτοις ευρέθη λίαν επειγόντως τρόπος θεραπείας και εις περίοδον οκτώ ημερών διά δραστήριας ενεργείας κατέστη δυνατόν να ανακόψωμεν πολλάς επικειμένας εξεγέρσεις...

Εκλήθησαν οι προύχοντες και των τριών διαμερισμάτων. Εγένετο συζήτησις μετ’ αυτών περί της αναδιοργανώσεως της διοικήσεως και της εισπράξεως φ. 2 των δημοσίων εσόδων και της / συστάσεως ικανοποιητικής διοικήσεως,

1. Δύο λέξεις εφθαρμέναι.

2. Μία λέξις εφθαρμένη, ίσως άφιξις.

3. Περί τας πέντε λέξεις εφθαρμέναι.

4. Μία λέξις εφθαρμένη.

 και τοιαύτης εκ της οποίας θα είχομεν αποδείξεις ότι την αφήνομεν εν πλήρει δραστηριότητι και επωφελεί υπηρεσία,.

Εν σχέσει προς τας προσόδους εκ των δικαιωμάτων του δημοσίου επί της παραγωγής η Επιτροπή δύναται και οφείλει να βεβαιώση ότι εύρε τας καλλιτέρας προθέσεις και τας διεπίστωσε επί τη βάσει γεγονότων εις τους κατοίκους αμφοτέρων των διαμερισμάτων, της Ανωής και Οξωής· ουχί εις το διαμέρισμα του Βαθέος.

Εν σχέσει προς τον σχηματισμόν σταθεράς κυβερνήσεως τα αυτά διαμερίσματα έχουν ευνοϊκήν διάθεσιν, συγκατατίθενται, ευνοούν. Θρασύ, δεσποτικόν, αυθαίρετον εκείνο του Βαθέος, και ήτο τοιούτον, επειδή εις την μερίδα την <...>1 διαφθαρείσαν εκ της παραπλανήσεως υπό των ζακυνθίων κακούργων, οι οποίοι την είχον κάμει να ελπίζη θησαυρούς και θριάμβους διά της υψώσεως της αγγλικής σημαίας.

Επειδή υπερέχουν εις τον αριθμόν αι δύο ευμενώς διατεθειμέναι και καλαί περιοχαί της Οξωής και της Ανωής, κατηρτίσθη υπό της Επιτροπής το σχέδιον να υποτάξη τους τολμηρούς και αυθάδεις του Βαθέος διά της δημιουργίας Διοικήσεως.

Πάσαι αι ενέργειαι αι τείνουσαι εις αυτόν τον σκοπόν, πραγματοποιουμένης της διευρύνσεως της συμμετοχής, καλώς νοούμενης της εκλογικής ψήφου, η εξουδετέρωσις της υπέροχης και της επιρροής των ολίγων και των οπαδών της βίας, η γενίκευσις της ικανοποιήσεως και της συνεργασίας εις την δημιουργίαν κυβερνήσεως ελευθέρας και ανεξαρτήτου, πάντα ήσαν διατεθειμένα <και καλώς> συνέβαλλον εις την σταθεροποίησιν <διοικήσεως ....>1 εν τη νήσω της Ιθάκης, εις τας περιστάσεις της <...>1, εις την μεγαλυτέρανωφελιμότητα και πρόοδον της Ομοσπονδίας... Όταν αι ειδήσεις περί μεταρρυθμίσεως προταθείσης εις την Διοίκησιν της νήσου Κερκύρας εψύχραναν το ενδιαφέρον εκείνων της Ανωής και Οξωής και ηύξησαν την φιλοδοξίαν και το ενδιαφέρον εκείνων του Βαθέος να μη μεταβάλουν την προσωρινήν διοίκησιν, η οποία δεν υπήρξε, δεν ηδύνατο ούτε θα δυνηθή ποτέ να είναι διοίκησις, ειμή αναρχία, και μάλιστα θριαμβευτική.

φ. 2ν / Δεν δύναται να υπάρξη διοίκησις επί τη βάσει τοιούτου συστήματος, εξήκοντα ευγενών έναντι 8.000 κατοίκων· ευγενών οι οποίοι δεν διακρίνονται εκ του πλούτου ούτε εκ του μεγαλείου των προγόνων. Προ ολίγων ετών πάντες ομοίως ήσαν υπήκοοι ευγενούς Κεφαλλήνος. Ευγενών, οι οποίοι εις την πραγματικότητα είναι τεχνίται, έμποροι, καλλιεργηταί της γης και εις το μεγαλύτερον μέρος ευρισκόμενοι εις συναλλαγήν μετά των άλλων κατοίκων της νήσου διά περιορισμένου και διά της βίας ασκουμένου εμπορίου· ευρισκόμενοι εις συναλλαγήν μεταξύ των λόγω συγγενείας, λόγω συμφωνιών

1. Μία λέξις εφθαρμένη.

 συνεταιρισμού εις την είσπραξιν των δημοσίων εσόδων, εις την εμπορίαν των προϊόντων τα οποία την τροφοδοτούν.

Τοιούτοι, Γαληνότατε Πρίγκιψ, είναι οι Πρόεδροι της νήσου, οι δικασταί, αι αρχαί επί των οικονομικών, επί της υγείας, επί των τροφίμων. Αντέσχον, είναι η αλήθεια, χωρίς να καταστούν θύματα εσωτερικής επαναστάσεως.... Αλλά τούτο είναι το αποτέλεσμα πιέσεως των απόψεων και ιδιωτικών συμφερόντων, του διαμερισμού των ωφελημάτων εις εκείνο το τμήμα του πληθυσμού το οποίον μόνον λόγω της επιρροής του θα ηδύνατο να την προαγάγη και να την υποστηρίξη· της αναρχίας εκείνης η οποία ευχαριστεί, ικανοποιεί τον δολοφόνον, τον πειρατήν, τον ληστήν, και λησταί, πειραταί και δολοφόνοι κατοικούν εις την νήσον της Ιθάκης μετά πλήρους αυτών ειρήνης και ησυχίας.

Η Εξοχωτάτη Γερουσία έχει περί τούτου αποδείξεις δυστυχώς ολεθρίας και πειστικάς.

Δεν πρέπει να παραλείψωμεν εις το σημείον τούτο να λάβωμεν υπ’ όψιν <ότι η> θέσις των μεγαλυτέρων νήσων, αι επαναστάσεις, η αναρχία, αι συνεχείς μεταβολαί παρέσχον δυνατότητα, εδραστηριοποίησαν την κατάχρησιν της ελευθερίας, την αταξίαν, η οποία βασιλεύει πανίσχυρος εν Ιθάκη. Από της απόψεως ταύτης δεν δυνάμεθα να θεωρήσωμεν άνευ πταίσματος πάντας τους κατοίκους της Ιθάκης. Υπάρχουν καλοί, μετριοπαθείς, ήσυχοι. Ούτοι συμβάλλουν τιμίως εις τους δημοσίους φόρους, αλλ’ ως αμοιβήν φ. 3 ζητούν δημοσίαν ασφάλειαν, δικαιοσύνην. / Εν Ιθάκη ούτε η μία ούτε η άλλη δύναται να λάβη χώραν.

Απόδειξιν πειστικήν περί της εκτεθείσης καταστάσεως της νήσου ταύτης θα αποτελέση το γεγονός το οποίον έχω την τιμήν να σας αναφέρω, διά να γνωσθή ακριβώς πώς απόλλυνται τα έσοδα του δημοσίου και πώς αυτή η

απώλεια θριαμβεύει και τιμάται υπό των κατοικούντων ενταύθα.

Εις εκ των ισχυρών ευγενών της οικογενείας Δρακούλη και ο ευγενής κύριος Κωνσταντίνος Πεταλάς Ροδοθεάτος, μόλις έφθασεν εις Ιθάκην η Επιτροπή, συνεπλήρωσαν την φόρτωσιν, καθ’ όσον τους αφεώρα, σταφίδος επί πλοίου φέροντος ρωσικήν σημαίαν. Η μυστική κατηγορία <εγενετό γνωστή> εις την Επιτροπήν, όταν το έμφορτον πλοίον είχεν ανοίξει ιστία διά Φισκάρδον, ένθα είχε καταπλεύσει, διά να συμπληρώση κατά τον αυτόν τρόπον το φορτίον του. Η Επιτροπή εσκέφθη αμέσως να εξακριβώση την κατηγορίαν επί τη βάσει του γεγονότος και απέστειλε κατά την νύκτα την μικράν γαλέραν υπό την διακυβέρνησήν του καπ. Καλοσγούρου επί τα ίχνη του πλοίου τούτου, διοικουμένου υπό του Αντζολίνη Ζαμπέλη, με την εντολήν να διαπιστώση μόνον εάν ήτο αληθές ότι εν Ιθάκη είχε φορτώσει σταφίδα άνευ

1. Δύο λέξεις εφθαρμέναι.

 οιασδήποτε άδειας της Διοικήσεως και εάν προσέτι ήτο αληθές ότι υπήρχε κάποιος Δρακούλης και υίός του κυρίου Ροδοθεάτου ως συνοδοί φορτίου και ιδιοκτήται της σταφίδος επί του πλοίου τούτου.

Κατά την ημέραν την επομένην της αποστολής της γαλέρας η Επιτροπή εδέχθη επίσκεψιν του κ. Υποπροξένου της Ρωσίας Δημητρίου <....>1 Νικολάου, ο οποίος, εκθέτων ότι ήτο πραγματικόν το λαθρεμπόριον, εζήτει να απολυθούν υπό της Επιτροπής οι ένοχοι, αφού υπέβαλλε τούτους εις την απλήν πληρωμήν του φόρου. Δεν εδόθη προσοχή εις την παρέμβασιν ταύτην. Εθεώρησε τότε ο κύριος Υποπρόξενος ότι, επειδή το πλοίον επροστατεύετο υπό της ρωσικής σημαίας, δεν θα απετολμάτο βεβαίως να γίνη εναντίον του φ. 3ν καμμία προσβολή. Βεβαία η Επιτροπή περί της ακριβούς εκτελέσεως / των διαταγών τας οποίας έδωσεν επί της παρατηρήσεως ταύτης απήντησεν εις τον κύριον Υποπρόξενον ότι ηδύνατο να φειδωλεύεται τας σκληράς συμβουλάς, επειδή αι διατυπωθείσαι διαταγαί δεν ηδύναντο πλέον να ανακληθούν.... Η αυστηρά αύτη γνώμη προεκάλεσε τον φόβον... Ο κύριος Υποπρόξενος ανεχώρησεν.

Οι ίδιοι ένοχοι Δρακούλης και Ροδοθεάτος παρουσιάσθησαν ζητούντες

έλεος. Η Επιτροπή ηρνήθη την ακρόασιν. Έκαμεν όμως να φθάση εις τους ιδίους η είδησις ότι, εάν επλήρωνον τον φόρον και μέγα πρόστιμον, η Επιτροπή θα τους απήλλασσεν εκ της περαιτέρω καταφρονήσεως και δυσφημίσεως.

Τότε προέκυψαν νέα ζητήματα. Ο Ροδοθεάτος μετέβη εις αγροικίαν προς προσωπικήν ασφάλειαν. Ο Δρακούλης, επειδή δεν ήτο ο κύριος δράστης, παρέμεινεν εν τη πόλει, εμπιστευόμενος ίσως την προσωπικήν ασφάλειάν του εις τους πλέον ορμητικούς και οπλοφόρους της περιοχής του.

Η ημετέρα γαλέρα επέστρεψεν εκ της αποστολής της. Ο καπ. Καλόσγούρος διά της αναφοράς του (αρ. 3) έδωκε τας πλέον εξηκριβωμένας ειδήσεις εις την Επιτροπήν και η Επιτροπή θα είχε θέσει τέρμα εις το σπουδαιότατον τούτο ζήτημα, εάν αύτη δεν εγνώριζε να θέση υπό έλεγχον λίαν περίπλοκον κατηγορίαν υποθέσεων, εκ των οποίων δεν θα απηλευθερούτο, ειμή χρησιμοποιούσα τα όπλα της πολιτείας εις αποστολάς, συλλήψεις, εκτελέσεις.... Και θα το είχε πράξει, εάν την χρήσιν ταύτην δεν ημπόδιζεν η απόλυτος έλλειψις των μέσων συντηρήσεως των στρατιωτών, οι οποίοι από τινων ημερών απήτουν την <....>2 των, εάν «κατά τας ολίγας ημέρας κατά τας οποίας η Επιτροπή είχε σχεδιάσει να παραμείνη εν Ιθάκη διά τον λόγον τούτον, αύτη δεν ώφειλε να ασχοληθή εις άλλα αντικείμενα, τα οποία απέκλειον το είδος τούτο των καταδιώξεων και των επιχειρήσεων.

Εν τω μεταξύ εκ του γεγονότος τούτου προκύπτει σπουδαιοτάτη γνώσις

1. Εφθαρμένον το επώνυμον του Υποπροξένου.

2. Μία λέξις εφθαρμένη.

 και εν σχέσει προς την δημοσιότητα και μυστικότητα μετά της οποίας φ. 4 διαπράττεται το έγκλημα της καταχρήσεως των δημοσίων / εσόδων και εν σχέσει προς την ισχύουσαν συγκατάθεσίν του Ρώσου Υποπροξένου και γνώσιν των σοβαρών παραπόνων διά την νήσον ταύτην.

Εκ της αναφοράς του πλοιάρχου κ. Καλοσγούρου γίνεται γνωστόν ότι εις την προξενικήν διακήρυξιν η σταφίς εμφανίζεται ως φορτωθείσα εν Μεσολογγίω και εκ της αυθορμήτου ομολογίας και του Υποπροξένου και των δραστών προκύπτει ότι η ιδία σταφίς εφορτώθη εν Ιθάκη.

Δεν θα προστεθούν άλλα επί του ζητήματος τούτου. Η σοφία της Υ.Ε. και η προνοητικότης της Εξοχωτάτης Γερουσίας θα εφαρμόσουν βεβαίως κυρώσεις, διά να μετριάσουν τας <....>1 των πρακτόρων τούτων να <...>2, οι οποίοι υπό το σπουδαίον αυτών έμβλημα θεωρούνται εξουσιοδοτημένοι και σεβαστοί.

Η Επιτροπή έπρεπε να αναχωρήση εξ Ιθάκης. Έπρεπε να αποσοβήση την απειλουμένην εισβολήν των στασιαστών οι οποίοι ήθελον να υψώσουν την βρεταννικήν σημαίαν. Έπρεπε να εξασφαλίση το δημόσιον έσοδον της φορολογίας της σταφίδος του παρελθόντος έτους, απολλυμένης από τετραετίας. Έπρεπε τέλος να αφήση Διοίκησιν και να ακούση τί δίκαια αιτήματα των ησύχων εισέτι περιοχών της Ανωής και της Οξωής. Η Επιτροπή πιστεύει ότι πάντα ταύτα τα καθήκοντα αντεμετώπισεν επιτυχώς.

Το υπ’ αρ. 4 περιέχει προκήρυξιν διά της οποίας εζητήθη να κρατήσωμεν σταθεράν την Διοίκησιν και να την κάμωμεν να ισχυροποιηθή έναντι της κριτικής των ιδιωτών.

Διά του θεσπίσματος (υπ’ αρ. 5) ελήφθη πρόνοια διά την περίπτωσιν της υπερισχύσεως των επαναστατικών συνωμοσιών, εάν αύτη ήθελε συμβή εις το διαμέρισμα του Βαθέος. Τα παρασχεθέντα προνόμια εις το διαμέρισμα της Οξωής και, όπερ και σπουδαιότερον, η ανατεθείσα φύλαξις της σημαίας της Πολιτείας, η μερική διαχείρισις του δημοσίου χρήματος, η στρατιωτική ισχύς, φ. 4ν η εκτίμησις της περιοχής ταύτης· πάντα είναι κατάλληλα να υποτάξουν / τας παράφρονας προθέσεις του Βαθέος.

Το θέσπισμα (αρ. 6) έχει σκοπόν να διατηρήση εις τας επαινετάς προθέσεις της πίστεως προς την Ομοσπονδίαν την περιοχήν της Ανωής, να κάμη να μη διακοπή η καλή διάθεσις της πληρωμής των δημοσίων φόρων και εις εκείνην και εις την αλλην, την γειτονικήν της περιοχήν της Οξωής.

Η διαταγή (αρ. 7) προς τον ευγενή κύριον Νικολάκην Βρετόν της Οξωής διαφωτίζει πλήρως και εκτός αμφιβολίας την μόνην περίπτωσιν κατά την οποίαν δύνανται να εφαρμοσθούν τα θεσπίσματα (υπ’ αριθ. 5, 6).

Το διάταγμα (υπ’ αριθ. 8) έχει ως σκοπόν να εξασφαλιση κατά το τρέ-

1. Μία λέξις εφθαρμενη.

2. Μία λέξις ημιεφθαρμένη.

 τρέχον έτος μέρος τι των δημοσίων εσόδων. Ήτο σύνηθες να εφαρμόζεται η αποθήκευσις της σταφίδος υπό την άμεσον επίβλεψιν της Διοικήσεως, ίνα μη δύναται να πραγματοποιήται η αφαίρεσις άνευ της άδειας και του ελέγχου του δημοσίου ζυγιστού, παρά του οποίου η είσπραξις του φόρου. Κατά το παρελθόν έτος η σταφίς της Ιθάκης δεν απεθηκεύθη, αλλ’ ολίγοι έντιμοι πολίται, παρά την ανωμαλίαν ταύτην, κατέβαλον τον δημόσιον φόρον. Κατά το τρέχον έτος η εκτέλεσις των ενεργειών τούτων καθίστατο πολύ δυσκολώτερον να πραγματοποιηθή, πολύ περισσότερον επειδή αι δόλιαι αναλήψεις θα λάβουν την απαισίαν αρχήν των.

Τα ληφθέντα μέτρα κατόπιν της μοναδικής προβλέψεως την οποίαν έσχεν η κυβέρνησις να καταγράψη την εις τα αλώνια υπάρχουσαν σταφίδα ή τους ιδιοκτήτας εξασφαλίζει την είσπραξιν του φόρου, και αι επακολουθούσαι ενέργειται αι καθορισθείσαι εν τω διατάγματι προσδιορίζουν τα πρόσωπα παρά των οποίων μίαν ημέραν θα δυνηθή ή μόνη η κυβέρνησις ή αντιπρόσωπος της Εξοχωτάτης Γερουσίας να απαιτήση τα δημόσια έσοδα.

Η ελάττωσις του φόρου εις είκοσι μόνον γρόσια ανά χιλιάδα εκρίθη αναπόφευκτος, διά να εξασφαλίσωμεν την ευόδωσιν των ενεργειών των καθοριζομένων διά την διοριζομένην επιτροπήν.

φ.5 / Το έγγραφον (αρ. 9) διά του οποίου συνοδεύεται προς την Προεδρίαν το διάταγμα, ανακοινούται η καθιέρωσις της σημαίας, γνωστοποιείται η προκήρυξις, αναγγέλλεται η ανάγκη να απομακρυνθή η φρουρά και καθορίζεται η ευθύνη διατηρήσεως της Διοικήσεως μέχρι νεωτέρας αποφάσεως της Εξοχωτάτης Γερουσίας είναι σχετικόν προς το χαραχθέν σχέδιον να αντιτάξωμεν μετά πάσης επιμελείας και σπουδής εις την κακουργίαν, εις την μηχανορραφίαν των Ζακυνθίων αντίστασιν υπαγορευομένην εκ προηγουμένων ενεργειών τούτων.

Η Επιτροπή προ της αναχωρήσεώς της εξ Ιθάκης κατά την ιδίαν νύκτα της 25 Αυγούστου εφρόντισε να διαδοθούν όλαι αι προμνησθείσαι προκηρύξεις, θεσπίσματα, διαταγαί, αποστέλλουσα επικεκυρωμένα αντίγραφα τούτων εις την Προεδρίαν, εις τους νοταρίους της νήσου, εις τον Πρωτοπαπάν, και υποχρεώνουσα όλους να ανακοινώσουν το περιεχόμενον.

Προς τον αιδεσιμώτατον Πρωτοπαπάν εστάλη γράμμα όμοιον προς το συνημμένον αντίγραφον (αρ. 10).

Η Επιτροπή δεν ηδυνήθη να πράξη περισσότερα, διά να εγγυηθή την νήσον της Ιθάκης. Η κατάστασίς της απαιτεί παρά της προνοητικότητος της Εξοχωτάτης Γερουσίας, παρά της Υ.Ε. να επισπευθούν αι θεραπείαι, η αναδιοργάνωσις.

Η νήσος αύτη ζη εκ του παραδείγματος. Τα πέριξ αυτής ιστάμενα πρότυπα δεν δύνανται να την διδάξουν επωφελώς. <Η> Ιθάκη δύναται αιφνιδίως να καταστή άγριος βράχος. Το πειρατικόν ναυτικόν της δύναται να αυξηθή. Η ασφάλεια των θαλασσών αι οποίαι περιλούουν τας έσω ακτάς των

 μεγαλυτέρων νήσων θα υποφέρη εκ τούτων, και μάλιστα πολύ. Τα πταίσματα, τα εγκλήματα των εμπόρων εκείνων, μη τιμωρούμενων, αντιθέτως θριαμβευόντων, θα καταστήσουν το ναυτικόν μας μισητόν και απαίσιον. Η νεαρά σημαία μας θα στερηθή εμπιστοσύνης, άνευ καταφυγίου.

φ. 5 / Γαληνότατε Πρίγκιψ. Η νήσος της Ιθάκης, οι καλοί μεταξύ των κατοίκων της ζητούν παρακλητικώς παρ’ υμών, του πατρός των, της δικαιοσύνης σας, του κύρους σας, σωτηρίαν, τιμήν, ελευθερίαν.

Έχω την τιμήν να εσωκλείσω τον φάκελον του Θεοδώρου Σκιώτη, υπευθύνου της δολοφονίας1.

Υποβάλλω ταπεινώς εις την Υ.Ε. τον πλέον βαθύν σεβασμόν και υπόληψιν.

Κέρκυρα 16 Σεπτεμβρίου 1801 π.η.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, Επίτροπος

φ. 1 / Κάτω: Προς την Α.Ε. τον Γαληνότατον Πρίγκιπα της Εξοχωτάτης Επτανήσου Πολιτείας.

Άνω δι’ ετέρας χειρός: Αρ. 40 εις τρία φύλλα μετά δέκα συνημμένων.

10

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 42

24 7mbre 1802 Cefalonia

Eccellenza,

La benefica spedizione per le isole è felicemente arrivata nel giorno dei 22 in questo porto di Argostoli. Ieri si apprestarono le caserme per i granatieri e si rinvennero abitazioni per gli uffiziali, e quant(unqu)e nè ai quartieri nè agli apprestamenti relativi si fosse dato un pensiero attivo ed utile da una certa tardissima commissione, da questo Governo due giorni prima del nostro arrivo espressamente instituita; pure ci riuscì di ottenere il tutto con piena soddisfazione di questi buoni e pazienti comandanti militari. Oggi si verifica lo sbarco. Dimani io presentarò al Governo che sembra fin ora di ignorare ogni successiva misura la lettera di V.E. ed assumerò così l’esercizio delle mie funzioni.

Il s(igno)r C(avalie)r di Sorokin si è incaricato di trattare in persona al Zante l’argomento importante del Reggente di Cefalonia. Io gli passerò le relative lettere.

1. Αμετάφραστος η λέξις artico.

La spedizione per il Zante partirà domani a sera.

Prevengo l’E.V. che con tanto zelo ed affetto si è trattato e si tratta da questi egregi uffiziali, e spezialmente dal illustre s(igno)r C(avalie)r Sorokin, ogni argomento relativo al vero riordinamento ed alla permanente salute delle isole; che l’unico voto che da un buono repubblicano può farsi si è che questo zelo ed affetto s’inspiri e faccia agire i figli stessi della Repubblica.

Protesto intanto all’E.V. la più alta considerazione e rispetto.

Di V.E.

Ven. div(otissim)o Luog(otenente)

Il Comm(issar)io GIOV. CAPODISTRIA

Kάτω: A S.E. Il Principe della Settinsulare Repubblica etc. etc.

Κεφαλληνία 24 Σεπτεμβρίου 1802

Εξοχώτατε,

Η γενναιόδωρος αποστολή διά τας νήσους έφθασεν αισίως την 22αν τ.μ. εις αυτόν τον λιμένα του Αργοστολίου. Χθες ητοιμάσθησαν οι καταυλισμοί των γρεναδιέρων και ευρέθησαν κατοικίαι διά τους αξιωματικούς· και μολονότι ούτε εις τους στρατώνας ούτε εις τας προετοιμασίας τας σχετικάς εδόθη φροντίς δραστική και χρήσιμος υπό μιάς καθυστερησάσης επιτροπής, ήτις συνεστήθη επίτηδες υπό ταύτης της Διοικήσεως <της τοπικής> δύο ημέρας προ της ημετέρας αφίξεως, εν τούτοις κατωρθώσαμεν να επιτύχωμεν τα πάντα προς πλήρη ικανοποίησιν αυτών των καλών και υπομονητικών στρατιωτικών. Σήμερον πραγματοποιείται η απόβασις. Αύριον θα παρουσιάσω εις την Διοίκησιν, ήτις φαίνεται μέχρι στιγμής να αγνοή οιονδήποτε επόμενον μέτρον, το έγγραφον της Υ.Ε. και θα αναλάβω τοιουτοτρόπως την εξάσκησιν των καθηκόντων μου.

Ο ιππότης Σορόκιν επεφορτίσθη να διαπραγματευθή προσωπικώς εις Ζάκυνθον το σπουδαίον θέμα του Διοικητού Κεφαλληνίας. Εγώ θα του διαβιβάσω τα σχετικά έγγραφα.

Η αποστολή διά Ζάκυνθον θα αναχωρήση αύριον το εσπέρας.

Ειδοποιώ την Υ. Ε. ότι μετά πολλού ζήλου και αγάπης έχει γίνει και γίνεται αντικείμενον διαπραγματεύσεως υπό των λαμπρών τούτων αξιωματούχων, και ειδικώς υπό του ενδόξου ιππότου Σορόκιν, κάθε υπόθεσις σχετική προς την πραγματικήν αναδιοργάνωσιν και την μόνιμον σωτηρίαν των νήσων· η μοναδική ευχή, η οποία δύναται να διατυπωθή υπό ενός καλού

πολίτου της Δημοκρατίας, είναι να εμπνέη και να κάμη αυτός ο ζήλος και ηαγάπη να ενεργούν τα ίδια τέκνα της Πολιτείας.

Εκφράζω εν τω μεταξύ προς την Υ.Ε. την πλέον βαθείαν υπόληψιν καί

σεβασμόν.

Της Υ.Ε.

Λίαν αφωσιωμένος Τοποτηρητής

Ο Επίτροπος ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Κάτω: Προς την A. Ε. τον Ηγεμόνα της Επτανήσου Πολιτείας κ.λπ., κ.λπ.

11

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 43

Νο 2

Serenissimo Principe,

In continuaz(io)ne del mio rapporto n° t(erz)o devo rassegnare all’ E.V. la storia precisa di ogni mia operazione.

Il giorno 25 del corr(ent)e mese fu occupato per intiero nello stabilire ogni sistemaz(io)ne relativa all’ acquartieram(enf)o e somministrazione da prestarsi alle invitte truppe imperiali.

Nel giorno 26 sono passato a Lixuri col sig(nor)e Col. Comandante per riconoscere quella piazza, per fissare i quartieri e per ordinare gli apprestam(ent)i tutti necessarii al movim(ent)o della guarnizione russa in questo riparto. Tutto si fece; e nel giorno dei 27 le truppe russe passarono a Lixuri e presidiarono quella piazza.

Nella sera stessa io ho presentato a S.E. il Pritano le lettere di uffizio di V.E. e gli manifestai anco a voce quale doveva essere la mia destinaz(ion)e che non sembrò per nessuna maniera aspettata. Egli se ne è mostrato assai contento.

Comunque siasi io ho ricevuto le carte pubbliche relative all’ amministraz(io)ne intera del Governo ed un rapporto assai dettagliato con cui furono accompagnate. Mi sono occupato subito a travagliare intorno all’ interina reggenza ed alle misure tutte da prendersi per dare piena esecuzione alle venerate commissioni dell’ E.V., come risulterà dal mio rapporto n° 3 che inoltrai1 all’ E.V. collo stesso espresso2.

S.E. il Reggente di S. Maura ha ricevuto da me le sue commissioni.

1. Χφ. innaltro

2. Βλ. το επόμενον έγγραφον.

 Egli è pronto e sta per avviarsi al suo posto; nè attende che la mia assistenza per dare inviam(ent)o a quella spedizione. Sto combinando una istessa imbarcaz(io)ne tanto per le truppe d’Itaca, come per quelle di S. Maura, onde diminuire possibilm(ent)e le spese.

φ. lv / Io mi sono lungam(ent)e trattenuto col sig(no)r Anino onde metterlo dettagliatam(ent)e al fatto di ogni cosa attinente alla sua reggenza. Ancorché io non potessi realizzare il mio passaggio a S(ant)a Maura, S. E. il Reggente è informato già abbastanza di tutto, nè dubito punto che nell’ esercizio delle sue funzioni colà egli non sia per corrispondere all’ aspettaz(io)ne universale ed ai pubblici eminenti oggetti che hanno determinato questa instituz(io)ne provvisoria.

Io però sono determinato di non omettere il mio passaggio nelle isole, qualora l’ eseguim(ent)o esatto delle mie commissioni, il pubblico servigio e l’ utilità pubblica lo esigeranno.

Ho inoltre spedito per espresso pedone a S. Maura una lettera di avviso a S.E. il sig(no)r Dezorzi onde invitarlo a passare costà o in Itaca, ove per il p(ri)mo di Ottobre venturo o per li due la guarnigione russa può essere in caso di passare.

Questo è quanto io ho saputo fare in esecuz(io)ne alle generali commissioni che mi furono date.

Protesto intanto la più ossequiosa veneraz(io)ne e rispetto.

Cefalonia 29 Settembre 1802

Il div(otissim)o obbed.

GIOV. C(ONT)E CAPODISTRIA

φ. 1 / Al Sereni(simo) Principe Co. Giorgio Spiridion Teotochi

Corfù

Αρ. 2

Γαληνότατε Πρίγκιψ,

Εν συνεχεία της αναφοράς μου, αρ. 3, πρέπει να υποβάλω εις την Υ.Ε. την ακριβή αναφοράν πάσης ενεργείας μου.

Η 25η τρέχοντος μηνός κατηναλώθη εξ ολοκλήρου εις το να αποφασίσωμεν πάσαν συστηματοποίησιν σχετικήν προς την εγκατάστασιν και εφοδιασμόν προς χορήγησιν εις τας ανικήτους αυτοκρατορικάς δυνάμεις.

Κατά την 26ην μετέβην εις Ληξούρι μετά του κυρίου Συνταγματάρχου Διοικητού, διά να αναγνωρίσωμεν εκείνο το φρούριον, διά να καθορίσωμεν τους τόπους στρατοπεδεύσεως και διά να διατάξωμεν όλας τας απαραιτήτους προπαρασκευάς προς μετακίνησιν της ρωσικής φρουράς εις εκείνην την περιοχήν.

 χήν. Τα πάντα διεξεπεραιώθησαν και κατά την 27ην τα ρωσικά στρατεύματα διέβησαν εις Ληξούρι και ωχύρωσαν εκείνο το φρούριον.

Την αυτήν εσπέραν παρουσίασα εις την Α.Ε. τον Πρύτανιν τα επίσημα έγγραφα της Y. Ε. και του κατέστησα εισέτι σαφές προφορικώς οποίος ώφειλε να είναι ο προορισμός μου, όστις φαίνεται ότι ουδαμώς ανεμένετο. Ούτος εφάνη αρκούντως ικανοποιημένος περί τούτου.

Όπως και αν έχη, παρέλαβον τα δημόσια έγγραφα τα σχετικά προς την άσκησιν πάσης μορφής διακυβερνήσεως και μίαν έκθεσιν αρκούντως λεπτομερή, μετά της οποίας μοι διεβιβάσθησαν. Ησχολήθην αμέσως να διαπραγματευθώ περί της προσωρινής διοικήσεως και περί πάντων των προς λήψιν μέτρων, διά να εκτελεσθούν απολύτως αι σεβασταί εντολαί της Υ.Ε., όπως θα φανή εκ της αναφοράς μου υπ’ αρ. 3, την οποίαν διεβίβασα εις την Υ.Ε. διά του ιδιου επείγοντος μέσου.

Η Α.Ε. ο Διοικητής της Αγ. Μαύρας παρέλαβε παρ’ εμού τας αφορώσας τούτον εντολάς. Ούτος είναι έτοιμος και πρόκειται να αναχωρήση εις την θέσιν του· δεν αναμένει ειμή την παράστασίν μου, διά να πραγματοποιήση εκείνην την αποστολήν. Συνδυάζω παρομοίαν επιβίβασιν τόσον διά τα στρατεύματα της Ιθάκης, όσον και δι’ εκείνα της Αγ. Μαύρας, ώστε να ελαττώσωμεν κατά φ. 1v το δυνατόν τα εξοδα.

φ. 1v / Διεπραγματεύθην επί πολύ μετά του κ. Ανίνου. διά να τον κατατοπίσω λεπτομερώς επί παντός θέματος αφορώντος εις το αξίωμά του του Διοικητού. Και αν ακόμη εγώ δεν ηδυνάμην να πραγματοποιήσω την μετάβασίν μου εις Αγ. Μαύραν, η Α.Ε. ο Διοικητής έχει πληροφορηθή αρκούντως περί πάντων, ούτε και αμφιβάλλω κατ’ ελάχιστον ότι κατά την εξάσκησιν των καθηκόντων του εκεί θα ανταποκριθή εις την γενικήν προσδοκίαν και τα σπουδαία δημόσια θέματα, τα οποία προεκάλεσαν αυτόν τον προσωρινόν θεσμόν.

Εγώ όμως είμαι αποφασισμένος να μη παραλείψω να μεταβώ εις τας νήσους, εφ’ όσον το απαιτήσουν η ακριβής εξάσκησις της επιτροπείας μου, η δημοσία υπηρεσία και η ωφέλεια του κοινού. Απέστειλα επί πλέον δι’ εκτάκτου ταχυδρόμοι εις Αγ. Μαύραν μίαν ειδοποιητικήν επιστολήν εις την Α.Ε., τον κ. Δεζώρζην, διά να τον προσκαλέσω να έλθη εκεί η εις Ιθάκην, όθεν πιθανόν να διέλθη η ρωσική φρουρά την πρώτην ή δευτέραν προσεχούς Οκτωβρίου.

Τούτο είναι ό,τι εσκέφθην να πράξω εις εκτέλεσιν των γενικών παραγγελιών αι οποίαι μοι εδόθησαν.

Εκφράζω εν τω μεταξύ την πλέον βαθείαν υπόληψιν και σεβασμόν.

Κεφαλληνία 29 Σεπτεμβρίου 1801

Ο λίαν αφωσιωμένος, ευπειθέστατος ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

φ. 1 / Προς τον Γαληνότατον Ηγεμόνα Γεώργιον Σπυρίδωνα Θεοτόκην

Κέρκυραν

12

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 44

Νο 3

Serenissimo Principe,

L’ unita proclamazione sotto n° 1 farà conoscere all’E.V. u<....>1 che io ò dovuto adottare, onde abbia pronta esecuzione il più imp tante articolo delle mie commissioni2.

Ho dovuto accelerare questa pubblicaz(io)ne, poichè trattavasi nulla meno che di risparmiare il grave dispendio di sei mila piastre che nel giorno primo di Ottobre avrebbesi dovuto altrimenti incontrare.

La chiamata personale dei capi e di due soldati per ogni compagnia fu diretta a rendere meno acerba questa nuova alle legioni stesse ed a garantirle dai pericoli in cui le avrebbe esposte il ridicolo che di esse si avrebbe fatto.

Sono in fatti prontamente venuti. Ho detto a tutti che la maniera con sui erano stati invitati a ritivarsi e a deponere le armi doveva persuaderli che essi posseggono la pubblica stima e confidenza. Era in potere dell’ autorità Committente e nel mio dirsi loro di ordinare che qualunque si fosse trovato dopo due ore colle armi avesse ad essere soggetto alli militari castighi... E voi, brava gente, avreste sofferto un insulto e non vi restava che obbedire. Si fece altrimenti, appunto perchè si à voluto manifestare a tutta la nazione che voi avete servito da valorosi e buoni cittadini la patria in tempi pericolosi e che da moderati ed obbedienti oggi sarete pronti di abbandonare le armi e ritirarvi nelle vostre case. Oltre a ciò soggiunto che io era incaricato da S.E. il Plenipotenziario di prendere i nomi dei loro capi e quelli delli respettivi sati di ogni compagnia, affine di presentare con questi nomi a S.E. un ruolo dei più raccomandabili, lorchè nell’ organizzazione della forza armata della Repubblica fosse per essere necessaria l’ instituzione di una gendarmeria3 urbana.

Questa notizia li à di molto confortati e benedindo il nome di S.M. l’ Imperatore, quello di S.E. il Plenipotenziario e delle truppe russe sono φ. lv tutti regolarmente e senza nessun scandalo partiti, avendo sempre / presente l’ idea e l’ occupazione lietissima e confortante della composizione di questi ruoli; si affrettano di farmeli avere dopo domani.

1. Μία λέξις εφθαρμένη.

2. Βλ. το επόμενον έγγραφον

3. Χφ. giandarmeria

 L’idea di fare che questi stessi capi mi diano il ruolo dei loro soldati mi è sembrata tanto più lodevole e necessaria, quantochè, oltre alla tranquillizzazione che ella opera in questa gente, mi da un preciso e spontaneo documento nelle mani, per cui gl’ esami e confronti necessari, onde conoscere la legittimità di questa amministrazione economica locale, riescono assolutamente evidenti e manifesti.

Mi permetta ancora l’ E.V. qualche cenno intorno alle avvertenze che io ò avuto nel licenziamento di questa gente.

Gl’ annunzj pubblici esternati colla proclamazione, quelli fatti colla voce non bastavano a mio intendere per garantire e preservare l’ isola dalli disordini che potevano aver luogo nella partenza e diffusione di questi di per se stessi e per le funzioni esercitate odiosi esseri. Quindiio ò concertato col s. Col(onnell)o per la città tanto di Argostoli come di Lixuri qualche pattugliamento estraordinario e per la campagna ò fatto diffondere con rapidità molti esemplari del proclama stesso, raccomandandone la pubblicazione alli primatti, ai sacerdoti, ai giudici delle pertinenze, dimandando da tutti per la sicurezza della cosa i precisi riscontri del’ operato.

Ho inoltre prevenuto l’ Uffiziale di Polizia1 s. Mattei in Argostoli e s. Milona in Lixuri d’ invigilare eziandio per mezzo di confidenti persone se2 mai qualche reazione o motteggio o scandalo si esternasse, onde reprimerne instantaneamente gl’ effetti sempre funesti.

Fu assai opportuna questa misura, poichè ella à inspirato confidenza e sicurezza a questi militari urbani... e qualche arrestazione e breve prigionia fu bastevole per manifestare quella attività del Governo che inspira giusto timore ai tristi e che inonda il suore di contentezza ai buoni.

Per tal maniera l’operazione ebbe il più felice riuscimento, combinando colla possibile saddisfazione delle dolenti e congedate legioni urbane la tranquillità e la sicurezza pubblica in tutta l’estesa dell’ isola e la vera e positiva compiacenza e ricreazione di quanti furono fino a quest’ epoca soggiogati ed oppressi.

Io nel mettere in esecuzione questo progetto mi sono fatto un dovere di trattenermi più volte sul proposito della truppa urbana con quelle eminenti persone che avevano un interesse di preservarle, se non in tutto almeno in parte da questa tempesta... Ognuno mi disse che era necessario admettere delle modificazioni, ma che bisognava molto pensare prima di risolversi, imperciochè trattavasi di grave ed importante argomento da cui la salute del paese dipendeva. Io, prima della pubblicazione del

1. Χφ. pulizia

2. Αμφίβολος ανάγνωσις.

 proclama, mi sono mostrato sempre persuaso della difficoltà dell’ impresa ed ò più volte seriamente d’ innanzi ad essi giudicato che era impossibile troncare ad un tratto tutta questa tessitura di rapporti e d’ interessi particolari e pubblici.

Pieni di questa confidenza io sono certo che alle ripetute dimande che ebbero dai principali gonfalonieri1 e dai subalterni di questa truppa φ. 2 brutale, come le ebbi io, abbiamo sempre annunziato / ciò che fu dalla pubblicazione fatta nè da nessuno presentita solennemente smentito.

Io ò creduto assai importante questo giuoco, onde far che cessi quella preponderanza nella pubblica opinione che le circostanze avevano eccessivamente dato ai singuli e per cui l’equilibrio sociale in vano cercavasi in questo paese.

Già gl’effetti ne sono ormai sensibili e questi abitanti da giorno in giorno riprendono umani, pacifiche, tranquille, ridenti fisonomi. Rassegno all’E.V. nell’inserta sotto n° 2 la copia di una nota circolare che o ò creduto necessario di spedire a tutti i trib. e mag(istra)ti che si attrovano attualmente in funzione2.

Mi è sembrato che la sopravveglianza del Reggente qui allora potrà essere conosciuta efficace, utile e grata, quando un rapporto uffiziale sullo stato attuale di cadauna amministrazione lo porta al caso di conoscere legittimam(ent)e l’ essenza di ognuna sotto i punti di vista marcati dalla stessa circolare.

La risposta così diramata, come ò indicato, apre l’opportunità di far adottare quelle addizioni e quei cambiamenti tanto nel numero e qualità dei membri che compongono le varie magistrature come nelle attribuzioni e funzioni di ogn’una, per cui il migliore servigio pub(blic)o è sperabile, senza ottenerlo per altra via che per della spontaneità e della emenda la più uffiziosa e moder.

Io ò già ricevuto dei rapporti da più d’uno dei mag(istra)ti e intnali ed a seconda del bisogno va qua e là internando le mie considerazioni e suggerindo quel riordinamento che da me si può escogitare e credere opportuno.

Mi occupo incessantemente intorna alla conformazione del Mag(istra)to Economico ad all’ orditura3 di un’ ordinanza che valga a presidiare la sicurezza e la giusta amministrazione della locale finanza. Ho trovato un mostro assai strano : egli non è di cento teste ma di una sola testa e di cento mani assai mal educate nel maneggiare il tesoro della nazione.

È bello il vedere che per effetto della misura adottata questo stesso

1. Χφ. confalonieri

2. Βλ. έγγραφον Αρχείου υπ’ αρ. 19

3. Χφ. orditara

 mostro si è dipinto di per se stesso. La Commissione Estraordinaria Economica Federativa avrà di che occuparsi.

Prevengo in tanto l’ E.V. che questa cassa locale fino al giorno d’oggi conta di effettive piastre 20.134. Le contarà forse per lungo tempo e ne sarà più ricca in seguito, poichè col licenziamento della truppa villana si sono risparmiate sei mila· piastre per ogni decade, ossia diciotto mila1 al mese che si sacrificavano all’ avidità di questo fatale esercito agreste.

Io non posso assoggettare il piano di spese ordinarie, poichè oltre alle già sistemate e col possibile pub(blic)o risparmio delle giornaliere somministrazioni di carne, vino, legna da fuoco, oglio per le truppe e gratificazioni agl’ uffiziali restano a calcolarsi quelle poche che il Ministero e la Reggenza del s. Co. Mercati sarà per apportare. Dietro all’arrivo di questo egregio sig(nor)e io darò termine anco a questa picciola impresa e sarò, come io mi lusingo, l’ apportatore dei conti precisi e delle spese φ. 2V e dell’ entrata e se converrà come io / il s. Co. Mercati di tutto quel dinaro che sopravanzasse alle stabilite occorrenze locali.

Io sono stato e sono fermo costantemente nel rinunziare ascolto ed accoglienza a tutte quelle petizioni che dimandano dinaro. I creditori pubblici sorgono giornalmente e le molestie e le angustie ch’io soffro sono eccessive. Io resisto, ma oso di rimarcare all’E.V. che bisognarebbe necessitare costantemente questa resistenza, facendo passare costà sempre tutto il dinaro che sopravanza, nè credo bastevole l’articolo espresso nelle commissioni che l’ E.V. à dato ai respettivi reggenti su questo proposito.

L’umiltà mia ardisce di suggerire un’ assoluta e forte decretaz(ion)e, la quale proibisce sotto responsabilità dei respettivi reggenti qualunque siasi dispendio oltre ai convenuti e sanciti per le locali occorrenze... Questi sano già convenuti e saranno sanciti, lorchè l’ E. V. ne avrà il preciso dai respettivi reg(gen)ti, che sono incaricati di trasmetterli colla maggior celerità, inviando in pari tempo lo stato attivo di cadauna cassa coi relativi documenti.

Questa decretazione è la sola arma con cui potranno diffendersi i delegati di V.E. dall’imperioso e costante attacco che tanti e tanti rinvigoriti nelle loro speranze dalla vista di qualche sopravanzo nella tesoreria si faranno uno studio di pazientem(en)te sostenere... Il numero dei creditori pubblici è innumerabile qui, come io credo in tutte le altre isole, poichè nella fu anarchia, qualora non si è potuto pagare il favore pubblico con dinaro, si è creduto di acquistarlo con una patente o con un decreto, il quale prometta ed accordi appuntamenti.

Io sto aspettando il sig. Co. Mercati. Al suo arrivo gli passerò subito

1. Χφ. mille.

 la recevuta e da me come dalle scarse mie forze concesso trattata amministrazione di questi pubblici affari.

Mi onorerò di umiliare all’ E.V. il rapporto successivo delle mie operazioni e quello con cui passerò categoricamente al prelodato sig. Co. Mercati ogni argomento relativo a questa reggenza.

Protesto in tanto la mia venerazione.

Cefalonia 29 Settembre 1802 s.v.

Il div(otissim)o obbed.

GIOV. C. CAPODISTRIA

φ. 1 / Κάτω: Al Serenis(simo) Principe Co. Spiridion Giorgio Teotochi

Corfù

Αρ. 3

Γαληνότατε Πρίγκιψ,

H εσώκλειστος διακήρυξις υπ’ αρ. 1 θα γνωρίση εις την Y. Ε. <...>1 τα οποία εχρειάσθη να χρησιμοποιήσω, διά να εκτελεσθή αμέσως το σπουδαιότερον σημείον των εντολών μου.

Εχρειάσθη να επισπεύσω την ανακοίνωσιν ταύτην, εφόσον επρόκειτο περί του ουχί μικρού ζητήματος να εξοικονομήσωμεν την βαρείαν δαπάνην των εξ χιλιάδων γροσίων, τα οποία άλλως κατά την πρώτην Οκτωβρίου θα έπρεπε να μετρήσωμεν.

Η προσωπική κλήσις των αρχηγών και των δύο στρατιωτών εξ εκάστης συντροφιάς συνετέλεσε να καταστήση ολιγώτερον πικράν την είδησιν ταύτην εις αυτά ταύτα τα στρατεύματα και να τα προφυλάξη εκ των κινδύνων εις τους οποίους θα τα εξέθετε η γελοιοποίησις η οποία θα εγίνετο εις αυτά.

Πράγματι προσήλθον προθύμως. Είπον προς πάντας ότι ο τρόπος δι’ ου εκλήθησαν να αποσυρθούν και να καταθέσουν τα όπλα έπρεπε να τους πείση ότι ούτοι κατέχουν την κοινήν εκτίμησιν και εμπιστοσύνην. «Ήτο δικαίωμα της εξουσίας του Επιτρόπου και εις τον λόγον μου προς υμάς να διατάξω όπως υποβάλληται εις τας στρατιωτικάς ποινάς οιοσδήποτε όστις μετά δύο ώρας ήθελεν ευρεθή κατέχων όπλα... Και σείς, γενναίοι άνδρες, θα είχετε υποστή ύβριν και δεν υπελείπετο, ειμή να υπακούσητε. Επράχθη άλλως, ακριβώς επειδή επεδιώχθη να δείξωμεν εις το έθνος ολόκληρον ότι έχετε υπηρετήσει την πατρίδα ως γενναίοι και αγαθοί πολίται εις χρόνους επικινδύνους και ότι σήμερον ως συνετοί και ευπειθείς θα είσθε πρόθυμοι να εγκαταλείψετε τα όπλα και να αποσυρθήτε εις τας οικίας σας». Πέραν αυτού προσέθεσα ότι είχον επιφορτισθή παρά της A. Ε. του Πληρεξουσίου να κρατήσω τα ονόματα

1. Λέξις εφθαρμένη.

 των αρχηγών των και τα των αντιστοίχων στρατιωτών εκάστης ομάδας, ίνα παρουσιάσω διά των ονομάτων τούτων προς την A. Ε. κατάλογον των πλέον αξιολόγων, καθόσον διά την οργάνωσιν των ενόπλων δυνάμεων της Δημοκρατίας θα ήτο απαραίτητος η ίδρυσις πολιτοφυλακής.

Η είδησις αύτη λίαν ανεκούφισε τούτους και, ευλογούντες το όνομα της Α.Μ. του Αυτοκράτορος, το της Α.Ε. του Πληρεξουσίου και των ρωσικών δυνάμεων, ανεχώρησαν άπαντες κανονικώς και άνευ ουδενός επεισοδίου έχοντες φ. 1ν πάντοτε / κατά νουν την ιδέαν και την λίαν ευχάριστον και παρήγορον ασχολίαν της συμπληρώσεως τούτων των επετηρίδων· βιάζονται να μου τας παραδώσουν μεθαύριον.

Η ιδέα να πράξω ώστε αυτοί οι ίδιοι αρχηγοί να μου δώσουν την κατάστασιν των στρατιωτών των μου εφάνη τόσον περισσότερον αξιέπαινος και αναγκαία, καθόσον, εκτός της ηρεμήσεως την οποίαν αύτη πραγματοποιεί μεταξύ των ανθρώπων τούτων, μου δίδει εις τας χείρας έγγραφον ακριβούς και αβιάστου περιεχομένου, διά του οποίου αι εκ των εξετάσεων και απαραιτήτων συγκρίσεων διαπιστώσεις, ώστε να γνωρίσωμεν τον βαθμόν νομιμότητος της τοπικής οικονομικής ταύτης διαχειρίσεως, καθίστανται απολύτως καταφανείς και ευχερείς.

Ας μου επιτρέψη επί πλέον η Y. Ε. λέξεις τινάς περί των προειδοποιήσεων τας οποίας απηύθυνα κατά την απόλυσιν των ανθρώπων τούτων.

Αι δημόσιαι αναγγελίαι, ανακοινωθείσαι διά της προκηρύξεως, εκείναι αι γενόμεναι προφορικώς δεν ήρκουν, κατά την αντίληψίν μου, διά να εξασφαλίσουν και προστατεύσουν την νήσον εκ των ταραχών αι οποίαι ηδύναντο να λάβουν χώραν κατά την αναχώρησιν και διασκόρπισιν των υπάρξεων τούτων, των μισητών καθ’ εαυτάς και διά τας παρασχεθείσας υπηρεσίας. Διά τούτο ωργάνωσα μετά του κυρίου Συνταγματάρχου τόσον εις την πόλιν του Αργοστολίου όπως και του Ληξουρίου μερικάς εκτάκτους περιπόλους και ανά την ύπαιθρον ενήργησα να διαδοθούν αστραπιαίως πολλά αντίτυπα της ιδίας προκηρύξεως, συνιστών την ανακοίνωσιν αυτής εις τους προύχοντας, εις τους ιερείς, εις τους δικαστάς των επαρχιών, ζητών παρά πάντων διά την ασφάλειαν του πράγματος τας ακριβείς απαντήσεις περί των ενεργηθέντων.

Επί πλέον ειδοποίησα τον Αξιωματικόν της Αστυνομίας κ. Ματθαίον εις Αργοστόλιον και κ. Μυλωνάν εις Ληξούριον να αγρυπνούν ακόμη και διά μέσου εμπίστων προσώπων περί τυχόν αντιδράσεώς τινος ή ενοχλήσεως ή επεισοδίου το οποίον θα εξεδηλούτο, ώστε να καταπιέσωμεν αμέσως τα πάντοτε ολέθρια <εκ τούτων> αποτελέσματα.

Τo μέτρον τούτο υπήρξε λίαν έγκαιρον, καθόσον ενέπνευσεν εμπιστοσύνην και ασφάλειαν εις τους στρατιωτικούς τούτους των πόλεων... και σύλληψίς τις και σύντομος φυλάκισις ήρκεσε, διά να καταδείξωμεν εκείνην την δραστηριότητα της Διοικήσεως η οποία εμπνέει δίκαιον φόβον εις τους αθλίους και η οποία εις τους αγαθούς πλημμυρίζει την καρδίαν εξ ικανοποιήσεως.

 Τοιουτοτρόπως η επιχείρησις έσχε την πλέον ευτυχή έκβασιν συνδυάζουσα μετά της δυνατής ικανοποιήσεως των δυσφορούντων και απολυθέντων στρατευμάτων των πόλεων την ησυχίαν και την δημοσίαν ασφάλειαν εις πάσαν την έκτασιν της νήσου και την πραγματικήν και θετικήν ευαρέσκειαν και αναψυχήν όσων υπήρξαν μέχρι της εποχής ταύτης υποδεδουλωμένοι και καταπεπιεσμένοι.

Αφού έθεσα εις εκτέλεσιν το σχέδιον τούτο, εθεώρησα καθήκον να συζητήσω πολλάς φοράς επί του θέματος της στρατιωτικής δυνάμεως των πόλεων μετά των εξεχόντων εκείνων προσώπων τα οποία ενδιεφέροντο να την διατηρήσουν, αν όχι όλην, τουλάχιστον προς αντιμετώπισιν της θυέλλης ταύτης... Πάντες μοι είπον ότι ήτο απαραίτητον να δεχθώμεν μεταβολάς, αλλ’ ότι εχρειάζετο, πριν αποφασισθούν, να σκεφθώμεν πολύ, καθόσον επρόκειτο περί σοβαρού και σπουδαίου ζητήματος, εκ του οποίου εξηρτάτο η σωτηρία της πατρίδος. Προ της δημοσιεύσεως της προκηρύξεως εφάνην πάντοτε πεπεισμένος περί της δυσκολίας του εγχειρήματος και έκρινα σοβαρώς πλειονάκις ενώπιον τούτων ότι ήτο αδύνατον να θραύσω αιφνιδίως άπαν το δίκτυον τούτο των σχέσεων και των συμφερόντων, ιδιωτικών και κοινών.

Εκ της απολύτου ταύτης εμπιστοσύνης είμαι βέβαιος ότι εις τας επανειλημμένας αιτήσεις αι οποίαι ελήφθησαν παρά των επισημοτέρων σημαιοφόρων και κατωτέρων αξιωματικών του απαισίου τούτου στρατεύματος, καθώς φ. 2 εγώ έλαβον ταύτας, απεκρίθημεν πάντοτε / εκείνο το οποίον προήλθεν εκ της δημοσιευθείσης προκηρύξεως και δεν αντεκρούσθη παρ’ ουδενός επισήμως, μολονότι προεβλέφθη.

Εθεώρησα το τέχνασμα τούτο λίαν σημαντικόν, διά να παύση εις την κοινήν γνώμην εκείνη η επιρροή την οποίαν είχον παράσχει υπερβολικώς εις τα άτομα αι περιστάσεις και ως εκ της οποίας η κοινωνική ισορροπία ανεζητείτο ματαίως εις ταυτην την νήσον.

Τα εκ τούτου αποτελέσματα είναι ήδη πλέον αισθητά και οι ενταύθα οικούντες αναλαμβάνουν από ημέρας εις ημέραν ανθρωπίνας, ειρηνικάς, ησύχους, μειδιώσας φυσιογνωμίας. Υποβάλλω προς την Υ. Ε. εις την συνημμένην υπ’ αρ. 2 το αντίγραφον εγκυκλίου, την οποίαν εθεώρησα απαραίτητον να αποστείλω εις άπαντα τα δικαστήρια και δημοσίας αρχάς, τα οποία ευρίσκονται επί του παρόντος εις λειτουργίαν.

Μου εφάνη καλον ότι η επαγρύπνησις του Διοικητού ενταύθα τότε θα είναι δυνατόν να αναγνωρισθή αποτελεσματική, ωφέλιμος και ευεργετική, όταν επίσημος έκθεσις περί της παρούσης καταστάσεως εκάστης υπηρεσίας τον καταστήση ενήμερον νομίμως επί της φύσεως αυτών από των απόψεων των σημειωθεισών εις την ίδιαν εγκύκλιον.

Η απάντησις <επί των ερωτήσεων τούτων> ούτω διαρθρωθείσα, όπως έχω αναφέρει, γεννά την ευκαιρίαν να υιοθετήσωμεν εκείνας τας προσθήκας και εκείνας τας αλλαγάς, τόσον εις τον αριθμόν και το είδος των ανθρώπων

 οι οποίοι πλαισιώνουν τας διαφόρους αρχάς, όπως και εις τας αρμοδιότητας και λειτουργίας εκάστης, διά των οποίων <προσθηκών και αλλαγών> ελπίζεται η καλλιτέρα παροχή υπηρεσιών προς το κοινόν, χωρίς να το επιτυγχάνωμεν δι’ άλλου τρόπου, ει μη δι’ εκείνης της αυθορμήτου συμμορφώσεως και της μεταμελείας της πλέον επισήμου και μεμετρημένης.

Ήδη έλαβον εκθέσεις εκ περισσοτέρων της μιας δημοσίων και αναπληρωματικών αρχών και συμφώνως προς την ανάγκην καθιστώ εδώ ή εκεί αποδεκτάς τας γνώμας μου και συμβουλεύω εκείνην την αναδιοργάνωσιν η οποία παρ’ εμού δύναται να επινοηθή και να θεωρηθή κατάλληλος.

Ασχολούμαι απαύστως εις την συγκρότησιν της οικονομικής υπηρεσίας και εις την εκπόνησιν διατάξεως, η οποία να έχη κύρος, διά να διαφυλάξη την ασφάλειαν και την ορθήν διαχείρισιν της τοπικής οικονομίας. Εύρον τέρας λίαν περίεργον· δεν έχει εκατόν κεφαλάς, αλλά μίαν μόνον κεφαλήν και εκατόν χείρας λίαν κακώς ησκημένας εις την διαχείρισιν του εθνικού θησαυρού.

Είναι ωραίον το να βλέπωμεν ότι εκ του υιοθετηθέντος μέτρου το ίδιον τέρας περιεγράφη αφ’ εαυτού. Η έκτακτος Ομοσπονδιακή Οικονομική Επιτροπή θα έχη αντικείμενον ασχολίας.

Προειδοποιώ εν τω μεταξύ την Y. Ε. ότι το τοπικόν ταμείον ενταύθα υπολογίζεται εις 20.134 πραγματικά γρόσια. Θα υπολογίζεται τόσον επί πολύν ίσως χρόνον και κατόπιν θα καταστή πλουσιώτερον, αφού διά της απολύσεως του εξ αγροτών στρατεύματος εξοικονομήθησαν έξ χιλιάδες γρόσια δι’ έκαστον δεκαήμερον, ήτοι δεκαοκτώ χιλιάδες τον μήνα, αι οποίαι εθυσιάζοντο εις την πλεονεξίαν τούτου του μοιραίου αγροτικού στρατεύματος.

Δεν δύναμαι να καθορίσω τον προϋπολογισμόν των γενικών εξόδων, αφού εκτός των ήδη καθιερωμένων και μετά της δυνατής δημοσίας φειδούς των καθημερινών παροχών κρέατος, οίνου, καυσοξύλων, ελαίου διά τα στρατεύματα και δωρεών εις τους αξιωματικούς υπολείπονται να υπολογισθούν εκείναι αι ολίγαι τας οποίας η Κυβέρνησις και η Διοίκησις του Κόμητος κυρίου Μερκάτη πρόκειται να προσκομίσουν. Μετά την άφιξιν του εξόχου τούτου κυρίου θα δώσω τέλος και εις το μικρόν τούτο ζήτημα και θα γίνω, καθώς εγώ ελπίζω, ο κομιστής ακριβών λογαριασμών και εξόδων και εσόδων, και εφόσον φ. 2ν συμφωνήση μετ’ εμού / ο Κόμης κύριος Μερκάτης, δι’ ολόκληρον εκείνην την χρηματικήν ποσότητα η οποία θα επερίσσευεν εκ των καθορισθεισών τοπικών αναγκών.

Υπήρξα και είμαι σταθερός μετ’ επιμονής εις το να απορρίπτω ακρόασιν και παραδοχήν εις εκείνας τας αιτήσεις αι οποίαι ζητούν χρήμα. Οι πιστωταί του δημοσίου προβάλλουν καθημερινώς και αι ενοχλήσεις και αι στενοχωρίαι τας οποίας υποφέρω είναι υπερβολικαί. Ανθίσταμαι, αλλά τολμώ να παρατηρήσω εις την Y. Ε. ότι θα εχρειάζετο να επιβάλωμεν μετ’ επιμονής την άρνησιν ταύτην ενεργούντες να μεταφέρωμεν εκεί πάντοτε όλον το χρήμα το οποίον πλεονάζει, ουδέ θεωρώ επαρκές το άρθρον το διατυπωθέν