Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

Είναι περίεργος η εντύπωσις, την οποίαν μοι προυξένησαν τα πράγματα και αι συνήθειαι των Γερμανών, μετά την επί τρεις εβδομάδας παραμονήν μου εις Αγγλίαν. Τα πάντα εκεί έχουν μίαν όψιν υπερβολικήν, όμως τα πάντα είναι τάξις, καθαριότης, κομψότης και πλούτος. Εδώ και εις την Δανίαν υπάρχει η επιθυμία της τάξεως και της ιδιοκτησίας. Όμως απουσιάζουν τα μέσα. Η εντύπωσις θα καταστή έτι ισχυροτέρα εις την Πολωνίαν. Γνωρίζω τα καλά και τα κακά αυτής, προ πολλού χρόνου... Ευρίσκομαι πάντοτε άνευ ειδήσεων υμών. Ελπίζω να λάβω αυτάς εις την Βαρσοβίαν, ένθα θα εύρω ταχυδρομεία εκ της Ιταλίας και εκ της Ρωσίας. Πιστεύω ότι ο Μαυρομάτης μετά των δύο πτωχών νέων, θα έχη φθάσει ήδη εις την Οδησσόν. Έγραψα επικαίρως εις τον κύριον Δομπόλλην εις την Αγίαν Πετρούπολιν, διά να μεριμνήση δι’ όλα.

Ο Κωνσταντίνος παρέμεινεν επί της φρεγάδας, μετά των πραγμάτων μου και θα προηγηθή εμού εις την Πετρούπολιν. Δεν γράφω προς τους αδελφούς. Θα πράξω τούτο από την Βαρσοβίαν. Απείρους χαιρετισμούς προς άπαντας. Επικαλούμαι την ευλογίαν των ιερομονάχων ημών ως και την ιδικήν σας.

Ο υιός Ιωάννης

171

No 46

Varsavia, 5/17 Ottobre 1819

Ricevo qui le Sue lettere del n(umer)o 1 et 3. Mi sono gratissime. Godo della di Lei salute, e delle cure che ella si da per conservarla. A quest’ora la carozza deve essere entrata in servizio. E Le servirà a meraviglia. Spero pure che l’ orologio sarà arrivato alla sua destinazione, e clic avrà ottenuto una buona accoglienza. La prego di non allontanarsi nò molto nè poco dal severo regime. Essa è la condizione sine qua non della di Lei salate ed essistenza... Non si scherza più quando le gambe n(on) vanno da se e molto. Bisogna pesare il tutto, et più di tutto le vivande.

L’ Imperatore arrivò qui il 21 Settembre / 3 Ottobre in ottima salate. Mi accolse con infinita benevolenza. Mi onorò la stessa serra di una lunga udienza. Si informò di tutti i miei viaggi, e degnò testimoniarmi la Sua approvazione, ed un interesse vivissimo, per tutto quello che può il più interessarmi come persona. Sua Maestà è partita oggi alla punta del giorno. Io la seguirò dimani per S(anto) Pietroburgo. Durante il sog-

giorno di S.M. qui sono rientrato nell’esercizio delle mie abituali occupazioni. E col pieno gradimento Suo. La mia salute è buona, e le mie speranze per le cose nostre migliori ancora.

Qui n(on) fu grande concorso di stranieri. Li più mercanti; il Re di Wurtemberg, ed il Duca di Cumberland, f(rate)llo del Principe Reggente. Ci furono delle grandi e belissime manovre militari. L’ armata Pollaca essendo della più grande perfezione et bellezza.

No ho presentato la di Lei lettera, riservandomi di farlo a momenti più tranquilli.

Finisco qui. Abbracio tutti quanti. Scrivo ad Agostino affincchè i voti fatti si adempiano.

Il figlio Giovanni

Αρ. 46

Βαρσοβία, 5/17 Οκτωβρίου 1819

Έλαβον εδώ τας υπ’ αριθ. 1 και 3 επιστολάς υμών. Μου είναι λίαν ευχάριστοι. Χαίρω διά την υγείαν υμών και διά τας φροντίδας, τας οποίας υμείς λαμβάνετε διά να διατηρήσητε αυτήν. Την στιγμήν αυτήν η άμαξα οφείλει να έχη τεθή εις υπηρεσίαν. Θα εξυπηρετήση δε υμάς κατά τρόπον θαυμάσιον. Ελπίζω ωσαύτως ότι και το ωρολόγιον θα έχη φθάσει εις τον προορισμόν του και θα έχη τύχει καλής υποδοχής. Παρακαλώ υμάς, όπως μη απομακρύνησθε ούτε πολύ ούτε ολίγον εκ της αυστηράς διαίτης. Τούτο είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ διά την υμετέραν ύπαρξιν και υγείαν... Δεν αστειευόμεθα πλέον, όταν αι κνήμαι δεν βαδίζουν μόναι και επί πολύ. Πρέπει να υπολογίζωμεν τα πάντα και πλέον πάντων τας τροφάς.

Ο Αυτοκράτωρ αφίχθη ενταύθα κατά την 21 Σεπτεμβρίου / 3 Οκτωβρίου εν αρίστη υγεία. Εδέχθη εμέ μετ’ απείρου ευμενείας. Με ετίμησεν την αυτήν εσπέραν διά μιας μακράς ακροάσεως. Επληροφορήθη περί των ταξιδίων μου και ηυδόκησεν να εκδηλώση την επιδοκιμασίαν Αυτού και το ζωηρότερον ενδιαφέρον του, διά παν ό,τι είναι δυνατόν περισσότερον να ενδιαφέρη εμέ προσωπικώς. Η Αυτού Μεγαλειότης ανεχώρησεν σήμερον την αυγήν. Εγώ θα ακολουθήσω αυτόν αύριον διά την Αγίαν Πετρούπολιν. Κατά την διάρκειαν της ενταύθα παραμονής της Α.Μ. επανήλθον εγώ εις την εξάσκησιν των συνηθισμένων υπηρεσιών μου· και μετά της πλήρους επιδοκιμασίας Αυτού. Η υγεία μου είναι καλή και αι ελπίδες μου διά τας υποθέσεις ημών έτι καλύτεραι

Εδώ δεν υπήρξε μεγάλη συρροή ξένων. Οι περισσότεροι είναι εμποροι. Ο Βασιλεύς της Βυρτεμβέργης και ο Δουξ του Cumberland, αδελφός του Πρίγκι-

πος Αντιβασιλέως. Διεξήχθησαν μεγάλαι και ωραιόταται στρατιωτικαί ασκήσεις, κατά τας οποίας ο Πολωνικός στρατός διεκρίθη διά την μεγίστην τελειότητα και ωραιότητά του.

Δεν παρουσίασα την επιστολήν υμών, επιφυλασσόμενος να πράξω τούτο εις πλέον ηρέμους στιγμάς.

Τελειώνω εδώ. Εναγκαλίζομαι άπαντας. Γράφω προς τον Αυγουστίνον ίνα επιμεληθή διά τας δοθείσας υποσχέσεις.

Ο υιός Ιωάννης

172

No 47

S(aint) Petersbourg, 26 Ottobre/7 Novembre 1819

Sono qui arrivato da dieci giorni. Il mio viaggio da Varsavia fino a S(anto) Pietroburgo, è stato felicissimo; come la mia salute è ottima. Abbiamo oggi 18 gradi di freddo. Cosa straordinarissima per questa latitudine pennese di Ottobre. Non di meno essendo secco questo freddo, fa bene alla salute. Io sortirò oggi verso le due e farò come al solito la mia lunga passegiata. Le Imperatrici e la famiglia Imperiale degnò accogliermi con somma bontà. Le cose mie sono qui in buon ordine, od il paese cioè a dire, i grandi dignitarj della Corte, i Ministri, ed i principali personaggi dell’ armata ebbero la bontà di darmi delle testimonianze di amicizia. Vennero tutti a vedermi. Le mie stanze per tre giorni furono sempre aperte e piene di amici. Onore che pochi stranieri al servizio possono contare. Riguardo tutto questo come il frutto della di Lei benedizione, e di quella del Cielo la quale n(on) abbandona giam(m)ai le buone intenzioni, ed i cuori semplici. Spero che la di Lei salute si conserva grazie al regime che ella osserva ed alla carozza. Spero in s(econ)do luogo di procurarle delle altre consolazioni, e di non lasciarle troppo lungo tempo tardare. Farò tutto quello che può dipendere da me. Scrivo ad Agostino. A Viaro scriverò più tardi. Le baccio le mani. Saluto tutti quanti, particol(arment)e il S(ignor) Pietro Mustoxidj. Dica a Servo che il suo figlio è stato ben accolto, che se si conduca bene avrà un posto alla Cancelleria della missione.

Il figlio Giovanni

Αρ. 47

Αγία Πετρούπολις, 26 Οκτωβρίου / 7 Νοεμβρίου 1819

Αφίχθην ενταύθα προ δέκα ημερών. Το ταξίδιον μου εκ Βαρσοβίας έως εις την Αγίαν Πετρούπολιν υπήρξεν ευτυχέστατον. Όπως και η υγεία μου είναι εξαίρετος. Έχομεν σήμερον ψύχος 18 βαθμών υπό το μηδέν. Πράγμα παραδοξότατον διά το γεωγραφικόν τούτο πλάτος κατά τον μήνα Οκτώβριον. Ουχ ήττον επειδή το ψύχος τούτο είναι ξηρόν κάμει καλόν εις την υγείαν. Εγώ θα εξέλθω σήμερον κατά τας δύο και θα κάμω, ως συνήθως, τον μακρύ περίπατόν μου. Αι Αυτοκράτειραι και η Αυτοκρατορική οικογένεια ηυδόκησαν να δεχθούν εμέ μετά μεγίστης καλωσύνης. Αι υποθέσεις μου εδώ είναι καλώς διευθετημέναι και η χώρα, τουτέστιν οι μεγάλοι αξιωματούχοι της Αυλής, οι Υπουργοί και αι σπουδαιότεραι προσωπικότητες του στρατεύματος έσχον την καλωσύνην να μοι παράσχουν μαρτυρίας φιλίας. Ήλθον πάντες να με ιδούν. Τα δωμάτιά μου επί τρεις ημέρας υπήρξαν πάντοτε ανοικτά και πλήρη φίλων. Τιμή, εις την οποίαν ολίγοι ξένοι της υπηρεσίας δύνανται να υπολογίζουν. Εκτιμώ πάντα ταύτα ως αποτέλεσμα της ευλογίας υμών καθώς και εκείνης του Θεού, ήτις ουδέποτε εγκαταλείπει τας καλάς προθέσεις και τας απλάς καρδίας. Ελπίζω ότι η υγεία υμών διατηρείται, χάρις εις την δίαιταν, την οποίαν τηρείτε και χάρις εις την άμαξαν. Ελπίζω κατά δεύτερον λόγον ότι θα παράσχω υμίν και ετέρας παραμυθίας και να μην αφήσω αυτάς να βραδύνουν επί πολύ. Θα πράξω παν ό,τι δύναται να εξαρτηθή εξ εμού. Γράφω προς τον Αυγουστίνον. Προς τον Βιάρον θα γράψω βραδύτερον. Ασπάζομαι τας χείρας υμών. Χαιρετώ άπαντας, ιδιαιτέρως τον κύριον Πέτρον Μουστοξύδην. Είπατε εις τον Σέρβον ότι ο υιός του εγένετο δεκτός ευμενώς και ότι εάν επιδείξη καλήν διαγωγήν θα λάβη μίαν θέσιν εις την γραμματείαν της Πρεσβείας.

Ο υιός Ιωάννης

173

No 049

S(anto) Pietroburgo, li 1/13 Decembre 1819

Ricevo con grande piacere le di Lei buone nuove, e la lettera scritta di mano propria in data di 11/23 Settembre. Godo sapere Rodostamo arrivato in buona salute, e con esso lui le cose destinate agli amici che Le tengono compagnia. So che ne sarebbero stati sensibili all’ attenzione, ed è per questo che mi sono fatto un piacere di averne una

per essi più particolare. Veggo che la Providenza ci ajuta sempre. Il moto della carozza Le giova, e Le gioverà sempre più durante l’ inverno. Poicchè è questa la stagione che ralenta naturalmente la circolazione, e che produce ritardi e congestioni. Semprecchè le funzioni del basso ventre sieno regolati, il tutto andrà bene, e lo spero. Non parlo della dieta... poicchè essa è condizione comme dissi, sine qua non. Ho veduto quanto Viaro mi scrive. Gli rispondo. Esso Le farà vedere ciò che penso... Sia colla benedizione del Cielo, ove le condizioni articolate da Viaro sieno adempite. E ove Agostino tardi a risolversi, che Viaro allora si decida in persona, poicchè alla fine uopo è venire ad una conclusione. Essendo in relazione col s(igno)r Nicoletto Papadopoli, e scrivendogli oggi gli fò presentire di essere informato, et di non avere che motivi di compiacenza ove la cosa si concluda con reciproca soddisfazione.

La mia salute è buona buonissima. Raccolgo attualmente il frutto delle sofferenze di Recquaro. Malgrado i 20, et 25 gradi di freddo che abbiamo fin’ ora, non mi sono mai sentito cosi sano, e cosi soddisfato del senso interno di salute, comme lo sono grazie al Cielo, in quest’ anno... Ho trovato al mio arrivo qui una montagna di affari. Sono tutti spedili, colla piena approvazione di Sua Maestà, e spero ancora con qualche utilità per gl’ interessi del servizio. Sono sempre colmato delle bontà di S.M. I(mperiale). E su di questo non mi resta nulla e poi nulla e desiderare. Dico lo stesso della benevolenza di cui mi onorano e la famiglia Imperiale, ed i grandi dell’ Impero, e tutte le personne colle quali sono in relazione... Concludo dunque che tutto questo è opera del Cielo, e della di Lei benedizione.

Ho letto il progetto di regolamento che Viaro mi trasmette. Va benissimo. E desidero clic sia eseguilo. Ho già mandato ad’ Agostino i mezzi. Quanto alle cose che ella mi a raccomandato prima della mia partenza, e che riguardano la di Lei personna, non lo perdo di vista. Ma bisogna trovare il momento opportuno. Ne viva tranquillo.

La presente arriverà probabilm(ent)e per l’anno nuovo. Lo auguro felice. E sia esso ripieno di consolazioni per Lei. La di Lei salute, il matrimonio di Viaro, o di Agostino, ed i miglior andamento delle cose patrie. Ecco di che si possono conporre queste consolazioni. Dal canto mio cercherò di contribuire per quanto potrò, e come potrò.

Le baccio le mani. Imploro sempre la di Lei benedizione, e quella dei sacromonaci nostri. Abbracio f(rate)llj e sorelle. E dico mille e mille cose a Stellio Capodistrias, a Mustoxidj, a Licudj et a tutti quanti.

Il figlio Giovanni

Αρ. 049

Αγία Πετρούπολις, 1/13 Δεκεμβρίου 1819

Έλαβον μετά μεγάλης ευχαριστήσεως τας ειδήσεις υμών και την γραφείσαν διά της χειρός υμών επιστολήν υπό ημερομηνίαν 11/23 Σεπτεμβρίου. Χαίρω μανθάνων τον Ροδόσταμον αφιχθέντα εν καλή υγεία και μετ’ αυτού τα πράγματα τα προοριζόμενα διά τους φίλους, οίτινες αποτελούν την συντροφίαν υμών. Γνωρίζω ότι θα έμειναν ευχαριστημένοι διά τας φιλοφρονήσεις και διά τούτο είχα την ευχαρίστησιν να προβώ εις μίαν πλέον προσωπικήν προς αυτούς φιλοφρόνησιν. Βλέπω ότι η Θεία Πρόνοια μας βοηθεί πάντοτε. Η κίνησις της αμάξης ωφελεί υμάς και θα σας ωφελήση, περισσότερον κατά την διάρκειαν του χειμώνος. Καθ’ όσον αυτή είναι η εποχή, ήτις επιβραδύνει φυσιολογικώς την κυκλοφορίαν και προξενεί καθυστερήσεις και συμφορήσεις. Εφ’ όσον αι λειτουργίαι του χαμηλού τμήματος της κοιλίας θα είναι κανονικαί, τα πάντα θα βαίνωσιν καλώς και ελπίζω εις τούτο. Δεν ομιλώ περί της διαίτης... καθ’ όσον αύτη αποτελεί όρον, ως είπον, εκ των ων ουκ άνευ. Είδον τα όσα μοι γράφει ο Βιάρος. Του απαντώ. Ούτος θα σας επίδειξη αυτό, το οποίον σκέπτομαι... Έστω τούτο μετά της ευλογίας του Θεού. Όταν οι προταθέντες υπό του Βιάρου όροι εκπληρωθώσιν και όταν ο Αυγουστίνος καθυστερήση να λάβη την απόφασιν, τότε ο Βιάρος ας αποφασίση προσω πικώς, καθ’ όσον τελικώς είναι αναγκαίον να καταλήξη εις μίαν απόφασιν. Ευρισκόμενος εις επικοινωνίαν μετά του κυρίου Νικολέττου Παπαδόπολι και γράφων προς αυτόν σήμερον, τον προδιαθέτω εις ό,τι ήθελεν πληροφορηθή διά να μην έχη παρά μόνον λόγους ευχαριστήσεως, ίνα η υπόθεσις περατωθή μετ’ αμοιβαίας ικανοποιήσεως.

Η υγεία μου είναι καλή. Δρέπω επί του παρόντος τους καρπούς των ταλαιπωριών του Ρεκοάρο. Παρά τους 20 και 25 βαθμούς ψύχους, όπερ έχομεν μέχρι τούδε, δεν έχω αισθανθή ουδέποτε τόσον υγιής και τόσον ικανοποιημένος ως προς την εσωτερικήν κατάστασιν της υγείας, όσον είμαι, χάρις εις τον Θεόν, κατ’ αυτό το έτος... Ηύρον κατά την ενταύθα άφιξίν μου ένα σωρόν υποθέσεων. Έχουν πάσαι αχθή εις πέρας, μετά της πλήρους επιδοκιμασίας της Αυτού Μεγαλειότητος και ελπίζω εισέτι και μετ’ ωφελείας τινός διά τα συμφέροντα της υπηρεσίας. Είμαι πάντοτε περιβεβλημένος διά της ευμενείας της Α.Μ. του Αυτοκράτορος. Επ’ αυτού δεν μοι υπολείπεται ουδέν, επαναλαμβάνω ουδέν, να επιθυμήσω. Λέγω το αυτό περί της ευμενείας, δι’ ης τιμούν εμέ και η Αυτοκρατορική οικογένεια και οι ισχυροί της Αυτοκρατορίας και όλα τα πρόσωπα μετά των οποίων είμαι εις σχέσεις... Συμπεραίνω όθεν, ότι πάντα ταύτα είναι έργον του Θεού και της ευλογίας υμών.

Ανέγνωσα το σχέδιον του κανονισμού, όπερ ο Βιάρος μοι απέστειλεν. Είναι πολύ καλό. Και επιθυμώ όπως εκτελεσθή. Απέστειλα ήδη εις τον Αυγουστίνον τα αναγκαία. Όσον αφορά εις τας υποθέσεις, τας οποίας υμείς μοι συνεστήσατε πριν από την αναχώρησίν μου και αίτινες αφορώσιν εις υμάς, δεν τας

λησμονώ ποτέ. Όμως πρέπει να επιτύχω την κατάλληλον στιγμήν. Ας είσθε ήσυχος.

Η παρούσα αφιχθήσεται υμίν πιθανώς κατά το νέον έτος. Εύχομαι τούτο ευτυχές. Και ας είναι πλήρες παραμυθίας δι’ υμάς. Η υγεία υμών, ο γάμος του Βιάρου ή του Αυγουστίνου και η ευτυχεστέρα εξέλιξις των πατρίων υποθέσεων. Ιδού τα πάντα εξ ων δύναται να συνίσταται η παραμυθία αυτή. Εκ μέρους μου θα επιδιώξω να συμβάλω όσον και όπως θα δυνηθώ.

Ασπάζομαι τας χείρας υμών. Επικαλούμαι πάντοτε την ευλογίαν υμών ως και εκείνην των ιερομονάχων ημών. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς. Εκφράζω απείρους φιλοφρονήσεις προς τον Στέλιον Καποδίστριαν, προς τον Μουστοξύδην, προς τον Λυκούδην και προς άπαντας.

Ο υιός Ιωάννης

174

No 58

S(anto) P(etroburgo), li 20 Luglio/l Agosto 1820

Ho ricevuto le nuove della famiglia, e quelle della di Lei saluto, in data del 20 Maggio. Manco di posteriori. Le spero sempre egualmente buone. La mia salute è perfetta... Parto oggi per Poltawa, ove l’ Imperatore sarà il p(ri)mo Agosto nostro stile. Di là accompagnerò S.M. imperiale) sino a Varsavia, ove si resterà fino ai p(ri)mi di Ottobre. La Dieta deve riunirsi. Le cose nostre sono state aggiornate, e lungi dall’ essere allarmato ne sono soddisfatissimo. So bene egual(ment)e elio l’invio della di Lei decorazione, a sofferto qualche ritardo. Ma questo non mi dispiace punto.

Scriverò più in dettaglio per la via di Constantinopoli. Intanto La prego di conservare la di Lei salute. Tutto il resto andrà s(econ)do la volontà del Cielo. E andrà bene. Qui sono arrivati i codici del s(ignor) Evasio Leone. Cercherò di fargli avere un’ ora p(ri)ma quanto desidera.

Saluto amici et parenti. Dimando la di Lei benedizione et Le baccio le mani.

Il figlio Giovanni

Αρ. 58

Αγία Πετρούπολις, 20 Ιουλίου / 1 Αυγούστου 1820

Έλαβον τας ειδήσεις της οικογενείας, ως και εκείνας περί της υγείας

υμών, υπό ημερομηνίαν 20 Μαΐου. Δεν έχω νεωτέρας. Ελπίζω ότι θα είναι Ομοίως καλαί. Η υγεία μου είναι καλή... Αναχωρώ σήμερον διά την Πολτάβαν, ένθα ο Αυτοκράτωρ θα ευρίσκηται κατά την πρώτην Αυγούστου κατά το ημερολόγιον ημών. Εντεύθεν θα συνοδεύσω την Α.Μ. τον Αυτοκράτορα έως την Βαρσοβίαν, ένθα θα παραμείνη έως τας αρχάς του Οκτωβρίου. Η Δίαιτα πρέπει να λάβη χώραν. Αι υποθέσεις ημών ανεβλήθησαν και μακράν του να είμαι ταραγμένος, είμαι πλήρους ικανοποιημένος. Γνωρίζω ωσαύτως ότι η αναβολή της παρασημοφορήσεως υμών, γνωρίζει καθυστέρησίν τινα. Όμως τούτο δεν με δυσαρεστεί ποσώς.

Θα γράψω λεπτομερέστερον διά της οδού της Κωνσταντινουπόλεως. Εν τω μεταξύ παρακαλώ υμάς όπως διατηρήσητε την υγείαν υμών. Πάντα τα λοιπά θα εξελιχθώσιν κατά την θέλησιν του Θεού. Και θα εξελιχθώσιν καλώς. Αφίχθησαν οι κώδικες του κυρίου Evasio Leone. Θα επιδιώξω να του αποστείλω μίαν ώραν ενωρίτερον ό,τι επιθυμεί.

Χαιρετώ φίλους και συγγενείς. Επικαλούμαι την ευλογίαν υμών και ασπάζομαι τας χείρας υμών.

Ο υιός Ιωάννης

175

No 063

Troppau, li 29 Ottobre/10 Novembre 1820

Ho ricevuto e letto con sommo piacere le lettere che ella mi scrisse in data di Settembre. A quest’ ora ella deve avere ricevuto per Venezia la spedizione che avevo sperato fare giungere avanti la partenza di Georgio. Essa risponde a quanto ella desidera sapere. Ma si è di molto esagerato il fatto, e non so comprendere com(m)e il buon defunto amico nostro Benackj siasi lasciato indurre in tanto errore. Non ho mai parlato che di cose reali. Et, tutto quello che fu detto è assolutamente falso.

La mia salute è ottima. Malgrado il forte travaglio che pesa sopra di me dal mese di Agosto a questa parte. Godiamo qui una temperatura autunale che è molto migliore di quella che ci aspetta in Russia. Il nostro soggiorno qui non è ancora limitato. Lo saprò fra pochi giorni; e Le scriverò. Per ora queste poche parole il tempo strigendo. Vedrò quello che è in parte mia di fare pel figlio di Licudj. Le scriverò avanti di partire per S(anto) Pietroburgo. Ma dubito che per l’ inverno corrente si possa farlo partire. Non di meno farò il possibile. Conservi intanto la di Lei salate. E mi accordi la Sua benedizione.

Il figlio Giovanni

Αρ. 063

Τροππάου, 29 Οκτωβρίου / 10 Νοεμβρίου 1820

Έλαβον και ανέγνωσα μετά μεγίστης ευχαριστήσεως τας επιστολάς. Κατά την ώραν αυτήν υμείς οφείλετε να έχητε λάβει διά της Βενετίας την αποστολήν την οποίαν είχον ελπίσει να πραγματοποιήσω πριν από την αναχώρησιν του Γεωργίου. Αυτή απαντά εις ό,τι υμείς επιθυμείτε να γνωρίζητε. Όμως το γεγονός κατέστη υπερβολικόν και δεν δύναμαι να εννοήσω, πώς ο τεθνεώς καλός φίλος ημών Μπενάκης υπέπεσεν εις τοιούτον λάθος. Δεν ωμίλησα ποτέ ειμή περί πραγματικών γεγονότων. Παν δε ό,τι έχει λεχθή είναι απολύτως ψευδές.

Η υγεία μου είναι εξαιρετική. Παρά την βαρείαν εργασίαν, ήτις βαρύνει επ’ εμού από του μηνός Αυγούστου εις την πόλιν αυτήν. Απολαμβάνομεν εδώ μιας φθινοπωρινής θερμοκρασίας, ήτις είναι πολύ καλυτέρα εξ εκείνης, ήτις αναμένει ημάς εις την Ρωσίαν. Η παραμονή ημών εδώ δεν έληξεν εισέτι. Θα γνωρίζω τούτο εντός ολίγων ημερών. Και θα σας γράψω. Επί του παρόντος αυταί αι ολίγαι λέξεις, καθ’ όσον ο χρόνος πιέζει. Θα ιδώ εκείνο όπερ εξαρτάται εξ εμού να πράξω διά τον υιόν του Λυκούδη. Θα σας γράψω πριν αναχωρήσω διά την Αγίαν Πετρούπολιν. Αμφιβάλλω όμως εάν θα δυνηθώ να συντελέσω ώστε να αναχωρήση ούτος κατά την διάρκειαν του παρόντος χειμώνος. Ουχ ήττον θα πράξω το δυνατόν. Εν τω μεταξύ υμείς διατηρήσατε την υγείαν υμών, και παράσχητέ μοι την ευλογίαν υμών.

Ο υιός Ιωάννης

176

No 064

Troppau, le 10/22 Novembre 18 2 0

Profito di una buona occasione di corriere per Napoli, a fine di darle le mie nuove. Sono buonissime. La salute si sostiene. E quantunque le occupazioni, ed il genere di vita sia qui, più che altrove laboriosissimo non di meno la benedizione del Cielo, et la di Lei benediz(io)ne mi assistono visibilmente. Più le circostanze divengono difficili, e più mi sembra di vedere probabili dei risultati soddisfacenti, e per la causa generale, e per quella che nessun’ onesto uomo non può negligere, quella della Sua Patria Terra. Questo è quanto posso dirle pel momento. Il nostro sogiorno qui pare che si debba prolungare. E se si cangierà di paese,

non sarà a quella che pare che per avanzare verso il mezzogiorno. Non parlo d’ altro, percchè il tempo è contato a minuti, ed il corriere deve partire.

I soliti saluti a tutti quanti. Dimando le benedizioni dei padri Simeon, et le Sue.

Il figlio Giovanni

Αρ. 064

Τροππάου, 10/22 Νοεμβρίου 1820

Επωφελούμαι καλής τίνος ευκαιρίας, ενός ταχυδρόμου διά την Νεάπολιν, επί τω σκοπώ όπως παράσχω υμίν τας ειδήσεις μου. Είναι άριστοι. Η υγεία διατηρείται. Καίπερ δε αι ενασχολήσεις και ο τρόπος ζωής είναι εδώ πλέον ή αλλαχού τα μάλα επίπονοι, ουχ ήττον η ευλογία του Θεού και η ευλογία υμών μοι παρέχουν την βοήθειαν αυτών κατά τρόπον προφανή. Όσον περισσότερον δυσκολώτεροι καθίστανται αι περιστάσεις, τόσον περισσότερον μου φαίνονται πιθανά τα ικανοποιητικά αποτελέσματα, και διά την γενικήν κατάστασιν και δι’ εκείνην, την οποίαν ουδείς έντιμος ανήρ δύναται να παραμελήση, εκείνην της Πατρίου Γης. Ταύτα είναι όσα δύναμαι να σας ειπώ επί του παρόντος. Η ενταύθα παραμονή ημών φαίνεται ότι οφείλει να παραταθή. Και εάν θα αλλάξωμεν χώραν δεν θα είναι, ως φαίνεται, παρά διά να προχωρήσωμεν προς τον Νότον. Δεν ομιλώ περί ετέρου θέματος, καθ’ όσον ο χρόνος είναι μετρημένος κατά λεπτόν και ο ταχυδρόμος οφείλει να αναχωρήση.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Αιτώ την ευλογίαν των πατέρων Συμεώνων και τας ευλογίας υμών.

Ο υιός Ιωάννης

ΜΕΡΟΣ Β΄

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ



ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Ιδιαίτερη αξία, για τη σωστή αξιολόγηση της σταδιοδρομίας του I. Κ. στην υπηρεσία της Ρωσίας, έχει το «Δελτίο σταδιοδρομίας μυστικοσυμβούλου του κόμητος Καποδίστρια», που βρίσκεται κατατεθειμένο στο ρωσικό υπουργείο των Εξωτερικών και το οποίο, μαζί με άλλα έγγραφα, κείμενα του Καποδίστρια και επιστολές προς αυτόν, δόθηκαν σε φωτοτυπίες από τις σοβιετικές υπηρεσίες στον Κώστα Χειμαριό, όταν υπηρετούσε ως σύμβουλος της Ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα το 1959. Οι φωτοτυπίες αυτές είναι κατατεθειμένες στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και στη Δημοσία Βιβλιοθήκη Κερκύρας.

Το «Curriculum vitae» είναι συνταγμένο στη ρωσική γλώσσα, γεγονός που φανερώνει ότι δεν προέρχεται από τον ίδιο τον I. Κ. Άλλωστε και η διατύπωσή του δείχνει ότι η σύνταξή του οφείλεται σε υπηρεσιακό παράγοντα του ρωσικού υπουργείου των Εξωτερικών. Τη μετάφραση στα ελληνικά, απ’ ευθείας από τα ρωσικά, την οφείλουμε στον Κ. Χειμαριό.

ΔΕΛΤΙΟΝ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΜΥΣΤΙΚΟΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΚΟΜΗΤΟΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ

1802

Δια τελών εν υπηρεσία παρά τη Ιονική Δημοκρατία εν έτει 1802 κατά την άφιξιν του Ρώσου πληρεξουσίου κόμητος Μοτσενίγου, ενετάλη να συμβάλη εις την ευημερίαν των νήσων Κεφαλληνίας, Ιθάκης, Ζακύνθου και Λευκάδας, να ιδρύση προσωρινήν διοίκησιν και να εγκαταστήση εις εκάστην νήσον Ρωσικήν φρουράν.

1803

Επιστρέψας εις Κέρκυραν διωρίσθη, υπό της κυβερνήσεως των Επτανήσων και του Ρώσου πληρεξουσίου, υφυπουργός των εξωτερικών της Δημοκρατίας.

1804, 3 Μαρτίου

Διά την εξαιρετικήν προσπάθειάν του διά την κοινήν ευημερίαν κατά την ανακήρυξιν της Δημοκρατίας προήχθη υπό του Αυτοκράτορος εις Κολλεγιακόν Σύμβουλον.

1806

Ενετάλη υπό του Ρώσου πληρεξουσίου να ιδρύση εκπαιδευτικά ιδρύματα, διά την επιτυχή διοργάνωσιν των οποίων του εδωρήθη υπό της Αυτού Μεγαλειότητος σιγαροθήκη κεκοσμημένη δι’ αδαμάντων. Διωρίσθη υπό της Ιονικής Κυβερνήσεως Επιτετραμμένος παρά τη Ρωσσική Αυλή εις την θέσιν του Γ. Ναράντση.

1807

Λόγω του μετά της Τουρκίας πολέμου η Κυβέρνηση των Επτανήσων και ο Πληρεξούσιος εθεώρησαν αναγκαίον να τον κρατήσουν και διωρίσθη κατά πρώτον Πληρεξούσιος Κομμισάριος, προς τον σκοπόν όπως, μετά του Ρώσου διοικητού, εξασφαλίσουν την ασφάλειαν και την ησυχίαν των εξηρτημένων από αυτούς επιχειρήσεων και όλων εκείνων τα οποία είχον σχέσιν με την άμυναν της νήσου Λευκάδος κατά της οποίας επετέθησαν οι Τούρκοι.

1808, 23 Απριλίου

Εξετέλεσεν όλας τας ανωτέρω εντολάς μετά ζήλου και δραστηριότητος προς γενικήν ικανοποίησιν του Πληρεξουσίου και του Αρχιστρατήγου των Ρωσικών στρατευμάτων εις τα Επτάνησα. Τούτο ανεφέρθη εις την Αυτού Μεγαλειότητα και ετιμήθη με το παράσημον της Αγίας Άννης Β΄ κατηγορίας.

1808, 15 Μαΐου

Κατόπιν υψηλής προσταγής του Υπουργού των Εξωτερικών κόμητος Ρομιάντσεφ προσεκλήθη εις Ρωσίαν διά ν’ αναλάβη άλλα καθήκοντα.

1809, 20 Απριλίου

Αφιχθείς εις την Αγίαν Πετρούπολιν, κατόπιν προσωπικής Υψηλής εντολής, προήχθη εις Κρατικόν Σύμβουλον και έγινεν μέλος της Κρατικής Επιτροπής του Υπουργείου των Εξωτερικών.

1811, Αύγουστος

Διωρίσθη εις την αποστολήν της Βιέννης ως έκτακτος Γραμματεύς της Πρεσβείας.

1812, 8 Νοεμβρίου

Διωρίσθη εις την διπλωματικήν υπηρεσίαν του στρατού, ο οποίος ευρίσκετο υπό τας διαταγάς του ναυάρχου Τσιτσαγκώφ και έλαβε μέρος εις τας

διαπραγματεύσεις και την σύναψιν ειρήνης του Βουκουρεστίου και διά τα έργα του εις τον νομόν της Βεσαραβίας, κατόπιν Υψηλοτάτης Προσταγής, προήχθη εις Ενεργόν Κρατικόν Σύμβουλον.

1813, 25 Σεπτεμβρίου

Κατά την ένωσιν των στρατιών του Ναυάρχου Τσιτσαγκώφ μετά του Μεγάλου Στρατού, διηύθυνε το διπλωματικόν γραφείον του Στρατηγού Μπαρκλάϋ ντε Τόλλυ. Διά τας διαπραγματεύσεις κατά την κατάληψιν του φρουρίου Θορν και διά τας άλλας εντολάς κατά την εκστρατείαν του 1813 ετιμήθη με το παράσημον της Αγίας Άννης Α΄ κατηγορίας.

1814

Κατά την εν Φραγκφούρτη επί του Μάϊνε παραμονήν της Αυτού Μεγαλειότητος ενετάλη υπό του Αυτοκράτορος να αναχωρήση εις Ελβετίαν μετά του Αυτοκρατορικού Πρέσβεως βαρώνου Λεπσέτερν διά συμφωνίαν μετά της Ελβετικής Κυβερνήσεως και την προσχώρησιν αυτής εις την γενικήν συμμαχίαν κατά της Γαλλίας. Διά την εκπλήρωσιν της ως άνω εντολής και την προσωπικήν έκθεσιν εκλήθη υπό της Αυτού Μεγαλειότητος εις Παρισίους και ετιμήθη διά του παρασήμου του Αγίου Βλαδιμήρου Β΄ κατηγορίας.

1815, 30 Αυγούστου

Επιστρέψας εις την Ελβετίαν ως Έκτακτος Πληρεξούσιος Υπουργός ανεκλήθη υπό της Αυτού Μεγαλειότητος εις Βιέννην, έλαβε μέρος εις τας διαπραγματεύσεις του συνεδρίου και ιδιαιτέρως εις την συνδιάσκεψιν διά την δημιουργίαν της Ελβετικής Ενώσεως. Ηκολούθησε τον Στρατόν και την Αυτού Μεγαλειότητα εις Παρισίους και αφιχθείς εκεί κατόπιν Υψηλής προσταγής διωρίσθη Κρατικός Γραμματεύς (Υπουργός).

1815, 18 Νοεμβρίου

Κατά τας διαπραγματεύσεις διά την σύναψιν της ειρήνης του 1815 έλαβε μέρος ως Πληρεξούσιος και υπέγραψε την συνθήκην.

1816, 19 Ιανουαρίου

Κατόπιν τούτου προήχθη εις Έκτακτον Σύμβουλον. Διά τας υπηρεσίας του προς την Ελβετικήν Δημοκρατίαν ανεκηρύχθη πολίτης της πόλεως Γενεύης της Λωζάνης.

1816

Κατόπιν διαταγής συνοδεύει την Αυτού Μεγαλειότητα εις Μόσχαν και Βαρσοβίαν.

1817, 24 Μαρτίου

Ετιμήθη διά του παρασήμου του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι.

Ετιμήθη διά του Πολωνικού παρασήμου του Λευκού Αετού.

Ετιμήθη διά του παρασήμου της Σαρδηνίας του Μεγαλοσταύρου του Μαυρίκιου και Λαζάρου.

Ετιμήθη διά Ισπανικού παρασήμου Κάρλου του Γ΄ Μεγαλοσταύρου Α΄ κατηγορίας.

Ετιμήθη διά του Πρωσικού παρασήμου του Ερυθρού Αετού Α΄ κατηγορίας.

Ετιμήθη διά του παρασήμου της Αυστρίας Λεοπόλδου Α΄ κατηγορίας.

Ετιμήθη διά του παρασήμου του Μπάδεν: Πίστεως και Αετού της Τυρένης Α΄ κατηγορίας.

1818

Κατόπιν Υψηλής διαταγής συνώδευσε την Α.Μ. τον Αυτοκράτορα κατά την περιοδείαν του εις Βαρσοβίαν και εις τας Νοτίους Επαρχίας.

Κατόπιν εντολής της Α.Μ. συνώδευσε τον Αυτοκράτορα εις Άαχεν ως Πληρεξούσιος και διά τας διαπραγματεύσεις ετιμήθη διά του παρασήμου του Αγίου Βλαδιμήρου Α΄ κατηγορίας.

1818, 13 Οκτωβρίου

Ετιμήθη διά του Πρωσικού παρασήμου του Μαύρου Αετού.

1819

Ετιμήθη διά του παρασήμου του Αγίου Στεφάνου Α΄ κατηγορίας.

Ετιμήθη διά του Γαλλικού παρασήμου της Λεγεώνος Τιμής Α΄ κατηγορίας.

1820

Ετιμήθη διά του Δανικού παρασήμου του Ελέφαντος.

Κατόπιν Υψηλής προσταγής της Α.Μ. συνώδευσε τον Αυτοκράτορα εις Βαρσοβίαν και τον ηκολούθησε εις τας ξένας χώρας.

1821

Κατόπιν Υψηλής προσταγής της Α.Μ. συνώδευσε τον Αυτοκράτορα εις Τροπάου και Λάϋμπαχ ως Πληρεξούσιος κατά τας διαπραγματεύσεις.

Ετιμήθη τότε διά του παρασήμου της Νεαπόλεως του Αγίου Φερδινάνδου.

Για να γίνουν κατανοητά ωρισμένα σημεία των επιστολών του Ι.Κ. προς τον πατέρα του θεωρούμε χρήσιμο να δώσουμε ωρισμένες πληροφορίες για την οικογενειακή του κατάσταση.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν γυιος του Αντωνίου Μαρία Καποδίστρια και της Διαμαντίνας Γονέμη, κόρης του Χριστοδούλου Γονέμη. Γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1776 στην Κέρκυρα.

Ο Αντώνιος Μαρία Καποδίστριας γεννήθηκε την 1 Μαΐου 1741 από τον Βιάρο Καποδίστρια και τη Στέλλα Κουαρτάνου. Ήταν εγγονός του Αντωνίου (και της Μπελάντας Petretin και δισέγγονος του Ιερώνυμου Καποδίστρια, αρχηγέτη του κλάδου των Καποδίστρια «της συνοικίας των τειχών». Το 1679 ο Ιερώνυμος με τον αδελφό του τιμήθηκαν από το Δούκα της Σαβοΐας Κάρολο Εμμανουήλ με τον τίτλο του κόμη.

Η Διαμαντίνα Γονέμη γεννήθηκε το 1743 και πέθανε το 1818 σε ηλικία 75 χρόνων. Η οικογένεια Γονέμη είναι γραμμένη στο Λίμπρο Ντ’ Όρο από το 1606. Παντρεύτηκε τον Αντώνιο Μαρία Καποδίστρια το 1767.

Ο Αντωνο-Μαρίας και η Διαμαντίνα Καποδίστρια απέκτησαν τα εξής παιδιά:

1) Στέλλα (1771— ). Το 1794 παντρεύτηκε τον Σπυρίδωνα-Στέλιο Πολυλά (1774—1847). Στρατιωτικός, υπηρέτησε ως διοικητής συντάγματος κατά τα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας. Διατήρησε το βαθμό του συνταγματάρχη και κατά τα χρόνια της Επτανήσου Πολιτείας. Ο Ι.Κ. συχνά αναφέρεται στις επιστολές του στη Στέλλα και στον άνδρα της.

2) Ευφροσύνη (1772—1821). Δίδυμες αδελφές. Έγιναν μοναχές.

3) Ευφημία (1772— )

Η πρώτη εμόνασε στο Μοναστήρι της Λαμποβίτισσας και ο τάφος της βρίσκεται στο κελί της Παναγίας της Αντιβουνιώτισσας. Η δεύτερη εμόνασε στον Άγιο Λουκά Γουβιών. Δεν είναι γνωστόν πότε πέθανε.

4) Βιάρος (1774—1842). Διδάκτωρ του δικαίου. Από τους επιφανείς νομομαθείς της εποχής του. Έφορος της Φιλικής Εταιρείας κατά τα προεπαναστατικά χρόνια και τα πρώτα χρόνια της Επαναστάσεως, διοχέτευε στις προσωρινές κυβερνήσεις τις οικονομικές ενισχύσεις, που έρχονταν από την Ευρώπη, καθώς και διάφορα εφόδια. Επίσης συνέβαλε αποφασιστικά στην εξαγορά Ελληνοπαίδων και άλλων αιχμαλώτων από τους Τούρκους. Όταν ο Ι.Κ. εγκαταστάθηκε ως Κυβερνήτης της Ελλάδος, κάλεσε κοντά του τον Βιάρο, ο οποίος άρχισε να υπηρετή ως έκτακτος διοικητής Σποράδων και υπουργός των Ναυτικών. Η ενεργός ανάμιξή του στις δραστηριότητες και άλλων υπουργείων, καθώς και η ανικανότητα προσαρμογής του στην ψυχολογία του ελληνικού λαού και στα δεδομένα της εποχής εκείνης, εδημιούργησαν απωθητικές εις βάρος του καταστάσεις, των οποίων τις δυσμενείς επιπτώσεις εισέπραξε ο Κυβερνήτης. Μετά τη δολοφονία του Ι.Κ. ο Βιάρος αποσύρθηκε στην Κέρκυρα, όπου έμεινε στην έπαυλη της Κουκουρίτσας, και ασχολήθηκε με το Αρχείο του Κυβερνήτη και τη δημοσίευση της τετράτομης αλληλογραφίας του από τον E. Betaut σαν απάντηση στη δυσφημιστική εκστρατεία, που είχαν εξαπολυσει εναντίον του Ι.Κ. ελληνικοί και ξένοι κύκλοι. Από τα γράμματα του

Ι.Κ. προς τον πατέρα του προκύπτει ιδιαίτερη αλληλογραφία του με τον Βιάρο πάνω σε θέματα διεθνούς πολιτικής, που σχετίζονταν άμεσα με το Επτανησιακό πρόβλημα.

5) Ιωάννης (1776—1831).

6) Αυγουστίνος (1778—1857). Διετέλεσε μέλος και Έφορος της Φιλικής Εταιρείας στην Κέρκυρα. Υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις στην Επτάνησο Πολιτεία. Γραμματεύς της Επιτροπής, που πήγε στην Κωνσταντινούπολη για την επικύρωση από την Οθωμανική κυβέρνηση του Συντάγματος του νεοπαγούς κράτους. Το 1829 διορίστηκε από τον Ι.Κ. στρατιωτικός και πολιτικός αρχηγός της Δυτικής Ελλάδος. Μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη εξελέγη πρόεδρος του Συμβουλίου της προσωρινής κυβερνήσεως, θέση στην οποία έμεινε έξη μήνες. Όταν αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Κέρκυρα, έφερε μαζί του τη σορό του Κυβερνήτη, το Αρχείο και τα προσωπικά του αντικείμενα. Αργότερα ταξίδεψε στην Ιταλία και την Πετρούπολη. Η ρωσική κυβέρνηση χορήγησε στον Αυγουστίνο γενναία σύνταξη.

7) Μαρία (1780— ). Παντρεύτηκε τον Νικόλαο Ροδόσταμο, της γνωστής παλαιάς κερκυραϊκής οικογενείας, η οποία συγκαταλέγει μεταξύ των μελών της τον Αντώνιο Ροδόσταμο, ο οποίος, κατά τον Α. Βροκίνη, έγραψε ιταλικά και ιστορία της Κερκύρας, που ώς τα 1870 το χειρόγραφό της βρισκόταν στην κατοχή του απογόνου του Αντωνίου Ροδόσταμου.

8) Βίκτωρ (1781—1816). Σπούδασε ιατρική, όπως και ο Ι.Κ., στην Ιταλία και υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του Εθνικού Ιατρικού Συλλόγου της Κερκύρας. Στην Ιονική Ακαδημία των Γάλλων ανακοίνωσε διάφορες εργασίες του, τις οποίες αναφέρει ο Α. Μουστοξύδης. Προσεβλήθη, νέος ακόμα, από ψυχοπάθεια, η οποία τον ταλαιπώρησε πολλά χρόνια και τελικά τον οδήγησε στο θάνατο. Ο Ι.Κ. αναφέρεται στις επιστολές του συχνά στον άρρωστο αδελφό του και κάνει υποδείξεις για την καταλληλότερη θεραπευτική αγωγή.

9) Γεώργιος (1783—1841). Ο νεώτερος των Καποδίστρια και ο μόνος που απέκτησε απογόνους, από τους οποίους προέρχονται όλοι οι επιζώντες, εξ αρρενογονίας και θηλυγονίας, σημερινοί γόνοι. Ο Γεώργιος ασχολήθηκε με την κτηματική περιουσία της οικογενείας, ήταν δε εκείνος που εισήγαγε πρώτος την καλλιέργεια της πατάτας στην Κέρκυρα. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να μαρτυρούν για την έκταση της μόρφωσής του, γεγονός όμως είναι ότι συμμετείχε στην Ιονική Ακαδημία των Γάλλων και έκαμε σ’ αυτήν ανακοινώσεις. Οι σχέσεις του με τ’ αδέλφια του και ιδιαίτερα με τον Βιάρο δεν φαίνεται να ήταν καλές. Το 1839 βρίσκεται στην Αθήνα, παίρνει μέρος σε συνωμοσία εναντίον του Όθωνα, φυλακίζεται. Μόλις βγαίνει από τη φυλακή πηγαίνει στην Αλεξάνδρεια, όπου πεθαίνει από πανώλη στις 8 Απριλίου 1841. Η εφημερίδα «Αιών» στο φύλλο της της 13 Απριλίου 1841 δημοσιεύει ανταπόκριση από την Αλεξάνδρεια στην οποίαν δίνονται λεπτομέρειες για το θάνατο του Γ. Καποδίστρια. Από την ανταπόκριση αυτή πληροφορούμαστε ότι ο Γεώργιος έπασχε από «ανίατον ψυχικόν πάθος». Αν η πληροφορία αυτή αληθεύει, και τα δύο νεώτερα παιδιά του Αντωνο-Μαρία Καποδίστρια προσβλήθηκαν από ψυχα-

σθένεια. Ο Γεώργιος άφησε ένα γυιο, μόνο συνεχιστή της οικογενείας, τον Αντώνιο, που πέθανε το 1906, αφήνοντας κληρονόμους του τους Γεώργιο και Ιωάννη Καποδίστρια. Ο πρώτος απέκτησε δύο κόρες, ο δεύτερος ένα γυιο από τον πρώτο του γάμο, που χάθηκε στον πόλεμο του 1940—41, και τρεις κόρες κι ένα γυιο, το Βιάρο, με τη δεύτερη γυναίκα του. Ο Αντώνιος Καποδίστριας, ο οποίος αναμίχθηκε και στην πολιτική ζωή της Κερκύρας, κληρονόμησε, εκτός από τον πατέρα του, και τους θείους του Βιάρο και Αυγουστίνο. Έτσι συγκέντρωσε μια αξιόλογη κτηματική περιουσία, η οποία όμως όταν μοιράστηκε στα δύο δεν επαρκούσε για την ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών των παιδιών του. Και ο μεν Γεώργιος έλυσε το οικονομικό του πρόβλημα κάνοντας πλούσιο γάμο, ενώ ο Ιωάννης πέρασε δύσκολες στιγμές. Τα κατάλοιπα και το αρχείο του Κυβερνήτη μοιράστηκαν τα δύο αδέλφια. Μέρος από το αρχείο ο Γεώργιος το κατέθεσε το 1945 στο Μουσείο Μπενάκη. Μερικά χρόνια ενωρίτερα σημαντικό μέρος του αρχείου, που βρισκόταν στα χέρια του, ο Ιωάννης το δώρισε στο Δήμο Κερκυραίων, ο οποίος με τη σειρά του το κατέθεσε στο Αρχείο της Ιονίου Γερουσίας, όπου βρίσκεται και σήμερα. Και στα δύο τμήματα του Αρχείου υπάρχουν κείμενα και έγγραφα, που είχαν χρησιμοποιηθεί για την τετράτομη αλληλογραφία του Κυβερνήτη, που εκδόθηκε από τον Ε. Betant. Όσον αφορά την κτηματική περιουσία που κληρονόμησε ο Αντώνιος Γεωργίου Καποδίστριας, αυτή αναφέρεται λεπτομερώς στη διαθήκη του. Την αποτελούσαν: α) Δύο σπίτια στην πόλη, «μικρά οικία κειμένη πλησίον της εκκλησίας της Υ.Θ. Λιμνιωτίσσης» και «οικία με μαγαζί εις γειτονίαν της εκκλησίας Υ.Θ. Κρεμαστής», καθώς και τα 3)8 της οικίας άλλοτε Πετρετή επί της πλατείας ην έχει εις μίσθωσιν ο κύριος Λεωνίδας Βλάχος», β) Το αγρόκτημα μαζί με το σπίτι στη θέση Κουκουρίτσα, άλλα κτήματα στην περιφέρεια του χωριού Ευρωπούλοι, κτήματα και εδαφονόμια στην περιοχή Γουβιών. γ) Κτήματα στο χωριό Πέλεκα, κτήματα και εδαφονόμια στο χωριό Κορακιάνα, κτήματα (ελαιόδενδρα και περιβόλι) στην περιοχή Επισκοπιανά. δ) Κτήματα και εδαφονόμια στη Λευκίμη, κτήμα στην περιοχή Μύλοι Μεσογγής με δυο μύλους, κτήμα στη θέση Γουνέλα της Μεσογγής, εδαφονόμια για δυο κτήματα στο χωριό Περίθεια. Από τα περιουσιακά αυτά στοιχεία μερικά ανήκαν προσωπικά στο Γεώργιο Καποδίστρια. Τα κτήματα στην Κορακιάνα τα είχε αγοράσει ο ίδιος, ενώ της Λευκίμης προέρχονταν από προίκα της γυναίκας του. Τα στοιχεία αυτά είναι χρήσιμα για την ορθή εκτίμηση της περιουσιακής καταστάσεως της οικογενείας Καποδίστρια, για την οποίαν πολλά ενδεικτικά στοιχεία, θετικά και αρνητικά, περιέχονται στα γράμματα του Ιωάννη προς τον πατέρα του.

[Οι σημειώσεις που ακολουθούν, για διάφορα πρόσωπα που αναφέρονται στις επιστολές του Καποδίστρια, έχουν καθαρά διευκρινιστικό χαρακτήρα και δεν αποβλέπουν στην εξάντληση των επί μέρους θεμάτων.]

Σελ. 3. Θεία Μπελλάντα. Το όνομα το συναντάμε συχνά τόσο στην οικογένεια Καποδίστρια όσο και στην οικογένεια Γονέμη. Στην περίπτωση αυτή πιθανότατα πρόκειται για θεία του από την πλευρά του Καποδίστρια.

Σελ. 5. Μπενάκης. Πρόκειται για τον Ελευθέριο (Λυμπεράκη) Μπενάκη (1740—1825), της γνωστής οικογενείας της Μάνης. Ο πατέρας του υπήρξε θύμα των Ορλωφικων. Το 1776 πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου δυνάμει της ρωσοτουρκικής συνθήκης πήρε αμνηστία και πέτυχε την ανάκτηση της πατρικής περιουσίας στην Καλαμάτα, που είχε δημευθει από τους Τούρκους, και στην οποίαν επανεγκατέστησε τη μητέρα του. Το 1798 τον βρίσκουμε πρόξενο στην Κέρκυρα, όπου έμεινε ως το 1807. Στα χρόνια αυτά συνδέεται στενά με τον Καποδίστρια, του οποίου γίνεται έμπιστος και φίλος. Τον συναντάμε συχνά στην αλληλογραφία με τον πατέρα του. Αργότερα τοποθετείται στο Γενικό Προξενείο της Νεαπόλεως, της Απουλίας και των Ιονίων Νήσων (1811). Από τη θέση αυτή διευκολύνει τη διαβίβαση των οικογενειακών επιστολών.

Σελ. 5. Τον Γιαννακόν. Ανεψιός του Καποδίστρια, γυιος της αδελφής του Στέλλας και του Στυλιανού Πολυλά. Ο Κ. είχε αναλάβει τη φροντίδα της μορφώσεώς του σε ευρωπαϊκά σχολεία. Επανειλημμένα γίνεται μνεία στα γράμματά του για το Γιαννακό, ο οποίος φαίνεται δεν σημείωσε ιδιαίτερες επιδόσεις στις σπουδές του, όπως προκύπτει από τα κατά καιρούς σχόλια του Κ. Σε ωρισμένες επιστολές τον συναντάμε και με το όνομα Νάνες.

Σελ. 6. Αναμένω τας επιστολάς του Κόμητος. Πρόκειται για το Γεώργιο Μοτσενίγο (1762—1839), γυιο το Δημητρίου. Ο Δημήτριος υπηρετούσε ως πρόξενος της Ρωσίας στη Ζάκυνθο την εποχή των Ορλωφικων. Η ενετική διοίκηση τον συνέλαβε και τον έστειλε στη Βενετία, όπου όμως αφέθηκε ελεύθερος. Για τις υπηρεσίες του προς τη Ρωσία η Αικατερίνη Β΄ του απένειμε το βαθμό του Συμβούλου του Κράτους και τον ονόμασε πληρεξούσιό της στη Φλωρεντία, στην αυλή του Μεγάλου Δούκα της Τοσκάνης. Όταν πέθανε ο Δημήτριος, διορίστηκε πρεσβευτής στην ίδια αυλή ο γυιος του Γεώργιος, κι αυτός με το βαθμό του Συμβούλου του Κράτους. Για λόγους άγνωστους, ο Τσάρος Παύλος τον έπαψε. Ο Μοτσενίγος πήγε τότε στη Νεάπολη, όπου επεδίωξε με τους εκεί Ρώσους αξιωματούχους, ν’ αποκτήσει την αυτοκρατορική εύνοια και μαζί την πρεσβεία της Φλωρεντίας. Δεν το πέτυχε και γι’ αυτό δέχθηκε πρόθυμα την αποστολή, που του ανέθεσε η Γερουσία της Επτάνησου, κατόπιν συστάσεως του Τομάρα, Ρώσου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, να υποβάλει στο νέο Αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρο Α΄ τα συγχαρητήρια της «Δημοκρατίας των Επτά Ηνωμένων Νήσων». Συγχρόνως του δόθηκε εντολή να ζητήσει από τη ρωσική κυβέρνηση να στείλει στρατό στα νησιά για να εξασφαλίσει την εσωτερική ειρήνη και να τα προστατέψει από την οθωμανική «προστασία». Ο Μοτσενίγος πέτυχε τόσο καλά στην αποστολή του, ώστε, όχι μονάχα απέκτησε την εμπιστοσύνη του νέου Αυτοκράτορα,